UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

spóźnić się

Chronologizacja

SJPXVII, STR: spoźnić się, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	spóźnię się	spóźnimy się
2 os.	spóźnisz się	spóźnicie się
3 os.	spóźni się	spóźnią się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	spóźniłem się +(e)m się spóźnił	spóźniłam się +(e)m się spóźniła	spóźniłom się +(e)m się spóźniło	spóźniliśmy się +(e)śmy się spóźnili	spóźniłyśmy się +(e)śmy się spóźniły
2 os.	spóźniłeś się +(e)ś się spóźnił	spóźniłaś się +(e)ś się spóźniła	spóźniłoś się +(e)ś się spóźniło	spóźniliście się +(e)ście się spóźnili	spóźniłyście się +(e)ście się spóźniły
3 os.	spóźnił się	spóźniła się	spóźniło się	spóźnili się	spóźniły się

bezosobnik: spóźniono się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		spóźnijmy się
2 os.	spóźnij się	spóźnijcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	spóźniłbym się bym się spóźnił	spóźniłabym się bym się spóźniła	spóźniłobym się bym się spóźniło	spóźnilibyśmy się byśmy się spóźnili	spóźniłybyśmy się byśmy się spóźniły
2 os.	spóźniłbyś się byś się spóźnił	spóźniłabyś się byś się spóźniła	spóźniłobyś się byś się spóźniło	spóźnilibyście się byście się spóźnili	spóźniłybyście się byście się spóźniły
3 os.	spóźniłby się by się spóźnił	spóźniłaby się by się spóźniła	spóźniłoby się by się spóźniło	spóźniliby się by się spóźnili	spóźniłyby się by się spóźniły

bezosobnik: spóźniono by się

bezokolicznik: spóźnić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: spóźniwszy się

gerundium: spóźnienie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	spóźnienie się	spóźnienia się
D.	spóźnienia się	spóźnień się
C.	spóźnieniu się	spóźnieniom się
B.	spóźnienie się	spóźnienia się
N.	spóźnieniem się	spóźnieniami się
Ms.	spóźnieniu się	spóźnieniach się
W.	spóźnienie się	spóźnienia się

Pochodzenie

Zob. późny

1. do szkoły

Definicja

przybyć dokądś później, niż należy

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Połączenia

autobus, pociąg; okres spóźnił się; miesiączka spóźniła się
spóźnić się kwadrans, parę minut
spóźnić się do biura, szkoły, pracy, sądu
spóźnić się na autobus, pociąg, samolot, statek, tramwaj; obiad, kolację; mszę; spotkanie; wykład
spóźnić się o 10 minut, godzinę...
bardzo spóźnić się

Cytaty

	Jedyny seans, na który Jakub miał jeszcze szansę zdążyć, zaczynał się za dziesięć minut. Zdecydował się. Szybkim marszem na pewno dotrze na czas. Spóźnił się tylko parę minut. Bileterka tylko wzruszyła ramionami i podreptała, by wpuścić go na salę. źródło: NKJP: Małgorzata Saramonowicz: Siostra, 1996
	- Bierz żelazko, prasuj, co masz prasować, dochodzi dziewiąta! Spóźnimy się! źródło: NKJP: Edward Redliński: Szczurojorczycy, 1997
	Panny twierdziły, że spóźniły się na pociąg i muszą przenocować. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Głowa Minotaura, 2009
	Przez te twoje cholerne żaby spóźniłem się do pracy. Dawniej człowiek jechał sobie spokojnie, teraz tylko wypatruję, czy przypadkiem coś mi nie lezie przed samochodem - utyskuje znajomy. źródło: NKJP: Iza Bednarz, Stop! Przejście dla żab!, Gazeta Wyborcza, 1997-04-16

Składnia

	+	spóźnić się	+	(ILE) + (do CZEGO/na CO)
	+	spóźnić się	+	(o ILE) + (do CZEGO/na CO)

2. z wypłatą

Definicja

zrobić coś za późno, już po odpowiednim terminie

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

synonimy:

spóźnić

Połączenia

spóźnić się z interwencją; decyzją; płaceniem, wypłatą; obiadem, kolacją

Cytaty

[...] niepokoiłam się o finanse Kołdunowa. W lutym spóźnił się z wypłatą. Kupował od jakiegoś cwaniaka “maluteńką ikonę, cenniejszą niźli złoto”, czyli zapałkę do kolekcji. Zanim nadrobił wydatek, sprzedając prawdziwą starą ikonę, pracowałam za “spasiba”.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Namiętnik, 1998

W świetle dotychczasowych ustaleń jatka na Poniatowskim to w gruncie rzeczy nieszczęśliwy wypadek. Policja fatalnie spóźniła się z interwencją, a jakiś kretyn ponoć walił młotem w bombę.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004

Składnia

Rz osobowy

spóźnić się

z CZYM

3. obiad się spóźnił

Definicja

odbyć się później niż zwykle

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Połączenia

obiad spóźnił się; kolacja spóźniła się; zebranie spóźniło się
spóźnić się kwadrans, pół godziny...
spóźnić się o 10 minut, godzinę...

Cytaty

Podsumowując pierwszy dzień świąt – kolację wigilijną: umierałam z głodu cały dzień, na dodatek kolacja spóźniła się 1,5 godziny.

źródło: Internet

Składnia

Rz nieżywotny	+	spóźnić się	+	(ILE)
Rz nieżywotny	+	spóźnić się	+	(o ILE)

4. o zegarze

Definicja

będąc zegarem, wskazać czas późniejszy niż jest w rzeczywistości

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

synonimy:

opóźnić się, spóźnić

Połączenia

zegar, zegarek spóźnił się
spóźnić się o 3 minuty, o 5 minut...

Cytaty

W 1962 roku, w noc sylwestrową Big Ben spóźnił się o 10 minut. Przyczyną tego były niezwykle obfite opady śniegu.

źródło: Internet

[...] zegarek zaczął się spóźniać, ale specyficznie - spóźnił się o 4 minuty i trzymał tę różnicę czasu.

źródło: Internet

Składnia

Rz nieżywotny	+	spóźnić się	+	(ILE)
Rz nieżywotny	+	spóźnić się	+	(o ILE)

Data ostatniej modyfikacji: 30.08.2013