Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *modliti sę 'zwracać się z prośbą, błaganiem'
Forma prasłowiańska prawdopodobnie z przestawką grupy spółgłoskowej z pierwotnego *molditi (Bor)
1. do Boga
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne
Połączenia
- Chrystus, Jezus; Kościół; biskup, kapłan, ksiądz, papież; człowiek, dziewczyna, ojciec modli się; dzieci, kobiety, ludzie, pielgrzymi, siostry, uczniowie; chasydzi, Żydzi modlą się
- modlić się do Allaha, do (Pana) Boga, do Chrystusa, do Ciebie, do Matki Boskiej / Bożej, do Ojca, do jakiegoś świętego
- modlić się o czyjąś beatyfikację, o błogosławieństwo, o ciebie, o cud, o deszcz, o jedność chrześcijan, o dobro, o jakąś łaskę, o nawrócenie, o (dobrą) pogodę, o pokój (na świecie), o pomyślność, o przebaczenie, o przetrwanie, o ratunek, o spokój czyjejś duszy, o (szybką) śmierć, o urodzaj, o zbawienie czyjejś duszy, o czyjeś zdrowie;
- modlić się w jakiejś intencji; w milczeniu, w skupieniu; w bazylice, w cerkwi, w domu, w kaplicy, w katedrze, w kościele, w meczecie, w sanktuarium, w synagodze, w świątyni; w Ogrójcu
- modlić się za bezrobotnych, za braci, za ciebie, za ofiary, za prześladowców; za Kościół, za Ojczyznę; za dusze (zmarłych), za poległych, za zmarłych; za dzieci, za czyjeś zdrowie; za Jana Pawła II, za Ojca Świętego, za Papieża;
- módl się za nami;
- modlić się z dziećmi, z papieżem;
- modlić się z książeczki
- modlić się bezgłośnie, cicho, głośno; codziennie, często, rano; długo, nieustannie; gorąco, szczerze, żarliwie; gorliwie, wytrwale; publicznie, wspólnie; spokojnie
- modlić się i czekać, modlić się i medytować, modlić się i odprawiać mszę św., modlić się i płakać, modlić się i pracować, modlić się i prosić, modlić się i śpiewać, modlić się i wierzyć; klęczeć i modlić się, klękać i modlić się, palić znicze i modlić się, paść na kolana i modlić się, pościć i modlić się, złożyć kwiaty i modlić się
Cytaty
|
Odkupienie wyraża się w darmowym przebaczaniu i nieustannym usprawiedliwianiu nas z grzechów. Jezus Chrystus modli się do Ojca: „Przebacz im, bo nie wiedzą, co czynią” (Łk 23, 33). źródło: NKJP: Henryk Dziadosz SJ: Doświadczyć Boga: życie chrześcijańskie w Ćwiczeniach duchownych św. Ignacego Loyoli, 2000 |
|
|
Nasze rodziny, wspólnoty potrzebują wzajemnej modlitwy za siebie. Bardzo wiele ludzi modli się za kapłanów. Dziś trzeba zachęcać także do wielkiej modlitwy za rodziny. źródło: NKJP: Jan Paulas, Cezary Sękalski: Oni nas stworzyli, 2002 |
|
|
W Pompei papież modlił się też o przyszłość kontynentu europejskiego, gdzie - jak powiedział - „społeczeństwo oddala się od wartości chrześcijańskich, wręcz o nich zapominając”. źródło: NKJP: Różańcowa pielgrzymka, Dziennik Polski - Świat , 2003-10-08 |
|
|
Odnosząc się do sytuacji społeczno-politycznej w kraju, kardynał Glemp powiedział, że Kościół modli się o to, byśmy potrafili w sytuacji „dość trudnej i zagmatwanej politycznie doczekać się takiej ekipy, która będzie odpowiedzialnie rządziła ojczyzną”. źródło: NKJP: (PAP): Episkopat po wyborach, Dziennik Polski - Kraj, 2001-10-04 |
|
|
I zrozumiał, co miało ogromne później znaczenie tak dla odkrycia drogi powołania, jak dla pracy filozoficznej i teologicznej, że religii doświadcza się w żywym przeżyciu, że tylko człowiek modlący się jest człowiekiem religijnym. źródło: NKJP: Jan Andrzej Kłoczowski: Dobro jest większe od wszystkiego, co w świecie jest złem, prasa, 1994 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
modlę się |
modlimy się |
|||
| 2 os. |
modlisz się |
modlicie się |
|||
| 3 os. |
modli się |
modlą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
modliłem się +(e)m się modlił |
modliłam się +(e)m się modliła |
modliłom się +(e)m się modliło |
modliliśmy się +(e)śmy się modlili |
modliłyśmy się +(e)śmy się modliły |
| 2 os. |
modliłeś się +(e)ś się modlił |
modliłaś się +(e)ś się modliła |
modliłoś się +(e)ś się modliło |
modliliście się +(e)ście się modlili |
modliłyście się +(e)ście się modliły |
| 3 os. |
modlił się |
modliła się |
modliło się |
modlili się |
modliły się |
bezosobnik: modlono się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się modlił będę się modlić |
będę się modliła będę się modlić |
będę się modliło będę się modlić |
będziemy się modlili będziemy się modlić |
będziemy się modliły będziemy się modlić |
| 2 os. |
będziesz się modlił będziesz się modlić |
będziesz się modliła będziesz się modlić |
będziesz się modliło będziesz się modlić |
będziecie się modlili będziecie się modlić |
będziecie się modliły będziecie się modlić |
| 3 os. |
będzie się modlił będzie się modlić |
będzie się modliła będzie się modlić |
będzie się modliło będzie się modlić |
będą się modlili będą się modlić |
będą się modliły będą się modlić |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
módlmy się |
|
| 2 os. |
módl się |
módlcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
modliłbym się bym się modlił |
modliłabym się bym się modliła |
modliłobym się bym się modliło |
modlilibyśmy się byśmy się modlili |
modliłybyśmy się byśmy się modliły |
| 2 os. |
modliłbyś się byś się modlił |
modliłabyś się byś się modliła |
modliłobyś się byś się modliło |
modlilibyście się byście się modlili |
modliłybyście się byście się modliły |
| 3 os. |
modliłby się by się modlił |
modliłaby się by się modliła |
modliłoby się by się modliło |
modliliby się by się modlili |
modliłyby się by się modliły |
bezosobnik: modlono by się
bezokolicznik: modlić się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
modląc się
gerundium: modlenie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | modlenie się |
modlenia się |
| D. | modlenia się |
modleń się |
| C. | modleniu się |
modleniom się |
| B. | modlenie się |
modlenia się |
| N. | modleniem się |
modleniami się |
| Ms. | modleniu się |
modleniach się |
| W. | modlenie się |
modlenia się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: modlący się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | modlący się |
modlący się |
modlący się |
modlące się |
modląca się |
| D. | modlącego się |
modlącego się |
modlącego się |
modlącego się |
modlącej się |
| C. | modlącemu się |
modlącemu się |
modlącemu się |
modlącemu się |
modlącej się |
| B. | modlącego się |
modlącego się |
modlący się |
modlące się |
modlącą się |
| N. | modlącym się |
modlącym się |
modlącym się |
modlącym się |
modlącą się |
| Ms. | modlącym się |
modlącym się |
modlącym się |
modlącym się |
modlącej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | modlący się |
modlący się |
modlące się |
modlące się |
| D. | modlących się |
modlących się |
modlących się |
modlących się |
| C. | modlącym się |
modlącym się |
modlącym się |
modlącym się |
| B. | modlących się |
modlących się |
modlących się |
modlące się |
| N. | modlącymi się |
modlącymi się |
modlącymi się |
modlącymi się |
| Ms. | modlących się |
modlących się |
modlących się |
modlących się |
Składnia
|
+ | modlić się | + |
(do KOGO) +
(o KOGO/CO)
|
|
|
+ | modlić się | + |
(do KOGO) +
(za KOGO/CO)
|
|
|
+ | modlić się | + |
(do KOGO) +
żeby ZDANIE
|
2. pragnąć czegoś
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Cytaty
|
Oficjalnie władze modlą się o spadek bezrobocia i zaklinają ludzi, żeby nauczyli się radzić sobie na własną rękę. źródło: NKJP: Zły sygnał, Dziennik Polski - Magazyn, 2002-07-12 |
|
|
Kierowcy klęli, policjanci modlili się o spokój, a samochody stały w korkach... Piątek był sądnym dniem dla kieleckich kierowców. źródło: NKJP: /ElZem/: Sądny dzień za kierownicą!, Echo Dnia, 2006-04-22 |
|
|
Od lat Polacy koczują pod konsulatem USA, modląc się o przychylność urzędnika, niekiedy podobno nawet datkiem wspierając te modły. źródło: NKJP: Wizy i dewizy, Dziennik Polski - Magazyn, 2004-01-23 |
|
|
Jadłem z twarzą pochyloną nad talerzem, z oczami wbitymi w jedzenie, modląc się w duchu, aby Zenobia zmieniła temat. źródło: NKJP: Zbigniew Nienacki: Księga strachów, 1967 |
|
|
Gdy Bush senior urzędował w Białym Domu jako wiceprezydent za kadencji Reagana, jego najstarszy syn walczył o byt w Midland, naftowej stolicy zachodniego Teksasu. Jeździł autem z wyprzedaży i modlił się o powrót naftowego boomu. źródło: NKJP: Urodzony lider, Dziennik Polski - Magazyn, 2003-05-30 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
modlę się |
modlimy się |
|||
| 2 os. |
modlisz się |
modlicie się |
|||
| 3 os. |
modli się |
modlą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
modliłem się +(e)m się modlił |
modliłam się +(e)m się modliła |
modliłom się +(e)m się modliło |
modliliśmy się +(e)śmy się modlili |
modliłyśmy się +(e)śmy się modliły |
| 2 os. |
modliłeś się +(e)ś się modlił |
modliłaś się +(e)ś się modliła |
modliłoś się +(e)ś się modliło |
modliliście się +(e)ście się modlili |
modliłyście się +(e)ście się modliły |
| 3 os. |
modlił się |
modliła się |
modliło się |
modlili się |
modliły się |
bezosobnik: modlono się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się modlił będę się modlić |
będę się modliła będę się modlić |
będę się modliło będę się modlić |
będziemy się modlili będziemy się modlić |
będziemy się modliły będziemy się modlić |
| 2 os. |
będziesz się modlił będziesz się modlić |
będziesz się modliła będziesz się modlić |
będziesz się modliło będziesz się modlić |
będziecie się modlili będziecie się modlić |
będziecie się modliły będziecie się modlić |
| 3 os. |
będzie się modlił będzie się modlić |
będzie się modliła będzie się modlić |
będzie się modliło będzie się modlić |
będą się modlili będą się modlić |
będą się modliły będą się modlić |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
módlmy się |
|
| 2 os. |
módl się |
módlcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
modliłbym się bym się modlił |
modliłabym się bym się modliła |
modliłobym się bym się modliło |
modlilibyśmy się byśmy się modlili |
modliłybyśmy się byśmy się modliły |
| 2 os. |
modliłbyś się byś się modlił |
modliłabyś się byś się modliła |
modliłobyś się byś się modliło |
modlilibyście się byście się modlili |
modliłybyście się byście się modliły |
| 3 os. |
modliłby się by się modlił |
modliłaby się by się modliła |
modliłoby się by się modliło |
modliliby się by się modlili |
modliłyby się by się modliły |
bezosobnik: modlono by się
bezokolicznik: modlić się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
modląc się
gerundium: modlenie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | modlenie się |
modlenia się |
| D. | modlenia się |
modleń się |
| C. | modleniu się |
modleniom się |
| B. | modlenie się |
modlenia się |
| N. | modleniem się |
modleniami się |
| Ms. | modleniu się |
modleniach się |
| W. | modlenie się |
modlenia się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: modlący się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | modlący się |
modlący się |
modlący się |
modlące się |
modląca się |
| D. | modlącego się |
modlącego się |
modlącego się |
modlącego się |
modlącej się |
| C. | modlącemu się |
modlącemu się |
modlącemu się |
modlącemu się |
modlącej się |
| B. | modlącego się |
modlącego się |
modlący się |
modlące się |
modlącą się |
| N. | modlącym się |
modlącym się |
modlącym się |
modlącym się |
modlącą się |
| Ms. | modlącym się |
modlącym się |
modlącym się |
modlącym się |
modlącej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | modlący się |
modlący się |
modlące się |
modlące się |
| D. | modlących się |
modlących się |
modlących się |
modlących się |
| C. | modlącym się |
modlącym się |
modlącym się |
modlącym się |
| B. | modlących się |
modlących się |
modlących się |
modlące się |
| N. | modlącymi się |
modlącymi się |
modlącymi się |
modlącymi się |
| Ms. | modlących się |
modlących się |
modlących się |
modlących się |