UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

cielesny

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

psł. *tělesьnъ

1. fizyczny

Definicja

książk. 
związany z ciałem - organizmem człowieka

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

Relacje znaczeniowe

synonimy:  fizyczny

Połączenia

  • w wymiarze cielesnym; egzystencja, forma, integralność, istota, kara, natura, nienaruszalność, nietykalność, obecność, postać, rzeczywistość, sfera, śmierć cielesna; piękno, uszkodzenie, zmartwychwstanie, życie cielesne; cechy, choroby, ćwiczenia, dolegliwości, doznania, obrażenia, potrzeby, przyjemności, siły, sprawy, uciechy, zmysły cielesne
  • czysto cielesny
  • cielesny i duchowy
  • bardzo cielesny; w pełni cielesny; pod względem cielesnym

Cytaty

Stały robotnik rolny był teraz nieco lepiej płatny. Od 1900r. nie podlegał już karze cielesnej ze strony właściciela, nadal jeszcze jednak miał większe trudności, w porównaniu do robotnika z przemysłu, przy zmianie miejsca pracy lub dochodzeniu swoich należności.

źródło: NKJP: Stefan Kieniewicz: Historia Polski 1795-1918, 1996

Czy chrześcijanin musi wierzyć w dosłowność cielesnego zmartwychwstania?

źródło: NKJP: Przemyśleć zmartwychwstanie, Gazeta Wyborcza, 1996-04-04

Jest tu wszystko, czego mieszczuchowi brak: olbrzymia tafla wody (po prawdzie na wspomnienie o kąpieli miejscowi pukają się w czoło - woda w zalewie niezbyt nadaje się do bezpośredniego kontaktu cielesnego), rozległe łąki, wzgórza i gęste bukowe lasy.

źródło: NKJP: Aneta Augustyn, Współpraca Leszek Dlouchy: Kadyny Palace Hotel, Gazeta Wyborcza - Dodatek, 1997-06-06

23 lutego na terenie powiatu doszło do dwóch przypadków naruszenia nietykalności cielesnej policjanta wykonującego czynności służbowe.

źródło: NKJP: Ł. Ś.: 997, Czas Ostrzeszowski, 2005

Wiek chłopców, z którymi dzieliłem sypialnię, wahał się w granicach od kilku do kilkunastu lat. [...] Mimo cielesnych defektów, niekiedy bardzo poważnych, z jakimi żyli od urodzenia lub od wypadku zakończonego operacją, przewyższali mnie siłą i wytrzymałością.

źródło: NKJP: Adam Wiśniewski-Snerg: Dzikus, 1997

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. cielesny
cielesny
cielesny
cielesne
cielesna
D. cielesnego
cielesnego
cielesnego
cielesnego
cielesnej
C. cielesnemu
cielesnemu
cielesnemu
cielesnemu
cielesnej
B. cielesnego
cielesnego
cielesny
cielesne
cielesną
N. cielesnym
cielesnym
cielesnym
cielesnym
cielesną
Ms. cielesnym
cielesnym
cielesnym
cielesnym
cielesnej
W. cielesny
cielesny
cielesny
cielesne
cielesna
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. cieleśni
cieleśni
cielesne
cielesne
D. cielesnych
cielesnych
cielesnych
cielesnych
C. cielesnym
cielesnym
cielesnym
cielesnym
B. cielesnych
cielesnych
cielesnych
cielesne
N. cielesnymi
cielesnymi
cielesnymi
cielesnymi
Ms. cielesnych
cielesnych
cielesnych
cielesnych
W. cieleśni
cieleśni
cielesne
cielesne

2. seksualny

Definicja

książk. 
związany z erotyką

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego seksualność

Relacje znaczeniowe

synonimy:  fizyczny, płciowy, seksualny, zmysłowy

Połączenia

  • stosunek, związek cielesny; czystość, miłość, rozkosz cielesna; obcowanie, pożądanie, współżycie, zbliżenie cielesne; doznania, pragnienia, potrzeby, przyjemności, usługi, żądze cielesne
  • cielesny i duchowy, cielesny i zmysłowy

Cytaty

Pewien dawny przepis głosi, że muzułmanin, który przerwie post poprzez stosunek cielesny, zobowiązany jest pościć na nowo po ramadanie, a ponadto wyzwolić niewolnika.

źródło: NKJP: Paweł Siwiec: Post i miłosierdzie, Dziennik Polski, 2001-11-16

Najpełniejszy etap miłości łączy w sobie związek cielesny z głębokim poczuciem jedności duchowej.

źródło: NKJP: Dekalog po Świecku przeczytany, Gazeta Wyborcza, 1997-12-24

Obowiązujący u nas kodeks rodzinny z 1964 roku (art. 24) zobowiązuje małżonków do wspólnego pożycia, a komentatorzy podkreślają obowiązek utrzymania stosunków cielesnych.

źródło: NKJP: Ariadna Machowska, Jacek Kalabiński: Jak pisać o czymś, o czym się nie mówi, Gazeta Wyborcza - Dodatek, 1993-10-15

Papież Pius XII w przemówieniu z 29 października 1951 r. stwierdził: „Sam Stwórca sprawił, że małżonkowie we wspólnym, całkowitym oddaniu się fizycznym doznają przyjemności i szczęścia cielesnego i duchowego.

źródło: NKJP: Ciało i seks, Cosmopolitan, 1999

W rozważaniach tak zwanego jarzma małżeńskiego Mrowiński obcowanie cielesne traktuje jako niezbywalny element każdego związku erotycznego [...].

źródło: NKJP: Dziełko zatytułowane „Stadło małżeńskie”, Dziennik Polski, 1999-10-23

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. cielesny
cielesny
cielesny
cielesne
cielesna
D. cielesnego
cielesnego
cielesnego
cielesnego
cielesnej
C. cielesnemu
cielesnemu
cielesnemu
cielesnemu
cielesnej
B. cielesnego
cielesnego
cielesny
cielesne
cielesną
N. cielesnym
cielesnym
cielesnym
cielesnym
cielesną
Ms. cielesnym
cielesnym
cielesnym
cielesnym
cielesnej
W. cielesny
cielesny
cielesny
cielesne
cielesna
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. cieleśni
cieleśni
cielesne
cielesne
D. cielesnych
cielesnych
cielesnych
cielesnych
C. cielesnym
cielesnym
cielesnym
cielesnym
B. cielesnych
cielesnych
cielesnych
cielesne
N. cielesnymi
cielesnymi
cielesnymi
cielesnymi
Ms. cielesnych
cielesnych
cielesnych
cielesnych
W. cieleśni
cieleśni
cielesne
cielesne

Frazeologizmy

cielesna powłoka
Data ostatniej modyfikacji: 28.03.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj