Chronologizacja
Pochodzenie
Bez pewnej etymologii. Najprawdopodobniej jest to wariant psł. *tl̥pa 'niezorganizowana grupa ludzi, gromada, tłum', rozszerzony o przyrostek *-mъ (z uproszczeniem na gruncie polskim grupy spółgłoskowej -pm- > -m). Nie można wykluczyć, że tłum to rzeczownik od czasownika tłumić we wtórnym znaczeniu ‘przyciskać, ściskać’ (Bor)
1. na ulicy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości
Połączenia
- kilkusetosobowy, kilkutysięczny, największy, ogromny, olbrzymi, spory, stutysięczny, tysięczny, wielki; gęsty, stłoczony, zbity, zwarty; miejski, uliczny; krakowski, warszawski...; barwny, biały, czarny, kolorowy, szary; agresywny, dziki, gniewny, podniecony, rozbawiony, rozentuzjazmowany, rozgorączkowany, rozjuszony, rozszalały, rozwścieczony, wesoły, wrogi, wściekły, wzburzony; głodny czegoś, spragniony czegoś, żądny czegoś; gwarny, hałaśliwy, rozkrzyczany, rozmodlony, roztańczony, ruchliwy, spocony; zgromadzony gdzieś; anonimowy, obcy, obojętny, różnojęzyczny, samotny; prawdziwy, sztuczny; przypadkowy tłum; liczne, nieprzebrane, nieprzeliczone, niezliczone, większe tłumy
- tłum bab, chłopaków, chłopców, dorosłych, dzieci, dzieciaków, gawiedzi, kobiet, ludzi, nastolatek, nastolatków, osób, par, postaci, wyrostków; bezrobotnych, dziennikarzy, fotoreporterów, handlarzy, manifestantów, muzyków, oficerów, pielgrzymów, policjantów, policji, polityków, pracowników, przekupniów, robotników, specjalistów, studentów, szmuglerów, tancerzy, uczniów, urzędników, wojska, żołnierzy; interesantów, klientów; miejscowych, mieszczan, wieśniaków; biednych; dworzan, szlachty; jeńców, ofiar, więźniów; ciekawskich, gapiów, przechodniów; kolegów, znajomych; miłośników czegoś, sympatyków czegoś, wielbicielek, wielbicieli czegoś; Niemców, Polaków...; muzułmanów, wiernych, wyznawców, żydów; cieni, dusz; myśli; samochodów
- tłum pod sceną; z transparentami
- tłum na chodnikach, na drodze, na dworcu, na placu, na rynku, na sali, na scenie, na stadionie; pod budynkiem, pod drzwiami, pod kościołem, pod sceną; przed budynkiem, przed drzwiami, przed kościołem, przed pałacem, przed wejściem do czegoś; przy bramie, przy scenie; w bramie; tłumy na chodnikach, na dworcu, na lotnisku, na sali, na trybunach, na ulicach; na koncercie, na pogrzebie, na wystawie; u wejścia; w kinach, w korytarzu, w kościele, w sali
- tłum i kolejki
- oczy, wzrok, głowy, ręce; gwar, krzyk, oklaski, okrzyki, wrzaski, zachowanie, zgiełk; emocje, nastroje, podniecenie, radość, uwaga; fala, środek, z wnętrza; ofiara, presja, psychologia; widok; ktoś na czele, coś na oczach, ktoś na tle, (wystawić) na widok; (wpaść) w ręce, (strzelać) w stronę; (pytania) ze strony tłumu; bożyszcze, ulubieniec; entuzjazm, poklask, wyobraźnia; w obecności tłumów
- walka z tłumem
- życie wśród tłumu; człowiek, głos, twarz z tłumu
- droga przez tłum
- życie poza tłumem; (stanąć) twarzą w twarz z tłumem
- ludzie, twarz; droga w tłumie
- anonimowy, obcy, samotny w tłumie
- tłum cisnął się gdzieś, idzie gdzieś, krąży, pcha się, płynie gdzieś, poszedł, przeszedł, przewala się przez coś, rośnie, rozstępuje się, rozszedł się, runął, ruszył gdzieś, rzucił się na kogoś, stoi, wszedł gdzieś, wypełnił coś, zakołysał się, zebrał się gdzieś, zerwał się; krzyczy, odwraca głowy, oklaskuje kogoś, oszalał, pochyla głowy, skanduje, słucha, szaleje, śpiewa, woła, wybucha śmiechem, zamarł, zareagował śmiechem, zawył; blokuje coś, oblega coś, otacza coś, szturmuje coś, zatrzymał kogoś; chce głowy kogoś, oczekuje czegoś; tłumy biorą udział w czymś, ciągną gdzieś, gromadzą się gdzieś, odwiedziły coś, płyną czymś, przybywają gdzieś, przyszły gdzieś, suną przez coś, ściągają gdzieś, towarzyszą czemuś, uczestniczyły w czymś, walą gdzieś, wyległy na coś, wyszły gdzieś; obserwują coś, witają kogoś, wiwatują; gdzieś zrobił się tłum; gdzieś nie ma tłumów, gdzieś są tłumy
