UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

pracować

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Czasownik odrzeczownikowy od praca ; zob. praca

1. przy budowie

Definicja

wykonywać określone, zaplanowane i wymagające wysiłku czynności po to, aby osiągnąć zamierzony cel

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

Połączenia

ludzie; mrówki, pszczoły pracują
pracować przy odbudowie, przy przebudowie, przy renowacji, przy rozbiórce czegoś; przy zbiorach, przy żniwach
pracować fizycznie, umysłowo; naukowo; społecznie; ciężko, gorączkowo, intensywnie; z zapałem; długo,
pracować jak koń, jak maszyna, jak mrówka, jak szatan, jak wół

Cytaty

	Jego wygląd dowodził, że pracuje fizycznie, najpewniej jako malarz albo lakiernik, na rękach miał bowiem ślady farby. źródło: NKJP: Michał Bielecki: Dziewczyna z Banku Prowincjonalnego S. A., 1997
	- Tak jak napisałem w liście, zbieram materiały do pracy dyplomowej, ale pracuję głównie wieczorami. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Niemiecki taniec, 2009
	Nie spieszcie się, pracujcie powoli i ostrożnie. źródło: NKJP: Andrzej Zbych (Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan): Stawka większa niż życie, 2000
	Potężne dzieło malarskie zakończono we wrześniu 1897 roku. W lwowskiej rotundzie przez pięć miesięcy pracowali wspólnie węgierscy i polscy malarze. źródło: NKJP: Panorama Racławicka, Akant, 2009-12

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	pracuję	pracujemy
2 os.	pracujesz	pracujecie
3 os.	pracuje	pracują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałem +(e)m pracował	pracowałam +(e)m pracowała	pracowałom +(e)m pracowało	pracowaliśmy +(e)śmy pracowali	pracowałyśmy +(e)śmy pracowały
2 os.	pracowałeś +(e)ś pracował	pracowałaś +(e)ś pracowała	pracowałoś +(e)ś pracowało	pracowaliście +(e)ście pracowali	pracowałyście +(e)ście pracowały
3 os.	pracował	pracowała	pracowało	pracowali	pracowały

bezosobnik: pracowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę pracował będę pracować	będę pracowała będę pracować	będę pracowało będę pracować	będziemy pracowali będziemy pracować	będziemy pracowały będziemy pracować
2 os.	będziesz pracował będziesz pracować	będziesz pracowała będziesz pracować	będziesz pracowało będziesz pracować	będziecie pracowali będziecie pracować	będziecie pracowały będziecie pracować
3 os.	będzie pracował będzie pracować	będzie pracowała będzie pracować	będzie pracowało będzie pracować	będą pracowali będą pracować	będą pracowały będą pracować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		pracujmy
2 os.	pracuj	pracujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałbym bym pracował	pracowałabym bym pracowała	pracowałobym bym pracowało	pracowalibyśmy byśmy pracowali	pracowałybyśmy byśmy pracowały
2 os.	pracowałbyś byś pracował	pracowałabyś byś pracowała	pracowałobyś byś pracowało	pracowalibyście byście pracowali	pracowałybyście byście pracowały
3 os.	pracowałby by pracował	pracowałaby by pracowała	pracowałoby by pracowało	pracowaliby by pracowali	pracowałyby by pracowały

bezosobnik: pracowano by

bezokolicznik: pracować

imiesłów przysłówkowy współczesny: pracując

gerundium: pracowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pracowanie	pracowania
D.	pracowania	pracowań
C.	pracowaniu	pracowaniom
B.	pracowanie	pracowania
N.	pracowaniem	pracowaniami
Ms.	pracowaniu	pracowaniach
W.	pracowanie	pracowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: pracujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pracujący	pracujący	pracujący	pracujące	pracująca
D.	pracującego	pracującego	pracującego	pracującego	pracującej
C.	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującej
B.	pracującego	pracującego	pracujący	pracujące	pracującą
N.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującą
Ms.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pracujący	pracujący	pracujące	pracujące
D.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących
C.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym
B.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujące
N.	pracującymi	pracującymi	pracującymi	pracującymi
Ms.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących

Składnia

	+	pracować	+	(przy CZYM)
	+	pracować	+	(GDZIE)

2. w banku

Definicja

być zatrudnionym gdzieś i wykonywać czynności, za które otrzymuje się wynagrodzenie

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

Połączenia

kobieta, mężczyzna pracuje; rolnicy pracują; lud pracujący, masy pracujące
pracować na budowie, na stanowisku doradcy, sprzedawcy...; na etacie, na umowę o dzieło, zlecenie...; na czarno; na akord; na własny rachunek
pracować u prywatnego przedsiębiorcy; u ojca; u konkurencji; u państwa Gombrowiczów
pracować w firmie, w przedsiębiorstwie, w sklepie...; w fabryce, w hucie, w kopalni; w banku, w kancelarii, w sądzie, w szkole, w szpitalu; w górnictwie, w przemyśle, w służbie zdrowia; w ogrodzie, w polu
pracować zarobkowo, zawodowo; ciężko, fizycznie, naukowo, umysłowo; nielegalnie

Cytaty

	Po studiach Antonioni pracował w banku. W 1939 roku wyjechał do Rzymu, gdzie związał się z pismem „Cinema”. źródło: NKJP: Jacek Szczerba: Wczoraj do Polski przyjechał Michelangelo Antonioni, Gazeta Wyborcza, 1996-03-21
	Początkowo pracowałam na etacie referenta, potem dodali mi do tytułu przymiotnik „starszy“. źródło: NKJP: Magda Dittmer: Na kartach historii miasta, Dziennik Kociewski, 1999-10-01
	W najkorzystniejszej sytuacji są ci ubezpieczeni, którzy przez całą karierę zawodową pracowali u jednego pracodawcy, ponieważ za nich wszystkie formalności załatwi ich zakład pracy. źródło: NKJP: ZUS. Edukacja z ekranu, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2001-08-29
	- A mama, co robi? - spytała przełykając ślinę. - Mama nie pracuje. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1991
	Wie pani, jak kobieta nie pracuje, pozwala się utrzymywać, swoje życie i zainteresowania ograniczy do domu i dzieci, to takie obniżenia nastrojów mogą się niestety pojawiać. źródło: NKJP: Monika Rakusa: 39,9, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	pracuję	pracujemy
2 os.	pracujesz	pracujecie
3 os.	pracuje	pracują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałem +(e)m pracował	pracowałam +(e)m pracowała	pracowałom +(e)m pracowało	pracowaliśmy +(e)śmy pracowali	pracowałyśmy +(e)śmy pracowały
2 os.	pracowałeś +(e)ś pracował	pracowałaś +(e)ś pracowała	pracowałoś +(e)ś pracowało	pracowaliście +(e)ście pracowali	pracowałyście +(e)ście pracowały
3 os.	pracował	pracowała	pracowało	pracowali	pracowały

bezosobnik: pracowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę pracował będę pracować	będę pracowała będę pracować	będę pracowało będę pracować	będziemy pracowali będziemy pracować	będziemy pracowały będziemy pracować
2 os.	będziesz pracował będziesz pracować	będziesz pracowała będziesz pracować	będziesz pracowało będziesz pracować	będziecie pracowali będziecie pracować	będziecie pracowały będziecie pracować
3 os.	będzie pracował będzie pracować	będzie pracowała będzie pracować	będzie pracowało będzie pracować	będą pracowali będą pracować	będą pracowały będą pracować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		pracujmy
2 os.	pracuj	pracujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałbym bym pracował	pracowałabym bym pracowała	pracowałobym bym pracowało	pracowalibyśmy byśmy pracowali	pracowałybyśmy byśmy pracowały
2 os.	pracowałbyś byś pracował	pracowałabyś byś pracowała	pracowałobyś byś pracowało	pracowalibyście byście pracowali	pracowałybyście byście pracowały
3 os.	pracowałby by pracował	pracowałaby by pracowała	pracowałoby by pracowało	pracowaliby by pracowali	pracowałyby by pracowały

bezosobnik: pracowano by

bezokolicznik: pracować

imiesłów przysłówkowy współczesny: pracując

gerundium: pracowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pracowanie	pracowania
D.	pracowania	pracowań
C.	pracowaniu	pracowaniom
B.	pracowanie	pracowania
N.	pracowaniem	pracowaniami
Ms.	pracowaniu	pracowaniach
W.	pracowanie	pracowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: pracujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pracujący	pracujący	pracujący	pracujące	pracująca
D.	pracującego	pracującego	pracującego	pracującego	pracującej
C.	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującej
B.	pracującego	pracującego	pracujący	pracujące	pracującą
N.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującą
Ms.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pracujący	pracujący	pracujące	pracujące
D.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących
C.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym
B.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujące
N.	pracującymi	pracującymi	pracującymi	pracującymi
Ms.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących

Składnia

	+	pracować	+	(GDZIE)
	+	pracować	+	u KOGO

3. dla Niemców

Definicja

wykonywać określone czynności na czyjeś zlecenie i dla czyjejś korzyści

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

Połączenia

pracować dla Amerykanów, dla Niemców...; dla konkurencji

Cytaty

Nie mogłem się do pana wcześniej dodzwonić. Wrócił pan dopiero teraz? - W końcu pracuję dla pana - byłem jeszcze niezbyt przytomny. - Czy ma pan już jakieś efekty? - Nie.

źródło: NKJP: Michał Bielecki: Osiedle prominentów, 1997

[...] mówi się, że w obozach w Trawnikach i Poniatowej, gdzie mają być przeniesione fabryki Tőbbensa i Schultza, Żydzi, pracując dla Niemców , będą mogli przeżyć wojnę.

źródło: NKJP: Witold Bereś, Krzysztof Burnetko: Marek Edelman. Życie. Po prostu, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	pracuję	pracujemy
2 os.	pracujesz	pracujecie
3 os.	pracuje	pracują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałem +(e)m pracował	pracowałam +(e)m pracowała	pracowałom +(e)m pracowało	pracowaliśmy +(e)śmy pracowali	pracowałyśmy +(e)śmy pracowały
2 os.	pracowałeś +(e)ś pracował	pracowałaś +(e)ś pracowała	pracowałoś +(e)ś pracowało	pracowaliście +(e)ście pracowali	pracowałyście +(e)ście pracowały
3 os.	pracował	pracowała	pracowało	pracowali	pracowały

bezosobnik: pracowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę pracował będę pracować	będę pracowała będę pracować	będę pracowało będę pracować	będziemy pracowali będziemy pracować	będziemy pracowały będziemy pracować
2 os.	będziesz pracował będziesz pracować	będziesz pracowała będziesz pracować	będziesz pracowało będziesz pracować	będziecie pracowali będziecie pracować	będziecie pracowały będziecie pracować
3 os.	będzie pracował będzie pracować	będzie pracowała będzie pracować	będzie pracowało będzie pracować	będą pracowali będą pracować	będą pracowały będą pracować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		pracujmy
2 os.	pracuj	pracujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałbym bym pracował	pracowałabym bym pracowała	pracowałobym bym pracowało	pracowalibyśmy byśmy pracowali	pracowałybyśmy byśmy pracowały
2 os.	pracowałbyś byś pracował	pracowałabyś byś pracowała	pracowałobyś byś pracowało	pracowalibyście byście pracowali	pracowałybyście byście pracowały
3 os.	pracowałby by pracował	pracowałaby by pracowała	pracowałoby by pracowało	pracowaliby by pracowali	pracowałyby by pracowały

bezosobnik: pracowano by

bezokolicznik: pracować

imiesłów przysłówkowy współczesny: pracując

gerundium: pracowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pracowanie	pracowania
D.	pracowania	pracowań
C.	pracowaniu	pracowaniom
B.	pracowanie	pracowania
N.	pracowaniem	pracowaniami
Ms.	pracowaniu	pracowaniach
W.	pracowanie	pracowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: pracujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pracujący	pracujący	pracujący	pracujące	pracująca
D.	pracującego	pracującego	pracującego	pracującego	pracującej
C.	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującej
B.	pracującego	pracującego	pracujący	pracujące	pracującą
N.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującą
Ms.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pracujący	pracujący	pracujące	pracujące
D.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących
C.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym
B.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujące
N.	pracującymi	pracującymi	pracującymi	pracującymi
Ms.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących

Składnia

pracować

dla KOGO

4. na sukces

Definicja

czynić wysiłki dla osiągnięcia określonego celu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

Połączenia

pracować na autorytet, na sukces, na uznanie; na dobrobyt, na luksus; na dom, na mieszkanie, na samochód

Cytaty

Wspólnie ciężko pracowaliśmy na sukces naszego ugrupowania. Teraz najważniejsze, byśmy nie zawiedli mieszkańców, którzy nam zaufali.

źródło: NKJP: (ANA): Nie załamują rąk, Dziennik Polski, 2005-09-27

Ciężko pracowałem na mieszkanie i nie była to praca pozorowana. Na samochód oszczędzaliśmy z żoną przez pięć lat.

źródło: NKJP: Edward Krzemień: Telefoniczna opinia publiczna, Gazeta Wyborcza, 1994-01-06

Wszystkie ciała opiniotwórcze i odpowiedzialne za politykę naszego państwa powinny pracować na autorytet Trybunału Konstytucyjnego, ten zaś powinien być instytucją o istotnej przydatności w działaniach prawotwórczych oraz w rozładowywaniu konfliktów.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 15.02.1995

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	pracuję	pracujemy
2 os.	pracujesz	pracujecie
3 os.	pracuje	pracują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałem +(e)m pracował	pracowałam +(e)m pracowała	pracowałom +(e)m pracowało	pracowaliśmy +(e)śmy pracowali	pracowałyśmy +(e)śmy pracowały
2 os.	pracowałeś +(e)ś pracował	pracowałaś +(e)ś pracowała	pracowałoś +(e)ś pracowało	pracowaliście +(e)ście pracowali	pracowałyście +(e)ście pracowały
3 os.	pracował	pracowała	pracowało	pracowali	pracowały

bezosobnik: pracowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę pracował będę pracować	będę pracowała będę pracować	będę pracowało będę pracować	będziemy pracowali będziemy pracować	będziemy pracowały będziemy pracować
2 os.	będziesz pracował będziesz pracować	będziesz pracowała będziesz pracować	będziesz pracowało będziesz pracować	będziecie pracowali będziecie pracować	będziecie pracowały będziecie pracować
3 os.	będzie pracował będzie pracować	będzie pracowała będzie pracować	będzie pracowało będzie pracować	będą pracowali będą pracować	będą pracowały będą pracować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		pracujmy
2 os.	pracuj	pracujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałbym bym pracował	pracowałabym bym pracowała	pracowałobym bym pracowało	pracowalibyśmy byśmy pracowali	pracowałybyśmy byśmy pracowały
2 os.	pracowałbyś byś pracował	pracowałabyś byś pracowała	pracowałobyś byś pracowało	pracowalibyście byście pracowali	pracowałybyście byście pracowały
3 os.	pracowałby by pracował	pracowałaby by pracowała	pracowałoby by pracowało	pracowaliby by pracowali	pracowałyby by pracowały

bezosobnik: pracowano by

bezokolicznik: pracować

imiesłów przysłówkowy współczesny: pracując

gerundium: pracowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pracowanie	pracowania
D.	pracowania	pracowań
C.	pracowaniu	pracowaniom
B.	pracowanie	pracowania
N.	pracowaniem	pracowaniami
Ms.	pracowaniu	pracowaniach
W.	pracowanie	pracowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: pracujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pracujący	pracujący	pracujący	pracujące	pracująca
D.	pracującego	pracującego	pracującego	pracującego	pracującej
C.	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującej
B.	pracującego	pracującego	pracujący	pracujące	pracującą
N.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującą
Ms.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pracujący	pracujący	pracujące	pracujące
D.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących
C.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym
B.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujące
N.	pracującymi	pracującymi	pracującymi	pracującymi
Ms.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących

odpowiednik aspektowy: zapracować

Składnia

pracować

na CO

5. nad scenariuszem

Definicja

wykonywać określone czynności mające na celu wyprodukowanie lub stworzenie czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

Połączenia

Pracować nad scenariuszem, nad scenografią, nad sztuką; nad wynalazkiem

Cytaty

W 1993 roku pracował nad reportażem o Szwecji.

źródło: NKJP: Janusz Miliszkiewicz: Przygoda bycia Polakiem, 2007

Bardzo staranie pracował nad kazaniem, które miał wygłosić. Robił notatki na długo przedtem. A potem pisał całe kazania in extenso.

źródło: NKJP: Mieczysław Maliński: Ale miałem ciekawe życie, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	pracuję	pracujemy
2 os.	pracujesz	pracujecie
3 os.	pracuje	pracują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałem +(e)m pracował	pracowałam +(e)m pracowała	pracowałom +(e)m pracowało	pracowaliśmy +(e)śmy pracowali	pracowałyśmy +(e)śmy pracowały
2 os.	pracowałeś +(e)ś pracował	pracowałaś +(e)ś pracowała	pracowałoś +(e)ś pracowało	pracowaliście +(e)ście pracowali	pracowałyście +(e)ście pracowały
3 os.	pracował	pracowała	pracowało	pracowali	pracowały

bezosobnik: pracowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę pracował będę pracować	będę pracowała będę pracować	będę pracowało będę pracować	będziemy pracowali będziemy pracować	będziemy pracowały będziemy pracować
2 os.	będziesz pracował będziesz pracować	będziesz pracowała będziesz pracować	będziesz pracowało będziesz pracować	będziecie pracowali będziecie pracować	będziecie pracowały będziecie pracować
3 os.	będzie pracował będzie pracować	będzie pracowała będzie pracować	będzie pracowało będzie pracować	będą pracowali będą pracować	będą pracowały będą pracować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		pracujmy
2 os.	pracuj	pracujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałbym bym pracował	pracowałabym bym pracowała	pracowałobym bym pracowało	pracowalibyśmy byśmy pracowali	pracowałybyśmy byśmy pracowały
2 os.	pracowałbyś byś pracował	pracowałabyś byś pracowała	pracowałobyś byś pracowało	pracowalibyście byście pracowali	pracowałybyście byście pracowały
3 os.	pracowałby by pracował	pracowałaby by pracowała	pracowałoby by pracowało	pracowaliby by pracowali	pracowałyby by pracowały

bezosobnik: pracowano by

bezokolicznik: pracować

imiesłów przysłówkowy współczesny: pracując

gerundium: pracowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pracowanie	pracowania
D.	pracowania	pracowań
C.	pracowaniu	pracowaniom
B.	pracowanie	pracowania
N.	pracowaniem	pracowaniami
Ms.	pracowaniu	pracowaniach
W.	pracowanie	pracowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: pracujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pracujący	pracujący	pracujący	pracujące	pracująca
D.	pracującego	pracującego	pracującego	pracującego	pracującej
C.	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującej
B.	pracującego	pracującego	pracujący	pracujące	pracującą
N.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującą
Ms.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pracujący	pracujący	pracujące	pracujące
D.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących
C.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym
B.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujące
N.	pracującymi	pracującymi	pracującymi	pracującymi
Ms.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących

Składnia

pracować

nad CZYM

6. nad dzieckiem

Definicja

podejmując określone działania, starać się skłonić kogoś do czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

Połączenia

pracować nad córką, nad dzieckiem, nad synem;

Cytaty

Gdy Matka potrzebowała jakiegoś domu, szła do właściciela, bez względu na to, czy było nim państwo, czy prywatny człowiek, i pracowała nad nim tak długo, aż dostała dom za darmo.

źródło: NKJP: „Shinning Ones”, Anioł Ubogich czy Anioł Śmierci ?, Usenet -- pl.soc.religia, 2004-08-04

Okazało się, że połowa jej koleżanek z klasy – w gimnazjum! – już się maluje. Długo musiałam pracować nad córką, żeby nie robiła z siebie lolitki.

źródło: NKJP: (TES): Śladem naszych publikacji, Gazeta Krakowska, 2007-08-22

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	pracuję	pracujemy
2 os.	pracujesz	pracujecie
3 os.	pracuje	pracują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałem +(e)m pracował	pracowałam +(e)m pracowała	pracowałom +(e)m pracowało	pracowaliśmy +(e)śmy pracowali	pracowałyśmy +(e)śmy pracowały
2 os.	pracowałeś +(e)ś pracował	pracowałaś +(e)ś pracowała	pracowałoś +(e)ś pracowało	pracowaliście +(e)ście pracowali	pracowałyście +(e)ście pracowały
3 os.	pracował	pracowała	pracowało	pracowali	pracowały

bezosobnik: pracowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę pracował będę pracować	będę pracowała będę pracować	będę pracowało będę pracować	będziemy pracowali będziemy pracować	będziemy pracowały będziemy pracować
2 os.	będziesz pracował będziesz pracować	będziesz pracowała będziesz pracować	będziesz pracowało będziesz pracować	będziecie pracowali będziecie pracować	będziecie pracowały będziecie pracować
3 os.	będzie pracował będzie pracować	będzie pracowała będzie pracować	będzie pracowało będzie pracować	będą pracowali będą pracować	będą pracowały będą pracować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		pracujmy
2 os.	pracuj	pracujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałbym bym pracował	pracowałabym bym pracowała	pracowałobym bym pracowało	pracowalibyśmy byśmy pracowali	pracowałybyśmy byśmy pracowały
2 os.	pracowałbyś byś pracował	pracowałabyś byś pracowała	pracowałobyś byś pracowało	pracowalibyście byście pracowali	pracowałybyście byście pracowały
3 os.	pracowałby by pracował	pracowałaby by pracowała	pracowałoby by pracowało	pracowaliby by pracowali	pracowałyby by pracowały

bezosobnik: pracowano by

bezokolicznik: pracować

imiesłów przysłówkowy współczesny: pracując

gerundium: pracowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pracowanie	pracowania
D.	pracowania	pracowań
C.	pracowaniu	pracowaniom
B.	pracowanie	pracowania
N.	pracowaniem	pracowaniami
Ms.	pracowaniu	pracowaniach
W.	pracowanie	pracowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: pracujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pracujący	pracujący	pracujący	pracujące	pracująca
D.	pracującego	pracującego	pracującego	pracującego	pracującej
C.	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującej
B.	pracującego	pracującego	pracujący	pracujące	pracującą
N.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującą
Ms.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pracujący	pracujący	pracujące	pracujące
D.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących
C.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym
B.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujące
N.	pracującymi	pracującymi	pracującymi	pracującymi
Ms.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących

Składnia

pracować

nad KIM

7. współpracować

Definicja

współpracować z kimś przy jakimś zadaniu, projekcie

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

Połączenia

pracować z muzykami; z gwiazdami

Cytaty

Przede wszystkim miałem wielkie szczęście pracować ze wspaniałym inżynierem dźwięku, który nie zniszczył mojej płyty.

źródło: NKJP: Rozmowa - Gordon Haskell, Onet.pl - Rozmowy 2003-05-22

Nadal wolimy pracować z niekompetentnym, ale koleżeńskim szefem, niż z niewrażliwymi na nasze problemy specjalistami

źródło: NKJP: OBOP: kogo wolimy - kumpla czy fachowca, Gazeta Wyborcza, 1996-01-26

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	pracuję	pracujemy
2 os.	pracujesz	pracujecie
3 os.	pracuje	pracują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałem +(e)m pracował	pracowałam +(e)m pracowała	pracowałom +(e)m pracowało	pracowaliśmy +(e)śmy pracowali	pracowałyśmy +(e)śmy pracowały
2 os.	pracowałeś +(e)ś pracował	pracowałaś +(e)ś pracowała	pracowałoś +(e)ś pracowało	pracowaliście +(e)ście pracowali	pracowałyście +(e)ście pracowały
3 os.	pracował	pracowała	pracowało	pracowali	pracowały

bezosobnik: pracowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę pracował będę pracować	będę pracowała będę pracować	będę pracowało będę pracować	będziemy pracowali będziemy pracować	będziemy pracowały będziemy pracować
2 os.	będziesz pracował będziesz pracować	będziesz pracowała będziesz pracować	będziesz pracowało będziesz pracować	będziecie pracowali będziecie pracować	będziecie pracowały będziecie pracować
3 os.	będzie pracował będzie pracować	będzie pracowała będzie pracować	będzie pracowało będzie pracować	będą pracowali będą pracować	będą pracowały będą pracować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		pracujmy
2 os.	pracuj	pracujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałbym bym pracował	pracowałabym bym pracowała	pracowałobym bym pracowało	pracowalibyśmy byśmy pracowali	pracowałybyśmy byśmy pracowały
2 os.	pracowałbyś byś pracował	pracowałabyś byś pracowała	pracowałobyś byś pracowało	pracowalibyście byście pracowali	pracowałybyście byście pracowały
3 os.	pracowałby by pracował	pracowałaby by pracowała	pracowałoby by pracowało	pracowaliby by pracowali	pracowałyby by pracowały

bezosobnik: pracowano by

bezokolicznik: pracować

imiesłów przysłówkowy współczesny: pracując

gerundium: pracowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pracowanie	pracowania
D.	pracowania	pracowań
C.	pracowaniu	pracowaniom
B.	pracowanie	pracowania
N.	pracowaniem	pracowaniami
Ms.	pracowaniu	pracowaniach
W.	pracowanie	pracowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: pracujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pracujący	pracujący	pracujący	pracujące	pracująca
D.	pracującego	pracującego	pracującego	pracującego	pracującej
C.	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującej
B.	pracującego	pracującego	pracujący	pracujące	pracującą
N.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującą
Ms.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pracujący	pracujący	pracujące	pracujące
D.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących
C.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym
B.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujące
N.	pracującymi	pracującymi	pracującymi	pracującymi
Ms.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących

Składnia

pracować

z KIM

8. z młodzieżą

Definicja

czynić wysiłki, aby kogoś nauczyć czegoś, pomóc mu w czymś

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

Połączenia

siostry zakonne, wolontariusze pracują z kimś
pracować w ośrodku, w szkole
pracować z dziećmi, z młodzieżą, z niepełnosprawnymi

Cytaty

Po zakończeniu kariery sportowej chce pracować z młodymi adeptami wioślarstwa.

źródło: NKJP: Robert Sycz, Tomasz Kucharski, Onet.pl - Rozmowy

- Dziękuję wam za wsparcie dla moich dzieci i podopiecznych - mówiła siostra Małgorzata, zakonna pracująca z dziećmi, najuboższymi i odrzuconymi [...].

źródło: NKJP: (DOK): Święta ikona w Kielcach, Echo Dnia, 2005-12-13

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	pracuję	pracujemy
2 os.	pracujesz	pracujecie
3 os.	pracuje	pracują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałem +(e)m pracował	pracowałam +(e)m pracowała	pracowałom +(e)m pracowało	pracowaliśmy +(e)śmy pracowali	pracowałyśmy +(e)śmy pracowały
2 os.	pracowałeś +(e)ś pracował	pracowałaś +(e)ś pracowała	pracowałoś +(e)ś pracowało	pracowaliście +(e)ście pracowali	pracowałyście +(e)ście pracowały
3 os.	pracował	pracowała	pracowało	pracowali	pracowały

bezosobnik: pracowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę pracował będę pracować	będę pracowała będę pracować	będę pracowało będę pracować	będziemy pracowali będziemy pracować	będziemy pracowały będziemy pracować
2 os.	będziesz pracował będziesz pracować	będziesz pracowała będziesz pracować	będziesz pracowało będziesz pracować	będziecie pracowali będziecie pracować	będziecie pracowały będziecie pracować
3 os.	będzie pracował będzie pracować	będzie pracowała będzie pracować	będzie pracowało będzie pracować	będą pracowali będą pracować	będą pracowały będą pracować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		pracujmy
2 os.	pracuj	pracujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałbym bym pracował	pracowałabym bym pracowała	pracowałobym bym pracowało	pracowalibyśmy byśmy pracowali	pracowałybyśmy byśmy pracowały
2 os.	pracowałbyś byś pracował	pracowałabyś byś pracowała	pracowałobyś byś pracowało	pracowalibyście byście pracowali	pracowałybyście byście pracowały
3 os.	pracowałby by pracował	pracowałaby by pracowała	pracowałoby by pracowało	pracowaliby by pracowali	pracowałyby by pracowały

bezosobnik: pracowano by

bezokolicznik: pracować

imiesłów przysłówkowy współczesny: pracując

gerundium: pracowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pracowanie	pracowania
D.	pracowania	pracowań
C.	pracowaniu	pracowaniom
B.	pracowanie	pracowania
N.	pracowaniem	pracowaniami
Ms.	pracowaniu	pracowaniach
W.	pracowanie	pracowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: pracujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pracujący	pracujący	pracujący	pracujące	pracująca
D.	pracującego	pracującego	pracującego	pracującego	pracującej
C.	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującej
B.	pracującego	pracującego	pracujący	pracujące	pracującą
N.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującą
Ms.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pracujący	pracujący	pracujące	pracujące
D.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących
C.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym
B.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujące
N.	pracującymi	pracującymi	pracującymi	pracującymi
Ms.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących

Składnia

pracować

z KIM

9. w tej samej firmie

Definicja

być zatrudnionym w tej samej firmie,co inna osoba

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

Połączenia

pracować w jednej firmie; z mężem, z żoną, z bratem;

Cytaty

Skończyło się na tym, że szef policji znalazł mi pracę i spędziłem w Mandżurii jeszcze blisko dwa lata, zanim wróciłem do Japonii, do Osaki, żeby pracować z bratem w sklepie rowerowym.

źródło: NKJP: Tony Barrell, Historia, Gazeta Wyborcza, 1997-09-12

I tak miałem szczęście, że mnie tylko wykluczyli. Chyba Rylskiemu to zawdzięczam, przedstawicielowi Kominternu, który pracował z moją znajomą. Ona mu powiedziała o sprawie, a że mnie znał i właśnie był w Warszawie, zaczął się pytać, o co chodzi.

źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1985

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	pracuję	pracujemy
2 os.	pracujesz	pracujecie
3 os.	pracuje	pracują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałem +(e)m pracował	pracowałam +(e)m pracowała	pracowałom +(e)m pracowało	pracowaliśmy +(e)śmy pracowali	pracowałyśmy +(e)śmy pracowały
2 os.	pracowałeś +(e)ś pracował	pracowałaś +(e)ś pracowała	pracowałoś +(e)ś pracowało	pracowaliście +(e)ście pracowali	pracowałyście +(e)ście pracowały
3 os.	pracował	pracowała	pracowało	pracowali	pracowały

bezosobnik: pracowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę pracował będę pracować	będę pracowała będę pracować	będę pracowało będę pracować	będziemy pracowali będziemy pracować	będziemy pracowały będziemy pracować
2 os.	będziesz pracował będziesz pracować	będziesz pracowała będziesz pracować	będziesz pracowało będziesz pracować	będziecie pracowali będziecie pracować	będziecie pracowały będziecie pracować
3 os.	będzie pracował będzie pracować	będzie pracowała będzie pracować	będzie pracowało będzie pracować	będą pracowali będą pracować	będą pracowały będą pracować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		pracujmy
2 os.	pracuj	pracujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałbym bym pracował	pracowałabym bym pracowała	pracowałobym bym pracowało	pracowalibyśmy byśmy pracowali	pracowałybyśmy byśmy pracowały
2 os.	pracowałbyś byś pracował	pracowałabyś byś pracowała	pracowałobyś byś pracowało	pracowalibyście byście pracowali	pracowałybyście byście pracowały
3 os.	pracowałby by pracował	pracowałaby by pracowała	pracowałoby by pracowało	pracowaliby by pracowali	pracowałyby by pracowały

bezosobnik: pracowano by

bezokolicznik: pracować

imiesłów przysłówkowy współczesny: pracując

gerundium: pracowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pracowanie	pracowania
D.	pracowania	pracowań
C.	pracowaniu	pracowaniom
B.	pracowanie	pracowania
N.	pracowaniem	pracowaniami
Ms.	pracowaniu	pracowaniach
W.	pracowanie	pracowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: pracujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pracujący	pracujący	pracujący	pracujące	pracująca
D.	pracującego	pracującego	pracującego	pracującego	pracującej
C.	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującej
B.	pracującego	pracującego	pracujący	pracujące	pracującą
N.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującą
Ms.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pracujący	pracujący	pracujące	pracujące
D.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących
C.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym
B.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujące
N.	pracującymi	pracującymi	pracującymi	pracującymi
Ms.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących

Składnia

pracować

z KIM

10. o fabryce

Definicja

funkcjonować w określonym czasie i w określony sposób, wykonując wyznaczone zadania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes handel i usługi

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes funkcjonowanie firm i przedsiębiorstw

Połączenia

urząd; fabryka, kopalnia pracuje
pracuje codziennie

Cytaty

Cegielnia pracowała przez całą wojnę, stanęła dopiero pod koniec czterdziestego piątego roku, kiedy jej właściciel wyjechał do Niemiec.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1991

Urząd Miasta w Szczyrku pracuje do godz. 15.15, we wtorki o 45 minut dłużej.

źródło: NKJP: Marianna Lach: W piątek urzędnicy będą dłużej pracować, Dziennik Zachodni, 2008-10-18

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	pracuję	pracujemy
2 os.	pracujesz	pracujecie
3 os.	pracuje	pracują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałem +(e)m pracował	pracowałam +(e)m pracowała	pracowałom +(e)m pracowało	pracowaliśmy +(e)śmy pracowali	pracowałyśmy +(e)śmy pracowały
2 os.	pracowałeś +(e)ś pracował	pracowałaś +(e)ś pracowała	pracowałoś +(e)ś pracowało	pracowaliście +(e)ście pracowali	pracowałyście +(e)ście pracowały
3 os.	pracował	pracowała	pracowało	pracowali	pracowały

bezosobnik: pracowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę pracował będę pracować	będę pracowała będę pracować	będę pracowało będę pracować	będziemy pracowali będziemy pracować	będziemy pracowały będziemy pracować
2 os.	będziesz pracował będziesz pracować	będziesz pracowała będziesz pracować	będziesz pracowało będziesz pracować	będziecie pracowali będziecie pracować	będziecie pracowały będziecie pracować
3 os.	będzie pracował będzie pracować	będzie pracowała będzie pracować	będzie pracowało będzie pracować	będą pracowali będą pracować	będą pracowały będą pracować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		pracujmy
2 os.	pracuj	pracujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałbym bym pracował	pracowałabym bym pracowała	pracowałobym bym pracowało	pracowalibyśmy byśmy pracowali	pracowałybyśmy byśmy pracowały
2 os.	pracowałbyś byś pracował	pracowałabyś byś pracowała	pracowałobyś byś pracowało	pracowalibyście byście pracowali	pracowałybyście byście pracowały
3 os.	pracowałby by pracował	pracowałaby by pracowała	pracowałoby by pracowało	pracowaliby by pracowali	pracowałyby by pracowały

bezosobnik: pracowano by

bezokolicznik: pracować

imiesłów przysłówkowy współczesny: pracując

gerundium: pracowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pracowanie	pracowania
D.	pracowania	pracowań
C.	pracowaniu	pracowaniom
B.	pracowanie	pracowania
N.	pracowaniem	pracowaniami
Ms.	pracowaniu	pracowaniach
W.	pracowanie	pracowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: pracujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pracujący	pracujący	pracujący	pracujące	pracująca
D.	pracującego	pracującego	pracującego	pracującego	pracującej
C.	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującej
B.	pracującego	pracującego	pracujący	pracujące	pracującą
N.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującą
Ms.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pracujący	pracujący	pracujące	pracujące
D.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących
C.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym
B.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujące
N.	pracującymi	pracującymi	pracującymi	pracującymi
Ms.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących

Składnia

	+	pracować	+	(KIEDY)
	+	pracować	+	(JAK)

11. o częściach ciała

Definicja

spełniać swoje funkcje, pozwalając organizmowi normalnie funkcjonować

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

mózg, serce, umysł, wątroba pracuje; mięśnie, płuca pracują
pracować poprawnie, prawidłowo
przestać pracować

Cytaty

Chore serce pracuje zazwyczaj dużo szybciej niż zdrowe, jego rytm często jest nieregularny.

źródło: NKJP: Iwona Rogacka: Pacjenci pod obserwacją, Dziennik Bałtycki, 2006-04-28

[...] Terri Schiavo żyje – jej serce bije, płuca pracują bez wspomagania aparatury.

źródło: NKJP: Jolanta Grzelak-Hodor: Nieme wołanie, Gazeta Krakowska, 2005-03-26

Mózg przestał pracować na jakiś czas, przestały pracować płuca, a na oddziale nawet nie było wózka, żeby przewieźć córkę na oddział intensywnej terapii.

źródło: NKJP: Marcin Radzimowski: Nie śpij kochanie, nie śpij!, Echo Dnia, 2004-07-16

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	pracuję	pracujemy
2 os.	pracujesz	pracujecie
3 os.	pracuje	pracują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałem +(e)m pracował	pracowałam +(e)m pracowała	pracowałom +(e)m pracowało	pracowaliśmy +(e)śmy pracowali	pracowałyśmy +(e)śmy pracowały
2 os.	pracowałeś +(e)ś pracował	pracowałaś +(e)ś pracowała	pracowałoś +(e)ś pracowało	pracowaliście +(e)ście pracowali	pracowałyście +(e)ście pracowały
3 os.	pracował	pracowała	pracowało	pracowali	pracowały

bezosobnik: pracowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę pracował będę pracować	będę pracowała będę pracować	będę pracowało będę pracować	będziemy pracowali będziemy pracować	będziemy pracowały będziemy pracować
2 os.	będziesz pracował będziesz pracować	będziesz pracowała będziesz pracować	będziesz pracowało będziesz pracować	będziecie pracowali będziecie pracować	będziecie pracowały będziecie pracować
3 os.	będzie pracował będzie pracować	będzie pracowała będzie pracować	będzie pracowało będzie pracować	będą pracowali będą pracować	będą pracowały będą pracować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		pracujmy
2 os.	pracuj	pracujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałbym bym pracował	pracowałabym bym pracowała	pracowałobym bym pracowało	pracowalibyśmy byśmy pracowali	pracowałybyśmy byśmy pracowały
2 os.	pracowałbyś byś pracował	pracowałabyś byś pracowała	pracowałobyś byś pracowało	pracowalibyście byście pracowali	pracowałybyście byście pracowały
3 os.	pracowałby by pracował	pracowałaby by pracowała	pracowałoby by pracowało	pracowaliby by pracowali	pracowałyby by pracowały

bezosobnik: pracowano by

bezokolicznik: pracować

imiesłów przysłówkowy współczesny: pracując

gerundium: pracowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pracowanie	pracowania
D.	pracowania	pracowań
C.	pracowaniu	pracowaniom
B.	pracowanie	pracowania
N.	pracowaniem	pracowaniami
Ms.	pracowaniu	pracowaniach
W.	pracowanie	pracowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: pracujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pracujący	pracujący	pracujący	pracujące	pracująca
D.	pracującego	pracującego	pracującego	pracującego	pracującej
C.	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującej
B.	pracującego	pracującego	pracujący	pracujące	pracującą
N.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującą
Ms.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pracujący	pracujący	pracujące	pracujące
D.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących
C.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym
B.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujące
N.	pracującymi	pracującymi	pracującymi	pracującymi
Ms.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących

12. o urządzeniach

Definicja

być włączonym i wykonywać swoją funkcję

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Połączenia

klimatyzator, silnik, wentylator pracuje; urządzenia pracują
pracować bez przerwy

Cytaty

W sądeckim szpitalu dializom poddawanych jest miesięcznie kilkudziesięciu pacjentów. Urządzenia pracują praktycznie przez całą dobę.

źródło: NKJP: (MIGA): Dializy po niemiecku, Dziennik Polski, 2005-08-26

Jeśli więc klimatyzator pracujący na sąsiednim budynku jest cichszy niż dajmy na to przejeżdżający tramwaj – właśnie tramwaj będzie tym, co przeszkadza.

źródło: NKJP: Monika Kaczyńska: Głośnia Wielkopolska, Gazeta Poznańska, 2005-03-15

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	pracuję	pracujemy
2 os.	pracujesz	pracujecie
3 os.	pracuje	pracują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałem +(e)m pracował	pracowałam +(e)m pracowała	pracowałom +(e)m pracowało	pracowaliśmy +(e)śmy pracowali	pracowałyśmy +(e)śmy pracowały
2 os.	pracowałeś +(e)ś pracował	pracowałaś +(e)ś pracowała	pracowałoś +(e)ś pracowało	pracowaliście +(e)ście pracowali	pracowałyście +(e)ście pracowały
3 os.	pracował	pracowała	pracowało	pracowali	pracowały

bezosobnik: pracowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę pracował będę pracować	będę pracowała będę pracować	będę pracowało będę pracować	będziemy pracowali będziemy pracować	będziemy pracowały będziemy pracować
2 os.	będziesz pracował będziesz pracować	będziesz pracowała będziesz pracować	będziesz pracowało będziesz pracować	będziecie pracowali będziecie pracować	będziecie pracowały będziecie pracować
3 os.	będzie pracował będzie pracować	będzie pracowała będzie pracować	będzie pracowało będzie pracować	będą pracowali będą pracować	będą pracowały będą pracować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		pracujmy
2 os.	pracuj	pracujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałbym bym pracował	pracowałabym bym pracowała	pracowałobym bym pracowało	pracowalibyśmy byśmy pracowali	pracowałybyśmy byśmy pracowały
2 os.	pracowałbyś byś pracował	pracowałabyś byś pracowała	pracowałobyś byś pracowało	pracowalibyście byście pracowali	pracowałybyście byście pracowały
3 os.	pracowałby by pracował	pracowałaby by pracowała	pracowałoby by pracowało	pracowaliby by pracowali	pracowałyby by pracowały

bezosobnik: pracowano by

bezokolicznik: pracować

imiesłów przysłówkowy współczesny: pracując

gerundium: pracowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pracowanie	pracowania
D.	pracowania	pracowań
C.	pracowaniu	pracowaniom
B.	pracowanie	pracowania
N.	pracowaniem	pracowaniami
Ms.	pracowaniu	pracowaniach
W.	pracowanie	pracowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: pracujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pracujący	pracujący	pracujący	pracujące	pracująca
D.	pracującego	pracującego	pracującego	pracującego	pracującej
C.	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującej
B.	pracującego	pracującego	pracujący	pracujące	pracującą
N.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującą
Ms.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pracujący	pracujący	pracujące	pracujące
D.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących
C.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym
B.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujące
N.	pracującymi	pracującymi	pracującymi	pracującymi
Ms.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących

13. o budynku

Definicja

ulegać odkształceniom wskutek działania jakichś sił

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo rodzaje budowli i ich cechy

Połączenia

budynek, konstrukcja pracuje

Cytaty

A że niestety nowy budynek pracuje i osiada to fakt i trzeba się z tym liczyć (...)

źródło: NKJP: Internet

Na przykład ten hebel. Popatrzcie, od spodu, tam, gdzie drewno tarło o drewno, widać, że nie trzyma już poziomu. To od ciągłego używania. Drewno pracowało tyle razy, że w końcu musiało ustąpić i wgięło się.

źródło: NKJP: Michał Olszewski: Chwalcie łąki umajone, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	pracuję	pracujemy
2 os.	pracujesz	pracujecie
3 os.	pracuje	pracują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałem +(e)m pracował	pracowałam +(e)m pracowała	pracowałom +(e)m pracowało	pracowaliśmy +(e)śmy pracowali	pracowałyśmy +(e)śmy pracowały
2 os.	pracowałeś +(e)ś pracował	pracowałaś +(e)ś pracowała	pracowałoś +(e)ś pracowało	pracowaliście +(e)ście pracowali	pracowałyście +(e)ście pracowały
3 os.	pracował	pracowała	pracowało	pracowali	pracowały

bezosobnik: pracowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę pracował będę pracować	będę pracowała będę pracować	będę pracowało będę pracować	będziemy pracowali będziemy pracować	będziemy pracowały będziemy pracować
2 os.	będziesz pracował będziesz pracować	będziesz pracowała będziesz pracować	będziesz pracowało będziesz pracować	będziecie pracowali będziecie pracować	będziecie pracowały będziecie pracować
3 os.	będzie pracował będzie pracować	będzie pracowała będzie pracować	będzie pracowało będzie pracować	będą pracowali będą pracować	będą pracowały będą pracować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		pracujmy
2 os.	pracuj	pracujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	pracowałbym bym pracował	pracowałabym bym pracowała	pracowałobym bym pracowało	pracowalibyśmy byśmy pracowali	pracowałybyśmy byśmy pracowały
2 os.	pracowałbyś byś pracował	pracowałabyś byś pracowała	pracowałobyś byś pracowało	pracowalibyście byście pracowali	pracowałybyście byście pracowały
3 os.	pracowałby by pracował	pracowałaby by pracowała	pracowałoby by pracowało	pracowaliby by pracowali	pracowałyby by pracowały

bezosobnik: pracowano by

bezokolicznik: pracować

imiesłów przysłówkowy współczesny: pracując

gerundium: pracowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pracowanie	pracowania
D.	pracowania	pracowań
C.	pracowaniu	pracowaniom
B.	pracowanie	pracowania
N.	pracowaniem	pracowaniami
Ms.	pracowaniu	pracowaniach
W.	pracowanie	pracowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: pracujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pracujący	pracujący	pracujący	pracujące	pracująca
D.	pracującego	pracującego	pracującego	pracującego	pracującej
C.	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującemu	pracującej
B.	pracującego	pracującego	pracujący	pracujące	pracującą
N.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującą
Ms.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym	pracującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pracujący	pracujący	pracujące	pracujące
D.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących
C.	pracującym	pracującym	pracującym	pracującym
B.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujące
N.	pracującymi	pracującymi	pracującymi	pracującymi
Ms.	pracujących	pracujących	pracujących	pracujących

Frazeologizmy

coś pracuje na czyjąś korzyść
coś pracuje na czyjąś niekorzyść
czas działa na czyjąś korzyść
czas pracuje na czyjąś korzyść
główka pracuje
ktoś pracuje na ulicy

Przysłowia

Kto nie pracuje, ten nie je
Ucz się i pracuj, a garb ci sam wyrośnie
Pracuj, pracuj, a garb ci sam wyrośnie

Data ostatniej modyfikacji: 02.03.2014