UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ciałko

Chronologizacja

1455, SStp
Jako składnik jednostki Boże Ciałko 'święto lub kościół pod wezwaniem Bożego Ciała'

Pochodzenie

Zob. ciało

1. małe ciało

Definicja

ciało - (organizm) człowieka lub zwierzęcia - niewielkich rozmiarów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

  • całe, delikatne, małe ciałko

Cytaty

Dziecko było prześliczne, wszyscy to mówili. Jak z pocztówki bożonarodzeniowej - nie za chuda, nie za tłusta, ciałko nabite, ale najśliczniejsze miała włoski - cała główka w czarnych jak węgiel kędziorkach!

źródło: NKJP: Roman Antoszewski: Kariera na trzy karpie morskie, 2000

Stoi półmisek wypełniony muszelkami ułożonymi starannie jedne na drugich. Na opalizującej perłowo skorupce spoczywają zielonkawe, półprzezroczyste ciałka ostryg.

źródło: NKJP: Francuski notes: Wątroba z truflą, pasternak i francuski kawior, Dziennik Polski, 2002-12-28

Przez ekrany monitorów przebiegają światełka, błyski i zygzaki. Mierzą, ile życia tli się wewnątrz inkubatorów, w nagich ciałkach oplecionych rurkami, pokłutych igłami.

źródło: NKJP: Magdalena Grochowska: Biały kolor to koniec, Gazeta Wyborcza, 1996-09-30

Mech pachniał wilgocią, gałązki pokrywał seledynowy nalot, mrówki uwijały się gorączkowo, rozpadające się po zimie liście szeleściły pod ich ciałkami [...].

źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Przystupa, 2007

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ciałko
ciałka
D. ciałka
ciałek
C. ciałku
ciałkom
B. ciałko
ciałka
N. ciałkiem
ciałkami
Ms. ciałku
ciałkach
W. ciałko
ciałka

2. ekspresywnie

Definicja

ekspresywnie o ciele (organizmie) człowieka

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

Cytaty

Wzięła prysznic i przebrała się w coś takiego, co Krzyś Hrabicz nazwał kiecką eksponującą wszystkie gibkości ciałka.

źródło: NKJP: Witold Horwath: Seans, 1997

[...] na fot. 2 są te modne spodnie piżamowe [...]. Tu założyliśmy tak, żeby było widać odsłoniętą talię, bo to jest modny szczegół: nasze ciałko w okolicy pępka [...].

źródło: NKJP: Moda, Przekrój, 1995

Dla mnie nie jest ważne, czy kobieta ma nogi dłuższe o kilka centymetrów czy krótsze, byle miała jędrne ciałko [...].

źródło: NKJP: Katarzyna Montgomery: Biczuj, chłoszcz, masuj i szczyp, Gazeta Wyborcz - Dodatek, 1996-07-26

Tylko aktorka o za dużej głowie chwiejącej się na tyczkowatym ciałku mogła zagrać Ally, która jest fizycznie i mentalnie dziewczynką.

źródło: NKJP: pod prąd, Cosmopolitan, 2000

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ciałko
ciałka
D. ciałka
ciałek
C. ciałku
ciałkom
B. ciałko
ciałka
N. ciałkiem
ciałkami
Ms. ciałku
ciałkach
W. ciałko
ciałka

3. czuciowe

Definicja

wyspecjalizowany mikroskopijny twór w organizmie biologicznym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin

Połączenia

  • odpornościowe ciałka; ciałka blaszkowate
  • ciałka krwi

Cytaty

Kinetoplast jest to pojedyncze ciałko, o budowie podobnej do mitochondriów, ale zwykle większe od nich.

źródło: NKJP: Xqbot: Kinetoplast, Wikipedia.pl, 2009-02-21

Wśród narządów czucia można wyróżnić: narządy czucia powierzchniowego - występują w skórze w postaci tzw. ciałek odbierających wrażenia dotykowe, ciepła, zimna, nacisku, pieczenia, swędzenia itp.

źródło: NKJP: Dotyk, Wikipedia.pl, 2008-09-15

U osobników starszych pojawiają się w części obwodowej rogówki kropelki tłuszczu gromadzące się w przestrzeniach między blaszkami oraz w ciałkach rogówki.

źródło: NKJP: Jan Zarzycki, Jan Kuryszko: Anatomia mikroskopowa zwierząt domowych i człowieka, 1995

[...] bruzdy na opuszkach palców wzmacniają zdolność rozpoznawania tekstury przedmiotów. Podczas przesuwania palcem po powierzchni bruzdy delikatnie wibrują, dodatkowo pobudzając specyficzne zakończenia nerwowe, zwane ciałkami blaszkowatymi.

źródło: NKJP: Wibrujące palce, Polityka, 2009-02-28

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ciałko
ciałka
D. ciałka
ciałek
C. ciałku
ciałkom
B. ciałko
ciałka
N. ciałkiem
ciałkami
Ms. ciałku
ciałkach
W. ciałko
ciałka

Składnia

bez ograniczeń + ciałko +
JAKIE

Frazeologizmy

białe ciałko krwi
ciałko zieleni
ciałko żółte
ciało szkliste
ciałko szkliste
czerwone ciałko krwi
Data ostatniej modyfikacji: 26.03.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj