UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

syrena

Chronologizacja

SJPXVII, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

fr. sirène

1. nimfa

Definicja

w mitologii greckiej i w podaniach ludowych nimfa morska przybierająca postać pół kobiety, pół ryby, wabiąca swym śpiewem żeglarzy i prowadząca ich w niebezpieczne miejsca

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy

Połączenia

mityczna, śpiewająca syrena
postać syreny; śpiew, wyspa syren
syrena z mitologii
przemiana w syrenę
syreny istnieją, śpiewają, żyją
słyszeć, widzieć syreny

Cytaty

	Zobaczą ogromne wieloryby i niepokojące góry lodowe, usłyszą śpiew syren. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: Sny i kamienie Autorzy, 1999
	Zygmunt ostrożnie przepływał między nimi, a gdy niechcący musnął któryś z nich – odzywał się cichy, zaklęty śpiew syren [...]. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003
	Zły jest krokodyl, bo płaczem uwodzi, Zła i syrena, bo swym głosem szkodzi. źródło: NKJP: Halina Wiśniewska: Złe białogłowy w utworach Jana Andrzeja Morsztyna, Studia Paedagogica I, 2008
	Dnia poprzedniego, kiedy Admirał zmierzał w stronę Río de Oro, opowiedział, że widział trzy syreny, które wysoko się z morza wynurzyły, ale nie były tak piękne, jak je opisują, częściowo jeno ich twarz miała kształty ludzkie. źródło: NKJP: Adam Elbanowski: Nowe królestwo Grenady. Historia naturalna, obyczajowa i domniemana, 2006
	Wbrew temu, co pisał Julius Verne, w głębinach nie widać syren ani Posejdona. źródło: NKJP: Piotr Sztajner: Złowroga głębia, CKM, 2000

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	syrena	syreny
D.	syreny	syren

C.	syrenie	syrenom
B.	syrenę	syreny
N.	syreną	syrenami
Ms.	syrenie	syrenach
W.	syreno	syreny

2. kobieta

Definicja

żart.

kobieta pełna wdzięku, wabiąca mężczyzn

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka płeć

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Połączenia

seksowna, słynna, naga syrena
syrena wabi

Cytaty

	Seksowna syrena dzieli się dzisiaj z nami sekretami swego stylu. źródło: NKJP: Julien Macdonald: Dziewczyna z okładki, Cosmopolitan, 2000
	Pierwsza z syren zdecydowanie nie była w moim typie, przypominała raczej studentkę z Rumunii, i po prostu ją wyminąłem. źródło: NKJP: Max Cegielski: Apokalipso, 2004
	Karolina przesunęła się w bok, by się przyjrzeć, co ma na sobie słynna syrena z drugiej, konkurencyjnej telewizji. źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo, 2004
	Za chwilę znalazł się wśród pozbawionych okien ścian, jedwabnej purpury, przepięknych nagich syren, które wabiły drgnieniem bioder, kołysaniem piersi i francuskim refrenem. źródło: NKJP: Marek Krajwski: Koniec świata w Breslau, 2003

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	syrena	syreny
D.	syreny	syren

C.	syrenie	syrenom
B.	syrenę	syreny
N.	syreną	syrenami
Ms.	syrenie	syrenach
W.	syreno	syreny

3. alarmowa

Definicja

urządzenie wytwarzające głośny sygnał dźwiękowy, spełniający funkcję informacyjną lub alarmową

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny rodzaje urządzeń i maszyn

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

sygnalizator

Połączenia

fabryczna, okrętowa, zakładowa; kolejowa, policyjna, strażacka; alarmowa, przeciwlotnicza; finałowa, końcowa, ostatnia syrena; syrena elektryczna, mgłowa
pierwsza syrena
syrena karetki, lokomotywy, radiowozu, samochodu, statku, straży pożarnej, zakładu
syrena na statku; syrena w remizie
syrena i kogut; syreny i gwizdki
wycie, zawodzenie syreny
dźwięk, jęk, odgłos, ryk, sygnał syreny
syrena buczy, odezwała się/odzywa się, rozbrzmiała, rozbrzmiewa, rozlega się, ryczy, wyje, zabrzmiała, zawyła
słyszeć, usłyszeć; uruchomić/uruchamiać, włączyć, wyłączyć syrenę

Cytaty

	Jeśli dadzą się słyszeć odgłosy syren, na które zwykle nie reagujemy - należy włączyć radio bądź telewizor na lokalny program. źródło: NKJP: S.Żagiel: Strefy zagrożone chlorem, Tygodnik Ciechanowski, 2002-03-17
	Do tej pory strażacy z Popielowa z obawą nasłuchiwali, czy nie wyje syrena alarmowa. źródło: NKJP: (acz): Czerwony obiekt pożądania, Tygodnik Rybnicki, 2008-02-19
	Nad ranem się uspokoiło i wtedy jak nie huknie syrena, wszyscy wybiegamy na dek, wszyscy biegniemy, ja nawet spadam ze schodów, rozdają kamizelki i kiedy stoimy, wychodzi on, niski kapitan Walczak. źródło: NKJP: Wojciech Stamm: Czarna matka, 2008
	Niebawem w tle odezwie się przeciągłe wycie syren wozów policyjnych i karetek pogotowia, najpierw dalekie, potem coraz bliższe. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: Tryby, 2003
	Fabryczna syrena niosła się nisko, tuż nad ziemią, wyjąc co rano na jednej nucie [...]. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1999

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	syrena	syreny
D.	syreny	syren

C.	syrenie	syrenom
B.	syrenę	syreny
N.	syreną	syrenami
Ms.	syrenie	syrenach
W.	syreno	syreny

4. samochód

Definicja

samochód produkowany w Polsce w latach 1957-1983

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

samochód

Połączenia

czterodrzwiowa syrena
rocznik, silnik syreny; miłośnicy syren
syrena stoi, zjechała
sprzedać syrenę

Cytaty

	Nawet wynalazcy takich rarytasów jak oscypek i kaszanka wolą pozostawać anonimowi, do dziś nikt nie pamięta kto wymyślił pojazd pod nazwą syrena [...]. źródło: NKJP: A.Tumialis: Humor i ojczyzna: Janko wynalazca, Tygodnik Ciechanowski, 2003-05-06
	Pod wieczór, miłośnicy syren, warszaw i trabantów, urzeczeni pięknem miejsca stacji Rudy zjechali swoimi limuzynami na nocleg. źródło: NKJP: (mhg) : Urodziny śląskich wąskotorówek, Nowiny Raciborskie, 2003-09-17
	Aktualnie na stanie zastawa 750 rocznik 1966, syrena 105l rocznik 1982 oraz alfa romeo muilletta rocznik 1980. źródło: NKJP: Wynik nie najważniejszy, Dziennik Polski, 2001-12-04
	Prowadzona przez niego syrena zjechała do przydrożnego rowu, na szczęście jadąca z nim żona nie odniosła żadnych obrażeń. źródło: NKJP: Krótko, Dziennik Polski, 2002-12-05
	W rajdzie wzięły udział także m.in. oryginalne rajdowe porsche z lat 70. oraz - dla kontrastu - prawdziwa syrena 104, cudo polskiej myśli technicznej, cała w chromach i błękicie. źródło: NKJP: „Żubry 2002”, Dziennik Polski - Motoryzacja, 2002-11-18

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	syrena	syreny
D.	syreny	syren

C.	syrenie	syrenom
B.	syrenę	syreny
N.	syreną	syrenami
Ms.	syrenie	syrenach
W.	syreno	syreny

Informacja normatywna

Małą literą pisze się nazwy konkretnych produktów przemysłowych, a nazwy firm i marek produktów – wielką literą.

5. zwierzę

Definicja

zwierzę mające do 9 metrów długości, z dwiema płetwiastymi kończynami i ogonem jak u walenia, żyjące na Pacyfiku, wytępione przez ludzi w XVIII wieku z powodu smacznego mięsa

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta wodne

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	krowa morska
	hiperonimy:	zwierzę

Połączenia

walenie i syreny
syrena rodzi się

Cytaty

U tych czworonogów, które pływając posiłkowały się
ogonem, tylne kończyny zmniejszały się (ichtiozaury) lub całkiem zanikały (walenie, syreny).

źródło: NKJP: Jerzy Dzik: Dzieje życia na ziemi: wprowadzenie do paleobiologii, 2003

Hipopotamy są jednymi z niewielu ssaków, które rodzą pod wodą, wraz z waleniami i syrenami [...]

źródło: NKJP: Internet;

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	syrena	syreny
D.	syreny	syren

C.	syrenie	syrenom
B.	syrenę	syreny
N.	syreną	syrenami
Ms.	syrenie	syrenach
W.	syreno	syreny

Data ostatniej modyfikacji: 16.03.2013