Chronologizacja
XVI w., Bor
Pochodzenie
psł. *tiša
1. brak dźwięków
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki
Połączenia
- absolutna, głęboka, głucha, grobowa, idealna, martwa, śmiertelna, zupełna; chwilowa, nagła; niezręczna cisza
- cisza domu, gabinetu; kosmosu, pustyni
- cisza dla uczczenia pamięci
- cisza na sali; cisza w domu, w klasie
- cisza i skupienie, cisza i spokój; ciemność i cisza, pustka i cisza
- chwila, okres; strefa ciszy
- czas na ciszę; prośba o ciszę
- modlitwa w ciszy
- cisza nastała, panuje, trwa, zalega, zapadła
- potrzebować ciszy
- nakazać; naruszyć, przerwać ciszę; zachowanie, zakłócanie ciszy
- poprosić o ciszę
- leżeć, odpoczywać, pracować, siedzieć modlić się; umierać w ciszy
Cytaty
|
W pokoju zapadła głęboka cisza, którą przerwał piskliwy dźwięk z radia, lakoniczna informacja o czwartym stopniu zasilania gazem ziemnym wysokooktanowym, wreszcie hymn państwowy. źródło: NKJP: Radosław Kobierski: Harar, 2005 |
|
|
Żaden z nich nie przerwał ciszy, dopóki nie usiedli znowu obok siebie z kubkami parującej herbaty. źródło: NKJP: Zygmunt Miłoszewski: Uwikłanie, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | cisza |
cisze |
|
| D. | ciszy |
cisz |
|
| C. | ciszy |
ciszom |
|
| B. | ciszę |
cisze |
|
| N. | ciszą |
ciszami |
|
| Ms. | ciszy |
ciszach |
|
| W. | ciszo |
cisze |
2. brak wiatru
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda warunki atmosferyczne
Połączenia
- bezwietrzna cisza; cisza morska
- cisza na morzu
Cytaty
|
Bezwietrzna cisza panowała nad oceanem. Kołysanie, można powiedzieć, było nijakie. źródło: NKJP: Karol Olgierd Borchardt: Szaman morski, 1985 |
|
|
Wszyscy marzyli jedynie o spokoju i ciszy na morzu. źródło: NKJP: Piotr Krawczyk: Plamka światła, 1997 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | cisza |
cisze |
|
| D. | ciszy |
cisz |
|
| C. | ciszy |
ciszom |
|
| B. | ciszę |
cisze |
|
| N. | ciszą |
ciszami |
|
| Ms. | ciszy |
ciszach |
|
| W. | ciszo |
cisze |
3. brak odzewu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
Połączenia
- głucha cisza
- cisza na temat jakiś; cisza w słuchawce
- cisza w eterze
Cytaty
|
Ta cisza na temat afer jest dwuznaczna. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 20.01.1995 |
|
|
Milczenie. Cisza w eterze i w ogóle wszędzie. Telefon nie dzwoni, faks nie buczy. źródło: NKJP: Anna Bojarska, Maria Bojarska: Siostry B., 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | cisza |
cisze |
|
| D. | ciszy |
cisz |
|
| C. | ciszy |
ciszom |
|
| B. | ciszę |
cisze |
|
| N. | ciszą |
ciszami |
|
| Ms. | ciszy |
ciszach |
|
| W. | ciszo |
cisze |
4. spokój
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Połączenia
- cisza serca
Cytaty
|
Był to dla pisarki grom z jasnego nieba po dwóch latach pogodnego życia, upragnionej ciszy serca, wzajemnego zrozumienia dla odrębnych pasji i zamiłowań [...]. źródło: NKJP: Krystyna Kolińska: Orzeszkowa, złote ptaki i terroryści, 1996 |
|
|
W ciszy niedzielnego przedpołudnia spokojny dźwięk kościelnych dzwonów i świdrujący jazgot karetki pogotowia. źródło: NKJP: Sonia Raduńska: Kartki z białego zeszytu, 2008 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | cisza |
cisze |
|
| D. | ciszy |
cisz |
|
| C. | ciszy |
ciszom |
|
| B. | ciszę |
cisze |
|
| N. | ciszą |
ciszami |
|
| Ms. | ciszy |
ciszach |
|
| W. | ciszo |
cisze |