Chronologizacja
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
powalę |
powalimy |
|||
| 2 os. |
powalisz |
powalicie |
|||
| 3 os. |
powali |
powalą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
powaliłem +(e)m powalił |
powaliłam +(e)m powaliła |
powaliłom +(e)m powaliło |
powaliliśmy +(e)śmy powalili |
powaliłyśmy +(e)śmy powaliły |
| 2 os. |
powaliłeś +(e)ś powalił |
powaliłaś +(e)ś powaliła |
powaliłoś +(e)ś powaliło |
powaliliście +(e)ście powalili |
powaliłyście +(e)ście powaliły |
| 3 os. |
powalił |
powaliła |
powaliło |
powalili |
powaliły |
bezosobnik: powalono
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
powalmy |
|
| 2 os. |
powal |
powalcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
powaliłbym bym powalił |
powaliłabym bym powaliła |
powaliłobym bym powaliło |
powalilibyśmy byśmy powalili |
powaliłybyśmy byśmy powaliły |
| 2 os. |
powaliłbyś byś powalił |
powaliłabyś byś powaliła |
powaliłobyś byś powaliło |
powalilibyście byście powalili |
powaliłybyście byście powaliły |
| 3 os. |
powaliłby by powalił |
powaliłaby by powaliła |
powaliłoby by powaliło |
powaliliby by powalili |
powaliłyby by powaliły |
bezosobnik: powalono by
bezokolicznik: powalić
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
powaliwszy
gerundium: powalenie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | powalenie |
powalenia |
| D. | powalenia |
powaleń |
| C. | powaleniu |
powaleniom |
| B. | powalenie |
powalenia |
| N. | powaleniem |
powaleniami |
| Ms. | powaleniu |
powaleniach |
| W. | powalenie |
powalenia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: powalony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | powalony |
powalony |
powalony |
powalone |
powalona |
| D. | powalonego |
powalonego |
powalonego |
powalonego |
powalonej |
| C. | powalonemu |
powalonemu |
powalonemu |
powalonemu |
powalonej |
| B. | powalonego |
powalonego |
powalony |
powalone |
powaloną |
| N. | powalonym |
powalonym |
powalonym |
powalonym |
powaloną |
| Ms. | powalonym |
powalonym |
powalonym |
powalonym |
powalonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | powaleni |
powaleni |
powalone |
powalone |
| D. | powalonych |
powalonych |
powalonych |
powalonych |
| C. | powalonym |
powalonym |
powalonym |
powalonym |
| B. | powalonych |
powalonych |
powalonych |
powalone |
| N. | powalonymi |
powalonymi |
powalonymi |
powalonymi |
| Ms. | powalonych |
powalonych |
powalonych |
powalonych |
odpowiednik aspektowy: powalać
Pochodzenie
Zob. walić
1. drzewo
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | przewalić, przewrócić |
Połączenia
- burza, wichura powaliła; halny, piorun, wiatr powalił
- powalić człowieka, przeciwnika, rywala; drzewa, słupy
- powalić ciosem
- brutalnie, całkowicie powalić
- powalone konary, las, pnie
Cytaty
|
Karolak jęknął z bólu i zatoczył się pod szafę. Próbował blokować ciosy, ale silny podbródkowy powalił go na ziemię. źródło: KWSJP: Zygmunt Zeydler-Zborowski: Czarny mercedes, 1958 |
|
|
Tego dnia wichura powaliła kilkadziesiąt zdrowych drzew. źródło: KWSJP: Michał Iwanowski: Magistrat zszokowany, prasa, 2005 |
|
|
Według pogłosek krążących po więzieniach nigdy jeszcze nie zgubili ani jednego więźnia. Wielu próbowało uciekać i albo byli powaleni przez psy, albo zastrzeleni. źródło: NKJP: Walter Ciszek, Daniel Flaherty: Z Bogiem w Rosji, 2009 |
Składnia
|
+ | powalić | + |
KOGO/CO +
(CZYM) +
(GDZIE)
|
2. chorego
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | coś zwaliło z nóg kogoś | |
| hiperonimy: | zniszczyć |
Połączenia
- udar, wylew, zawał powalił; choroba powaliła
- powalić chorego, człowieka
Cytaty
|
Z całego jego opowiadania najbardziej prawdopodobny wydaje się fragment mówiący o tym, że powalił go atak czerwonki. źródło: KWSJP: Krzysztof Bilica: Wokół Chopina i Polski: siedem szkiców, 2005 |
|
|
Miał koło sześćdziesiątki, gdy powaliła go choroba. źródło: KWSJP: Aleksander Jackowski: Polska sztuka ludowa, 1974 |
|
|
Zatrute eklerki powaliły 40 osób. Blisko 40 osób zatruło się po zjedzeniu ciastek z cukierni Marka Ch. z Chełmna. źródło: KWSJP: Grzegorz Dudziński: Zatrute eklerki powaliły 40 osób, prasa, 1998 |
|
|
Powaleni gorączką głodową dogorywali na gałganach rozpostartych w kątach, wśród rozsypanego pierza, wodząc oczami za żyjącymi. źródło: KWSJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1971 |
Składnia
| Rznieżywotny | + | powalić | + |
KOGO
|
3. wroga
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną
Połączenia
- powalić człowieka, przeciwnika, rywala, wojownika, wroga; zwierzę
- powalić ciosem, strzałem
- brutalnie powalić
Cytaty
|
Drugi strzał powalił go na ziemię. źródło: KWSJP: Tadeusz Kwiatkowski: Bohater do wynajęcia, 1956 |
|
|
Margaret usłuchała, zdążyła jednak przebiec jedynie kilka kroków, gdy powalił ją strzał jednej ze strażniczek, która nie wytrzymała narastającego napięcia. źródło: KWSJP: Elżbieta Hajnicz: Przekraczając światło, 1996 |
|
|
Nie można tak rozerwać pociskiem małego zwierzęcia, żeby dziczyzna nie nadawała się do zjedzenia i odwrotnie, trzeba móc jednym strzałem powalić rosłego jelenia. źródło: KWSJP: Hans-Otto Meissner: Sztuka życia i przetrwania, 1982 |
|
|
W pewnej chwili mocnym uderzeniem miecza powalił na ziemię starego słowiańskiego woja. źródło: KWSJP: Hanna Kostyrko: Klechdy domowe, 1960 |
Składnia
| Rzosobowy | + | powalić | + |
KOGO/CO
|
4. ceną
Definicja
Noty o użyciu
Często używane ironicznie.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Połączenia
- powalić klientów, odbiorców, publiczność
- powalić ceną, jakością
- całkowicie powalić
Cytaty
|
A pierwszy raz muzykę stereo, co mnie też powaliło, usłyszałem w Grand Hotelu w Sopocie - gdzie byłem z Łaszkiewiczami na autostopie. źródło: KWSJP: Bartłomiej Dobroczyński: Orkiestra Klubu Pomocnych Serc, czyli Monolog wodospad Jurka Owsiaka, 1999 |
|
|
Powaliło mnie, jak zobaczyłam to ciasto. źródło: Internet |
|
|
Troja, jak Troja, film powalił mnie kostiumami, pięknymi krajobrazami, a to co wywarło największe wrażenie to scena statków płynących do Troi. źródło: NKJP: Internet |
Składnia
|
|
+ | powalić | + |
KOGO +
(CZYM)
|