Chronologizacja
Pochodzenie
łac. dogma 'teoria, pogląd, wierzenie'
z gr. dógma
1. w teologii
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół wyznania: zasady i prawdy wiary
Relacje znaczeniowe
synonimy: | artykuł wiary |
Połączenia
- chrystologiczny dogmat; katolickie, kościelne, religijne, teologiczne; podstawowe dogmaty
- dogmat Trójcy (Świętej), wcielenia; dogmaty Kościoła (katolickiego), nieomylności (papieża, papieskiej), religii, wiary
- dogmat o nieomylności papieża / papieskiej, o Niepokalanym Poczęciu, o papieskiej nieomylności, o Trójcy Świętej, o Wniebowzięciu
- ranga dogmatu; hierarchia, historia, rozwój dogmatów
- wierność dogmatom (wiary)
- wiara w dogmaty
- dogmat obowiązuje, panuje
- odrzucać, podważać / podważyć; ogłosić, przyjąć; uznawać; wyjaśniać dogmat
- coś jest dogmatem
- wierzyć w dogmaty
- oparty na dogmatach
Cytaty
Kiedy byliśmy już starsi, przed Pierwszą Komunią poznawaliśmy zasady katechizmu, życie i mękę Chrystusa oraz podstawowe dogmaty, od tajemnicy Eucharystii poczynając. źródło: NKJP: Zdzisław Morawski: Gdzie ten dom, gdzie ten świat, 1994 |
|
[...] w nauczaniu chrześcijańskim zawsze było obecne wyznanie tajemnicy; w kanonach I Soboru Watykańskiego czytamy przecie, że wyklęty ma być ten, co by rzekł, że w objawieniu nie ma tajemnic w sensie właściwym, lecz wszystkie dogmaty dają się rozumem pojąć i udowodnić. źródło: NKJP: Leszek Kołakowski: O Bogu, Gazeta Wyborcza, 1999-02-06 |
|
Znacznie poważniejszym zagrożeniem dla Kościoła stali się we współczesnej rzeczywistości ludzie opisywani przez ks. Piwowarskiego jako „nieświadomi heretycy”, czyli gremium, które uznając się za katolików, nie akceptuje zarazem dogmatów Kościoła katolickiego, a przede wszystkim jego nauk moralnych. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce : od średniowiecza do czasów współczesnych : praca zbiorowa, 2004 |
|
W dogmacie wcielenia zawarte są następujące prawdy szczegółowe: 1) że Jezus Chrystus jest prawdziwym Bogiem; 2) że jest On prawdziwym człowiekiem i 3) że natura boska i natura ludzka zostały połączone w jednej osobie Słowa. źródło: NKJP: Tadeusz Dionizy Łukaszuk OSPPE: Ty jesteś Chrystus, syn Boga żywego. Dogmat chrystologiczny w ujęciu integralnym, 2000 |
|
Kościół unicki (greckokatolicki) uznał zwierzchnictwo papieża i przyjął część katolickich dogmatów wiary. Zachował jednak własną, wschodnią obrzędowość, tradycje i język liturgiczny. źródło: NKJP: Przykazanie nowe daję wam byście się wzajemnie miłowali, Dziennik Polski -- Kraj, 1999-06-11 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | dogmat |
dogmaty |
|
D. | dogmatu |
dogmatów |
|
C. | dogmatowi |
dogmatom |
|
B. | dogmat |
dogmaty |
|
N. | dogmatem |
dogmatami |
|
Ms. | dogmacie |
dogmatach |
|
W. | dogmacie |
dogmaty |
2. twierdzenie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie prawdy i wartości życiowe
Połączenia
- centralny, dotychczasowy, główny, nowy, podstawowy, swoisty; ideologiczny, komunistyczny, liberalny dogmat; neoliberalne dogmaty
- dogmat biologii, marksizmu-leninizmu, liberalizmu, nauki
- dogmat obowiązuje, panuje
- odrzucać, podważać; ogłosić, przyjąć; uznawać dogmat;
- odrzucenie dogmatów
- odejście od dogmatu
- traktować coś jak dogmat
Cytaty
Jung odrzucił dwa dogmaty Freuda: 1) sen jest fasadą, która coś ukrywa, 2) jest kluczem do zrozumienia nieświadomych pragnień seksualnych. źródło: NKJP: Piotr Szarota: Co to takiego: teorie snów, Gazeta Wyborcza, 1999-04-10 |
|
Upadek PRL wyzwolił jedynie jej spadkobierców z dogmatów marksizmu-leninizmu. Ideologiczną próżnię wypełnił u wielu cyniczny stosunek do państwa. źródło: NKJP: Jan Nowak-Jeziorański: Ocalić polski cud, Gazeta Wyborcza, 1997-01-11 |
|
W realsocjalizmie obowiązywał dogmat, że władza ma zawsze słuszność, jest wszechmocna i dla dobra ludności podejmuje decyzje z definicji oczywiste i najlepsze. źródło: NKJP: Teresa Bogucka: Sianie wiatru, Gazeta Wyborcza, 1992-02-01 |
|
Z jednej strony mamy dyskurs prawicowy, który jest wciąż antykomunistyczny i za dogmat uważa się w nim przekonanie, że grzechem pierworodnym III RP był brak dekomunizacji. Z drugiej – dyskurs postkomunistyczny, broniący PRL-u [...]. źródło: NKJP: Kinga Dunin: Czytając Polskę - literatura polska po 1989 roku wobec dylematów nowoczesności, 2004 |
|
Polscy fundamentaliści liberalizmu uwierzyli, że prawna zmiana własności jest jedynym kołem napędowym gospodarki. W imię tego ideologicznego dogmatu gotowi są burzyć wszystko i wznosić fikcyjne struktury na spalonej ziemi. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 19.09.1992 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | dogmat |
dogmaty |
|
D. | dogmatu |
dogmatów |
|
C. | dogmatowi |
dogmatom |
|
B. | dogmat |
dogmaty |
|
N. | dogmatem |
dogmatami |
|
Ms. | dogmacie |
dogmatach |
|
W. | dogmacie |
dogmaty |