UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zgrzeszyć

Chronologizacja

1 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zgrzeszę
 zgrzeszymy
2 os. zgrzeszysz
 zgrzeszycie
3 os. zgrzeszy
 zgrzeszą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zgrzeszyłem
+(e)m zgrzeszył
 zgrzeszyłam
+(e)m zgrzeszyła
 zgrzeszyłom
+(e)m zgrzeszyło
 zgrzeszyliśmy
+(e)śmy zgrzeszyli
 zgrzeszyłyśmy
+(e)śmy zgrzeszyły
2 os. zgrzeszyłeś
+(e)ś zgrzeszył
 zgrzeszyłaś
+(e)ś zgrzeszyła
 zgrzeszyłoś
+(e)ś zgrzeszyło
 zgrzeszyliście
+(e)ście zgrzeszyli
 zgrzeszyłyście
+(e)ście zgrzeszyły
3 os. zgrzeszył
 zgrzeszyła
 zgrzeszyło
 zgrzeszyli
 zgrzeszyły

bezosobnik: zgrzeszono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zgrzeszmy
2 os. zgrzesz
 zgrzeszcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zgrzeszyłbym
bym zgrzeszył
 zgrzeszyłabym
bym zgrzeszyła
 zgrzeszyłobym
bym zgrzeszyło
 zgrzeszylibyśmy
byśmy zgrzeszyli
 zgrzeszyłybyśmy
byśmy zgrzeszyły
2 os. zgrzeszyłbyś
byś zgrzeszył
 zgrzeszyłabyś
byś zgrzeszyła
 zgrzeszyłobyś
byś zgrzeszyło
 zgrzeszylibyście
byście zgrzeszyli
 zgrzeszyłybyście
byście zgrzeszyły
3 os. zgrzeszyłby
by zgrzeszył
 zgrzeszyłaby
by zgrzeszyła
 zgrzeszyłoby
by zgrzeszyło
 zgrzeszyliby
by zgrzeszyli
 zgrzeszyłyby
by zgrzeszyły

bezosobnik: zgrzeszono by

bezokolicznik: zgrzeszyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zgrzeszywszy

gerundium: zgrzeszenie

odpowiednik aspektowy: grzeszyć

Pochodzenie

Zob. grzech

1. przeciw Bogu

Definicja

popełnić grzech - czyn lub postępowanie niezgodne z Prawem Bożym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół wyznania: zasady i prawdy wiary

Połączenia

  • Ewa zgrzeszyła
  • zgrzeszyć pychą
  • zgrzeszyć przeciwko Bogu, przeciwko Panu, przeciwko Tobie
  • bardzo, ciężko zgrzeszyć

Cytaty

Jedynym lekarzem, lekarstwem i szpitalem w „chorobie duszy” jest Bóg. Kiedy człowiek zgrzeszy, pierwszym odruchem winna być właśnie modlitwa. To stwierdzenie, że oprócz modlitwy nie mam nic, jest ważne szczególnie dzisiaj.

źródło: NKJP: Jan Paulas, Cezary Sękalski: Oni nas stworzyli, 2002

Skoro pierwsi ludzie zgrzeszyli nieposłuszeństwem i ponieśli srogą karę, mniemam, iż Bóg żąda posłuszeństwa od istot, które stworzył...

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952

Zasada jest taka, że człowiek powinien pójść do spowiedzi, kiedy zgrzeszył ciężko. Natomiast tak czy inaczej powinien pójść do spowiedzi raz w roku.

źródło: NKJP: Ewa Berberyusz: Z ks. Romanem Indrzejczykiem rozmawia Ewa Berberyusz, Gazeta Wyborcza , 1997-03-01

[...] prawo teraz za bardzo cacka się z mordercą. Skoro zgrzeszył przeciwko piątemu przykazaniu i zabił, to unieważnił tym samym zasadę „nie zabijaj” wobec własnej osoby, stanął poza dekalogiem.

źródło: NKJP: Olgierd Lubelski: Czekałem na skruchę..., prasa, 1999

Św. Jan mówi: „Dzieci moje, piszę to wam dlatego, abyście nie grzeszyli. Jeśliby nawet kto zgrzeszył, mamy Rzecznika wobec Ojca – Jezusa Chrystusa Sprawiedliwego”.

źródło: NKJP: Henryk Dziadosz SJ: Doświadczyć Boga: życie chrześcijańskie w Ćwiczeniach duchownych św. Ignacego Loyoli, 2000

Składnia

bez ograniczeń + zgrzeszyć +
(CZYM)
bez ograniczeń + zgrzeszyć +
(przeciw/przeciwko KOMU/CZEMU)

2. przeciwko normom

Definicja

postąpić lub zachować się niewłaściwie, naruszając ustalone reguły

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Połączenia

  • zgrzeszyć naiwnością, niefrasobliwością

Cytaty

Za ojca lub raczej matkę, obowiązującej w Polsce ustawy, uważa się ówczesną minister budownictwa Barbarę Blidę, która dzisiaj mówi publicznie, że tworząc ustawę zgrzeszyła naiwnością, licząc na to, że niezawisłe sądy będą bronić obywateli.

źródło: NKJP: Sezon na eksmisje, Dziennik Polski, 2001-04-14

[...] tak samo, jak lekarzy irytuje krzywdzący stereotyp lekarza-łapówkarza, pacjentów irytuje i boli, jak łatwo koledzy rozgrzeszają każdego lekarza, nawet jeśli zgrzeszył niedbałością lub jest niedouczony.

źródło: NKJP: Elżbieta Cichocka: Zjazd dziesięciu dywizji, Gazeta Wyborcza, 1997-12-17

AWS, podobnie jak Unia Wolności, przegrywają na własne życzenie. Oba ugrupowania zgrzeszyły ciężko brakiem wewnętrznej demokracji. Mówiłem o tym wczoraj panu premierowi [...], który nie ukrywał zakłopotania wobec przedstawianych argumentów.

źródło: NKJP: Jerzy Leśniak:Tercet czeka na sygnał, Dziennik Polski, 2001-01-18

Elity [...] zgrzeszyły zatem wobec społeczeństwa - „cichych, ciemnych, małych ludzi” - wcale nie moralizatorstwem i nawet nie demoralizacją (choć tej jest aż nadto), ale bezmyślnością.

źródło: NKJP: Krzysztof Wolicki: Czy większość odrzuca cnotę?, Gazeta Wyborcza, 1996-04-10

Wielu z tych, którzy zgrzeszyli przeciwko normom życia obywatelskiego, już dawno odkupiło ten grzech zasługami dla ojczyzny.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 23.07.1992

Składnia

bez ograniczeń + zgrzeszyć +
CZYM
bez ograniczeń + zgrzeszyć +
(przeciw/przeciwko CZEMU)

3. z kimś

Definicja

współżyć seksualnie z osobą, z którą nie pozostaje się w związku małżeńskim

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego seksualność

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Cytaty

Polskie tłumaczenie w Biblii Tysiąclecia sugeruje, iż autorem Psalmu 51 jest król Dawid. Okazją powstania pokutnego liryku było przybycie proroka Natana, po tym, jak król zgrzeszył z Batszebą.

źródło: NKJP: Internet

Czy Vera rzeczywiście zgrzeszyła z Archim? Zambijczycy dyskutują tylko o tym. Przy czym Vera nie jest wcale bohaterką południowoamerykańskiego serialu, lecz Pierwszą Damą Zambii, żoną prezydenta Fredericka Chiluby, który pozostaje u władzy od 1991 r.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

bez ograniczeń + zgrzeszyć +
z KIM
Data ostatniej modyfikacji: 08.11.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN