UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zastygać

Chronologizacja

1861, SJPWil

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zastygam	zastygamy
2 os.	zastygasz	zastygacie
3 os.	zastyga	zastygają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zastygałem +(e)m zastygał	zastygałam +(e)m zastygała	zastygałom +(e)m zastygało	zastygaliśmy +(e)śmy zastygali	zastygałyśmy +(e)śmy zastygały
2 os.	zastygałeś +(e)ś zastygał	zastygałaś +(e)ś zastygała	zastygałoś +(e)ś zastygało	zastygaliście +(e)ście zastygali	zastygałyście +(e)ście zastygały
3 os.	zastygał	zastygała	zastygało	zastygali	zastygały

bezosobnik: zastygano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zastygał będę zastygać	będę zastygała będę zastygać	będę zastygało będę zastygać	będziemy zastygali będziemy zastygać	będziemy zastygały będziemy zastygać
2 os.	będziesz zastygał będziesz zastygać	będziesz zastygała będziesz zastygać	będziesz zastygało będziesz zastygać	będziecie zastygali będziecie zastygać	będziecie zastygały będziecie zastygać
3 os.	będzie zastygał będzie zastygać	będzie zastygała będzie zastygać	będzie zastygało będzie zastygać	będą zastygali będą zastygać	będą zastygały będą zastygać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zastygajmy
2 os.	zastygaj	zastygajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zastygałbym bym zastygał	zastygałabym bym zastygała	zastygałobym bym zastygało	zastygalibyśmy byśmy zastygali	zastygałybyśmy byśmy zastygały
2 os.	zastygałbyś byś zastygał	zastygałabyś byś zastygała	zastygałobyś byś zastygało	zastygalibyście byście zastygali	zastygałybyście byście zastygały
3 os.	zastygałby by zastygał	zastygałaby by zastygała	zastygałoby by zastygało	zastygaliby by zastygali	zastygałyby by zastygały

bezosobnik: zastygano by

bezokolicznik: zastygać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zastygając

gerundium: zastyganie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zastyganie	zastygania
D.	zastygania	zastygań
C.	zastyganiu	zastyganiom
B.	zastyganie	zastygania
N.	zastyganiem	zastyganiami
Ms.	zastyganiu	zastyganiach
W.	zastyganie	zastygania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zastygający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zastygający	zastygający	zastygający	zastygające	zastygająca
D.	zastygającego	zastygającego	zastygającego	zastygającego	zastygającej
C.	zastygającemu	zastygającemu	zastygającemu	zastygającemu	zastygającej
B.	zastygającego	zastygającego	zastygający	zastygające	zastygającą
N.	zastygającym	zastygającym	zastygającym	zastygającym	zastygającą
Ms.	zastygającym	zastygającym	zastygającym	zastygającym	zastygającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zastygający	zastygający	zastygające	zastygające
D.	zastygających	zastygających	zastygających	zastygających
C.	zastygającym	zastygającym	zastygającym	zastygającym
B.	zastygających	zastygających	zastygających	zastygające
N.	zastygającymi	zastygającymi	zastygającymi	zastygającymi
Ms.	zastygających	zastygających	zastygających	zastygających

odpowiednik aspektowy: zastygnąć

Pochodzenie

Zob. stygnąć

1. o galaretce

Definicja

stygnąc, przechodzić ze stanu płynnego w stan stały

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:

krzepnąć, ścinać się, zestygać

Połączenia

krew, wosk zastyga

Cytaty

Wosk kapał na lichtarze i zastygał żółtymi łzami.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Szawłowi pozostały w pamięci zgarbione plecy w białej simlah, przez którą przesączała się krew i zastygała, tworząc bure plamy.

źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949

Spływająca podczas erupcji lawa zastygała, przybierając najróżniejsze formy.

źródło: NKJP: M.Ochnio: Wyspy szczęśliwe, Tygodnik Ciechanowski, 2002-06-02

Składnia

Rz_nieżywotny

zastygać

2. w bezruchu

Definicja

pozostawać w jakiejś pozycji ciała przez pewien czas

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:

kamienieć, zamierać

Połączenia

zastygać na chwilę; na krześle, na łóżku
zastygać w bezruchu, w miejscu, w jakiejś postawie, pozie, pozycji; w oczekiwaniu, w zdumieniu
zastygać nagle, nieruchomo

Cytaty

Wracała zmęczona, przynosiła sobie filiżankę herbaty z biszkoptem i zastygała bez ruchu w wytartym zielonym fotelu.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Bóg zapłacz!, 2000

Zastygając co pewien czas w dziwnych pozycjach, zwracała się z wykładem przeznaczonym dla całej klasy do jednego, ad hoc wybranego ucznia.

źródło: NKJP: Piotr Krawczyk: Plamka światła, 1997

Kiedy przychodzę do domu, siadam na fotelu, podkurczam nogi, zapalam papierosa i zastygam, zamieram w nieczuciu, w niemyśleniu.

źródło: NKJP: Marek Soból: Mojry, 2005

Składnia

Rz_osobowy

zastygać

(w CZYM)

3. o twarzy

Definicja

przybierać na pewien czas określony wyraz twarzy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Relacje znaczeniowe

synonimy:

nieruchomieć

Połączenia

twarz, jakiś wyraz twarzy zastyga; usta zastygają
zastygać na czyjejś twarzy, na czyichś ustach
zastygać w grymasie, w uśmiechu, w jakimś wyrazie twarzy

Cytaty

Twarz Zimińskiego zastyga w pełnym napięcia skupieniu.

źródło: NKJP: Jacek Głębski: Kuracja, 1998

Uśmiech zastyga na twarzy, ale ślepy Piaskawy brnie dalej w zamierzenia i nadzieje.

źródło: NKJP: Jerzy Broszkiewicz: Doktor Twardowski, 1979

Podeszła do nas, dziwnie wolno, jak ktoś zmagający się z niewidzialną, gumową ścianą. [...] Poczułem, że uśmiech zastyga mi na ustach.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Kisuny, 2008

Składnia

Rz_nieżywotny

zastygać

(w CZYM | na CZYM)

4. o Polsce

Definicja

książk.

pozostawać na stałe w jakimś stanie i nie zmieniać się

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zaskorupiać się

Cytaty

Polska, nazywana często w pierwszej połowie lat 90. liderem przemian, także utknęła w drodze do demokracji typu zachodniego, zastygając w owym postkomunistycznym kształcie.

źródło: NKJP: Dwadzieścia lat we własnym domu, Dziennik Polski, 2008-12-02

Omawiany obraz przemawia przede wszystkim swoją literackością, a zawarta w nim duchowość kwalifikuje go do wielkiej ikony. Początkowo można się z nim nie zgadzać, ale z czasem, z czasem „cukruje się”, zastyga w swej duchowej sile. Ukazując całość przestrzeni, zhierarchizowanej jednak, zaprzecza czasowi, bowiem notuje zdarzenia i postaci z różnych chwil.

źródło: NKJP: Stefan Pastuszewski: Przestrzeń ponad czasem, Akant, 2006-12

Za odmienianymi przez pisarza na wszystkie sposoby metaforami „nagości”, „młodości” i „niedojrzałości” kryła się wielka próba zrozumienia, czym jest owo „pierwsze”, „skryte” i „stające się”, które ubiera się w pozór, okrywa „formą”, zastyga w kształcie.

źródło: NKJP: Mateusz Werner: Wobec nihilizmu. Gombrowicz, Witkacy, 2009

Frazeologizmy

krew zastyga w żyłach komuś

Data ostatniej modyfikacji: 24.08.2018