UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

gospodarka

Chronologizacja

SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. gospodarz

1. system gospodarczy

Definicja

powiązane ze sobą w jeden system przemysł, rolnictwo, handel i usługi, rozwijane i świadczone na jakimś terenie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa

CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ekonomia, ekonomika

Połączenia

  • silna, słaba, stabilna; planowa; prywatna; krajowa, lokalna, narodowa, państwowa, regionalna, rodzima, własna; europejska, obca; amerykańska, niemiecka, polska...; nowa, nowoczesna, współczesna; liberalna, wolna, wolnorynkowa; komunistyczna, socjalistyczna; otwarta; normalna gospodarka; gospodarka światowa; rynkowa; komunalna
  • gospodarka gospodarka gminy, kraju, miasta, państwa, powiatu, regionu; Polski, Unii Europejskiej, USA...; jakiegoś sektora
  • gospodarka i administracja, gospodarka i budżet, gospodarka i finanse, gospodarka i handel, gospodarka i infrastruktura, gospodarka i kultura, gospodarka i polityka, gospodarka i praca, gospodarka i rolnictwo, gospodarka i skarb, gospodarka i system prawny; nauka i gospodarka, prawo i gospodarka, przemysł i gospodarka
  • dział; kierunek gospodarka
  • rozwój, stan, wzrost; minister; ministerstwo, resort, sektor, wydział; dziedzina, gałąź; reforma, restrukturyzacja gospodarki
  • konsekwencje, korzyści, skutki, straty, szkody; ciężar, zagrożenie; kredyt dla gospodarki; eksperci, fachowcy, specjaliści od gospodarki; dochody, przychody, środki z gospodarki
  • wydatki; wpływ na gospodarkę; ingerencja w gospodarkę; odpowiedzialność za gospodarkę
  • kraj o jakiejś gospodarce; płace, wynagrodzenia; korupcja, patologia; kryzys, recesja; zmiany w gospodarce
  • dobry, korzystny, pozytywny, ważny; fatalny, groźny, niebezpieczny, niekorzystny, szkodliwy; istotny, kluczowy dla gospodarki
  • gospodarka rozwija się
  • pomagać, służyć; szkodzić, zaszkodzić gospodarce
  • ożywić, pobudzić/pobudzać, reformować, rozwijać, zreformować; chronić, niszczyć gospodarkę
  • kierować, sterować gospodarką
  • wpłynąć na gospodarkę; ingerować, inwestować w gospodarkę
  • znać się na gospodarce

Cytaty

Firma współpracuje z wieloma przedsiębiorstwami, które poszukują pracowników w różnych dziedzinach gospodarki i przemysłu na terenie Unii Europejskiej.

źródło: NKJP: (MB): Przyszłość w Holandii, Nakielski Czas, 2005-01-12

Po raz kolejny okazało się, że nie dość, że rząd właściwie nie ma pomysłu na reformę gospodarki, to jeszcze istnieje konflikt między dwoma najważniejszymi Ministerstwami: Gospodarki i Finansów.

źródło: NKJP: „Liniowe” nieporozumienia, Dziennik Polski, 2003-07-11

Zdaniem ministerstwa gospodarki obecne załamanie produkcji dóbr konsumpcyjnych zagraża ekonomicznej niezależności kraju i stwarza ryzyko społecznej eksplozji.

źródło: NKJP: Rosja przed katastrofą?, Gazeta Wyborcza, 1994-05-11

W gospodarce rynkowej kluczowe znaczenie ma zależność między oszczędnościami i inwestycjami.

źródło: NKJP: Stanisław Owsiak: Finanse publiczne, 1998

Spróbujmy wczuć się w atmosferę roku 1992. Związek Radziecki nagle przestaje istnieć, w USA kończy się recesja i amerykańska gospodarka rusza z kopyta, ciągnąc za sobą resztę świata [...].

źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Zatruta studnia: rzecz o władzy i wolności, 2002

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. gospodarka
gospodarki
D. gospodarki
gospodarek
C. gospodarce
gospodarkom
B. gospodarkę
gospodarki
N. gospodarką
gospodarkami
Ms. gospodarce
gospodarkach
W. gospodarko
gospodarki

Inne uwagi

Zwykle lp

2. zarządzanie czymś

Definicja

korzystanie z określonych dóbr i zarządzanie tym procesem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes

CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł

Połączenia

  • dobra, efektywna, oszczędna, prawidłowa, racjonalna, sprawna, właściwa, zdrowa, zrównoważona; chora, nieracjonalna, niewłaściwa, rabunkowa, zła; samodzielna gospodarka; gospodarka finansowa, pieniężna; budżetowa, pozabudżetowa; mieszkaniowa; hodowlana, łowiecka, rybacka, rybna; leśna, morska, przestrzenna, rolna, wodna; ściekowa; cieplna, energetyczna, żywnościowa
  • gospodarka człowieka
  • gospodarka finansami, funduszami, majątkiem, mieniem, środkami; rezerwami, zasobami; lokalami, mieszkaniami, nieruchomościami; gruntami, terenami, ziemią; drewnem, energią, kopalinami, paliwami, surowcami, węglem, wodą, złożem; odpadami, ściekami, śmieciami; lekami
  • model, plan, program, strategia, system, zasady; kontrola gospodarki
  • kontrola, nadzór nad gospodarką
  • nieprawidłowości w gospodarce
  • prowadzić; kontrolować, nadzorować; uporządkować gospodarkę
  • kierować, zarządzać gospodarką
  • wpłynąć na gospodarkę

Cytaty

W licznych opracowaniach z zakresu finansów przedsiębiorstwa podkreśla się szczególną rolę zysku w gospodarce finansowej przedsiębiorstwa.

źródło: NKJP: Bogusław Pietrzak, Zbigniew Polański (red.): System finansowy w Polsce, 1997

W grudniu 1999 roku, pracownicy służby nadzoru gospodarki drewnem wspólnie z pracownikami nadleśnictw, głównie leśniczymi, przystąpili do wybierania drewna pochodzącego z planowanego wyrębu.

źródło: NKJP: (ST): Największa w Europie Środkowej aukcja drewna, Dziennik Polski, 2008-02-21

Intencją mojego zapytania [...] jest troska o to, żeby wszelkie działania w zakresie gospodarki energetycznej, niezależnie od stanu finansowego i technicznego państwa, podejmować odpowiednio wcześniej [...].

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 24.04.1992

Ekologia [...] tworzy naukowe podstawy do formułowania programów ochrony i gospodarki zasobami przyrody (inżynierii środowiskowej).

źródło: NKJP: Krystyna Falińska: Ekologia roślin, 1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. gospodarka
gospodarki
D. gospodarki
gospodarek
C. gospodarce
gospodarkom
B. gospodarkę
gospodarki
N. gospodarką
gospodarkami
Ms. gospodarce
gospodarkach
W. gospodarko
gospodarki

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + gospodarka +
CZYM
bez ograniczeń + gospodarka +
JAKA

3. gospodarstwo rolne

Definicja

pot. 
wiejska nieruchomość obejmująca ziemię, dom oraz zabudowania gospodarcze

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka wieś

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia rolnictwo

Relacje znaczeniowe

synonimy:  gospodarstwo

Połączenia

  • odziedziczyć gospodarkę
  • pozostać, zostać na gospodarce

Cytaty

A chłopcy? Większość i tak wie, że odziedziczy gospodarkę po ojcu i zostanie na wsi - komentuje nauczycielka jednej z wiejskich szkół.

źródło: NKJP: Jacek Sypień, Katarzyna Górska: Gdzie te baby..., Dziennik Polski, 2006-01-06

Dariusz Raczkiewicz też przyjechał po dopłaty [...]. Ma 16 ha pod Sokółką, przy Szmurle jest maluczki. Typowa mieszana gospodarka: parę krów, świniaków.

źródło: NKJP: Jan Bielski: Żywią i biorą, Polityka, 2007-11-17

Milicjant z parteru, którego wylano ze służby za to, że poszedł z pielgrzymką do Częstochowy, wrócił na wieś, na gospodarkę [...].

źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998

Mój ojciec, Antoni, miał zostać na gospodarce. Był wysoki, dobrze zbudowany, chętny do pracy i dziadek upatrzył go sobie na następcę - opowiada Wanda Ziaja.

źródło: NKJP: Tomasz Tosza: Mały Dratwa gra dla Marii Dąbrowskiej, Gazeta Wyborcza, 1997-01-24

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. gospodarka
gospodarki
D. gospodarki
gospodarek
C. gospodarce
gospodarkom
B. gospodarkę
gospodarki
N. gospodarką
gospodarkami
Ms. gospodarce
gospodarkach
W. gospodarko
gospodarki

Frazeologizmy

gospodarka nakazowa
gospodarka nakazowo-rozdzielcza
gospodarka centralnie sterowana
gospodarka naturalna
gospodarka się przegrzała
gospodarka się przegrzewa
ktoś/coś rozpędza gospodarkę
ktoś/coś rozpędził/rozpędziło gospodarkę
Data ostatniej modyfikacji: 13.02.2013
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj