UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zawalić

Chronologizacja

SKN: (inne znaczenie), SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zawalę
 zawalimy
2 os. zawalisz
 zawalicie
3 os. zawali
 zawalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zawaliłem
+(e)m zawalił
 zawaliłam
+(e)m zawaliła
 zawaliłom
+(e)m zawaliło
 zawaliliśmy
+(e)śmy zawalili
 zawaliłyśmy
+(e)śmy zawaliły
2 os. zawaliłeś
+(e)ś zawalił
 zawaliłaś
+(e)ś zawaliła
 zawaliłoś
+(e)ś zawaliło
 zawaliliście
+(e)ście zawalili
 zawaliłyście
+(e)ście zawaliły
3 os. zawalił
 zawaliła
 zawaliło
 zawalili
 zawaliły

bezosobnik: zawalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zawalmy
2 os. zawal
 zawalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zawaliłbym
bym zawalił
 zawaliłabym
bym zawaliła
 zawaliłobym
bym zawaliło
 zawalilibyśmy
byśmy zawalili
 zawaliłybyśmy
byśmy zawaliły
2 os. zawaliłbyś
byś zawalił
 zawaliłabyś
byś zawaliła
 zawaliłobyś
byś zawaliło
 zawalilibyście
byście zawalili
 zawaliłybyście
byście zawaliły
3 os. zawaliłby
by zawalił
 zawaliłaby
by zawaliła
 zawaliłoby
by zawaliło
 zawaliliby
by zawalili
 zawaliłyby
by zawaliły

bezosobnik: zawalono by

bezokolicznik: zawalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zawaliwszy

gerundium: zawalenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zawalony

odpowiednik aspektowy: zawalać

Pochodzenie

Zob.  walić 

1. książkami

Definicja

zapełnić jakąś przestrzeń zbyt dużą ilością czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przysypać

Połączenia

  • zawalić książkami, papierami, szpargałami
  • zawalić biurko, stół
  • półki zawalone towarem

Cytaty

Szewcy zawalili kramy chodakami szytymi z jednego kawałka skóry, szerokimi pasami, pochewkami do noży okutymi brązem lub srebrem.

źródło: KWSJP: Franciszek Fenikowski: Długie morze, 1963

Wskazał jej miejsce na krześle, a sam siadł za wielkim biurkiem zawalonym papierzyskami, kryminałami w groźnie czarnych okładkach i zdjęciami kobiet i mężczyzn w jednoznacznych sytuacjach, o których mówi się bez sensu, że są dwuznaczne.

źródło: KWSJP: Krystyna Kofta: Wielką miłość tanio sprzedam, 2003

Składnia

bez ograniczeń + zawalić +
CO + CZYM

2. gruzem

Definicja

zająć powierzchnię, zasypując ją jakiegoś rodzaju materiałem

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przysypać

Połączenia

  • zawalić eternitem, gruzem, pyłem
  • zawalona podłoga

Cytaty

Budynek jest murowany, ale ściany są okopcone i nadpalone, a betonowa podłoga zawalona gruzem i nadpalonym eternitem.

źródło: NKJP: Cezary Klimaszewski: Głos Siemiatycz, Śpię w samochodzie, 2008-08-29

Gdy mocniej zawieje w tę stronę, uprawy są zawalone pyłem węglowym – skarży się bieruński rolnik Grzegorz Miczko.

źródło: NKJP: Przemysław Gluma: Dziennik Zachodni, Kopalnia dopłaci do plonów, 2005-09-15

Składnia

bez ograniczeń + zawalić +
CO + CZYM

3. wejście

Definicja

uniemożliwić poruszanie się, umieszczając coś lub znajdując się w jakimś miejscu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

  • śnieg zawalił coś
  • zawalić drogę, otwór, przejście, przełęcz, ulicę, wejście
  • zawalić kamieniami

Cytaty

Gdy rzymscy żołnierze zawalili kamieniami wejście - myśli, rozglądając się, Anna - do podziemi nie przedostawał się ani jeden promień światła...

źródło: KWSJP: Ewa Cechnicka: Znak Anny, 1997

Jozue kazał otwór zawalić głazami i po bitwie przyprowadzić jeńców przed swoje oblicze.

źródło: KWSJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963

Składnia

bez ograniczeń + zawalić +
CO + CZYM

4. pracą

Definicja

pot. 
dać dużo pracy do zrobienia

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

  • zawalić nauką, pracą, robotą
  • sądy zawalone sprawami

Cytaty

Wszystkie biura są zawalone pracą i starają się ograniczyć liczbę nowych klientów.

źródło: NKJP: Paweł Wujec: Największe biuro maklerskie w Polsce zostanie zlikwidowane, Gazeta Wyborcza, 1994-02-18

Od szóstego roku życia był zawalony nauką, początkowo w wymiarze 13 godzin tygodniowo, a później 32.

źródło: NKJP: Ostatni taki cesarz, Gazeta Wyborcza, 1996-12-21

Zmienił pracę i w związku z tym właśnie on zawalił mnie robotą na całe wakacje.

źródło: Internet

Sorki za tak długą przerwę w dietowych sprawozdaniach, ale moja szefowa zawaliła mnie robotą.

źródło: Internet

Składnia

Rzosobowy + zawalić +
KOGO + CZYM

5. studia

Definicja

pot. 
nie wywiązać się z obowiązków związanych z określonym typem aktywności

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zaniedbać, zarwać
antonimy:  wywiązać się

Połączenia

  • zawalić matmę, sprawdzian; plan, przygotowania, sprawę, terminy; rok, studia

Cytaty

Niewiele brakowało, a zawaliłby maturę, zachorował tuż przed ostatnimi egzaminami.

źródło: KWSJP: Elżbieta Cichla-Czarniawska: Pociąg rusza, 1982

Ostatnio ktoś napisał, że się staczam, zawaliłam studia i non stop imprezuję.

źródło: KWSJP: cin: Chłopak tylko na minuty, prasa, 2006

Nigdy nie zawaliłam żadnego terminu.

źródło: KWSJP: Manuela Gretkowska: Polka, 2001

Strasznie zawaliłem sprawę - mówił po meczu Dziewulski.

źródło: KWSJP: tor: 3 liga piłkarska: Co to za lider, prasa, 2006

W koszykówce termin goni termin, jeden turniej drugi turniej, szczególnie w rozgrywkach młodzieżowych. A że tych terminów nie ma za wiele, bo zawalił Polski Związek Koszykówki, to nie ma wyjścia i nawet w tak szczególnym dniu trzeba będzie rozgrywać mecze.

źródło: KWSJP: Piotr Szpak: Odwołają mecze, prasa, 2006

Składnia

bez ograniczeń + zawalić +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 15.12.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN