Chronologizacja
Pochodzenie
Od dawnego pol. calić 'zachowywać w całości, ochraniać' z przedrostkiem o-; zob. cały
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
ATEMATYCZNY
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | uratować |
Połączenia
- Bóg ocali
- ocalić cywilizację, dorobek, duszę, dzieło, głowę, godność, honor, niepodległość, ojczyznę, pamiątki, pamięć, polskość, przyrodę, świat, Tatry, tożsamość, wolność, życie; jeńców, ludność, naród, rodzinę, skazanego, Żydów
- ocalić od kary śmierci, od niepamięci, od śmierci, od zagłady, od zapomnienia, od zniszczenia
- ocalić przed hańbą, przed konfiskatą, przed ogniem, przed profanacją, przed utonięciem, przed zagładą, przed zapomnieniem, przed zniszczeniem
- ocalić z katastrofy, z pogromu, z pożaru, z rzezi, z zagłady
- cudem ocalony
Cytaty
|
W 1455 r. wysłannik papieża Mikołaja V przywiózł rękopis [...] do Rzymu. W ten sposób Germania została ocalona. źródło: KWSJP: Karol Modzelewski: Barbarzyńska Europa, 2004 |
|
|
W archiwum Stanisława Roskosza, wśród materiałów, które udało się ocalić od zniszczenia, przechowała się spora część tych naszych reportaży. źródło: KWSJP: Włodzimierz Wnuk: Byłem z wami, 1985 |
|
|
Zdumiewał się w duchu, że obecność takiej garsteczki, dziesięciu sprawiedliwych mężów, mogła uchylić straszliwe wypadki i ocalić od śmierci wiele tysięcy ludzi. źródło: KWSJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952 |
|
|
Były to pieśni o Kalwarii, o cudownym obrazie. Nie dziadowskie pieśni, lecz religijne, odpustowe. […] Sporo tych pieśni udało się ocalić przed zapomnieniem [...]. źródło: NKJP: Polska Jerozolima: Dziennik Polski, 2002-03-23 |
|
|
Nieliczne, ocalone z wojennych zniszczeń fotografie brata widziała parę dni temu u matki. źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Miazga, 1979 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
ocalę |
ocalimy |
|||
| 2 os. |
ocalisz |
ocalicie |
|||
| 3 os. |
ocali |
ocalą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
ocaliłem +(e)m ocalił |
ocaliłam +(e)m ocaliła |
ocaliłom +(e)m ocaliło |
ocaliliśmy +(e)śmy ocalili |
ocaliłyśmy +(e)śmy ocaliły |
| 2 os. |
ocaliłeś +(e)ś ocalił |
ocaliłaś +(e)ś ocaliła |
ocaliłoś +(e)ś ocaliło |
ocaliliście +(e)ście ocalili |
ocaliłyście +(e)ście ocaliły |
| 3 os. |
ocalił |
ocaliła |
ocaliło |
ocalili |
ocaliły |
bezosobnik: ocalono
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
ocalmy |
|
| 2 os. |
ocal |
ocalcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
ocaliłbym bym ocalił |
ocaliłabym bym ocaliła |
ocaliłobym bym ocaliło |
ocalilibyśmy byśmy ocalili |
ocaliłybyśmy byśmy ocaliły |
| 2 os. |
ocaliłbyś byś ocalił |
ocaliłabyś byś ocaliła |
ocaliłobyś byś ocaliło |
ocalilibyście byście ocalili |
ocaliłybyście byście ocaliły |
| 3 os. |
ocaliłby by ocalił |
ocaliłaby by ocaliła |
ocaliłoby by ocaliło |
ocaliliby by ocalili |
ocaliłyby by ocaliły |
bezosobnik: ocalono by
bezokolicznik: ocalić
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
ocaliwszy
gerundium: ocalenie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | ocalenie |
ocalenia |
| D. | ocalenia |
ocaleń |
| C. | ocaleniu |
ocaleniom |
| B. | ocalenie |
ocalenia |
| N. | ocaleniem |
ocaleniami |
| Ms. | ocaleniu |
ocaleniach |
| W. | ocalenie |
ocalenia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: ocalony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | ocalony |
ocalony |
ocalony |
ocalone |
ocalona |
| D. | ocalonego |
ocalonego |
ocalonego |
ocalonego |
ocalonej |
| C. | ocalonemu |
ocalonemu |
ocalonemu |
ocalonemu |
ocalonej |
| B. | ocalonego |
ocalonego |
ocalony |
ocalone |
ocaloną |
| N. | ocalonym |
ocalonym |
ocalonym |
ocalonym |
ocaloną |
| Ms. | ocalonym |
ocalonym |
ocalonym |
ocalonym |
ocalonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | ocaleni |
ocaleni |
ocalone |
ocalone |
| D. | ocalonych |
ocalonych |
ocalonych |
ocalonych |
| C. | ocalonym |
ocalonym |
ocalonym |
ocalonym |
| B. | ocalonych |
ocalonych |
ocalonych |
ocalone |
| N. | ocalonymi |
ocalonymi |
ocalonymi |
ocalonymi |
| Ms. | ocalonych |
ocalonych |
ocalonych |
ocalonych |
odpowiednik aspektowy: ocalać
Składnia
|
+ | ocalić | + |
KOGO/CO +
od CZEGO | przed CZYM | z CZEGO
|