- obserwować, otoczyć, widzieć, uciszyć, zatrzymać, zauważyć, zobaczyć; robić tłum; gromadzić, porwać, przyciągnąć, ściągnąć, zgromadzić tłumy
- przemawiać, zwrócić się; strzelać do tłumu; wyłuskać kogoś; wyjść; wyróżniać się z tłumu
- patrzeć na tłum; przepychać się przez tłum; patrzeć; rzucać czymś, strzelać; wejść, wmieszać się w tłum; robić za tłum
- zapanować nad tłumem; iść za tłumem
- iść, stać; coś dało się słyszeć, coś rozległo się; dostrzec kogoś, spotkać kogoś, znaleźć coś; ginąć, zginąć, zniknąć/znikać w tłumie
Cytaty
|
Dziki tłum kłębił się wczoraj w holu Urzędu Skarbowego w Nowym Sączu. źródło: NKJP: (HSZ): Kolejka do Azji, Gazeta Krakowska, 2004-05-06 |
|
|
Dookoła tłum wesoły, niebo błękitne, jak podczas naszego pierwszego spotkania. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Opowiadania 1974-1979, 1979 |
|
|
Kolejna generacja kamer obserwacyjnych będzie w stanie wyłuskać z tłumu poszukiwaną osobę [...]. źródło: NKJP: Tomasz Walat: Wszędzie tam, gdzie ty, Polityka, 2007-09-08 |
|
|
Tłumy przewijały się przez kościół Mariacki i bazylikę św. Franciszka. źródło: NKJP: Małgorzata Iskra, Konrad Pawłowski, Łukasz Bobek: Każdy, kto kochał, padł na kolana, 2005-04-02 |
|
|
Z tłumu kobiet poleciał kamień. Jedno okno rozbiło się z brzękiem. źródło: NKJP: Tomasz Piątek: Błogosławiony wiek, 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | tłum |
tłumy |
|
| D. | tłumu |
tłumów |
|
| C. | tłumowi |
tłumom |
|
| B. | tłum |
tłumy |
|
| N. | tłumem |
tłumami |
|
| Ms. | tłumie |
tłumach |
|
| W. | tłumie |
tłumy |
2. wielbicieli
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości
Połączenia
- tłumy młodzieży, uczniów, studentów, wielbicielek, wielbicieli, wrogów, zalotników
- pociągnąć za sobą tłumy
Cytaty
|
Czasem okazywało się jednak, że akwizytorzy przesadzili. Tłum oszukanych klientów wywierał skuteczne naciski. źródło: NKJP: Grażyna Kuźnik: Prezent dla naiwnych, Dziennik Zachodni, 2002-08-26 |
|
|
Miał tłumy wielbicieli i zagorzałych wrogów. źródło: NKJP: Max Cegielski: Masala, 2002 |
|
|
Już w całej kamienicy opinię mam fatalną źródło: NKJP: Janusz Szpotański: Zebrane utwory poetyckie, 1990 |
|
|
[...] mamy w Polsce tłumy młodzieży, która uczy się głównie [...] na bezrobotnych [...]. źródło: NKJP: Maciej Zięba: Po szkodzie? Przed szkodą?: o Polsce, kapitalizmie i kontemplacji, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | tłum |
tłumy |
|
| D. | tłumu |
tłumów |
|
| C. | tłumowi |
tłumom |
|
| B. | tłum |
tłumy |
|
| N. | tłumem |
tłumami |
|
| Ms. | tłumie |
tłumach |
|
| W. | tłumie |
tłumy |
Inne uwagi
Zwykle lm
Składnia
|
+ | tłum | + |
KOGO
|
3. ciemny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
Połączenia
- ciemny tłum
- sztuka dla tłumów
- gardzić, pogardzać tłumem
Cytaty
|
[...] wyborcy patrzą w przyszłość, ale są szarą masą, ciemnym tłumem, którym łatwo można manipulować, szczuć i napuszczać na publicznych seansach nienawiści i w podległych mediach. źródło: NKJP: Andrzej Niczyperowicz: Nocna zmiana, Gazeta Poznańska, 2006-10-18 |
|
|
[...] dawny, XIX-wieczny zwłaszcza podział i przybrał bardziej radykalne formy - na sztukę wielkich sal wystawowych i artystycznych cyrków [...] Na sztukę dla tłumów i sztukę dla jednostek. źródło: NKJP: Bogactwo światła, Dziennik Polski, 2003-12-05 |
|
|
Artyści pogardzają tłumem, tłum ogląda artystów po to, żeby stwierdzić, że się skończyli. źródło: NKJP: Maciej Radwan Rybiński, Dziennik Polski, 2005-09-09 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | tłum |
tłumy |
|
| D. | tłumu |
tłumów |
|
| C. | tłumowi |
tłumom |
|
| B. | tłum |
tłumy |
|
| N. | tłumem |
tłumami |
|
| Ms. | tłumie |
tłumach |
|
| W. | tłumie |
tłumy |