Chronologizacja
Na podstawie indeksu haseł
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
uchylę |
uchylimy |
|||
| 2 os. |
uchylisz |
uchylicie |
|||
| 3 os. |
uchyli |
uchylą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
uchyliłem +(e)m uchylił |
uchyliłam +(e)m uchyliła |
uchyliłom +(e)m uchyliło |
uchyliliśmy +(e)śmy uchylili |
uchyliłyśmy +(e)śmy uchyliły |
| 2 os. |
uchyliłeś +(e)ś uchylił |
uchyliłaś +(e)ś uchyliła |
uchyliłoś +(e)ś uchyliło |
uchyliliście +(e)ście uchylili |
uchyliłyście +(e)ście uchyliły |
| 3 os. |
uchylił |
uchyliła |
uchyliło |
uchylili |
uchyliły |
bezosobnik: uchylono
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
uchylmy |
|
| 2 os. |
uchyl |
uchylcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
uchyliłbym bym uchylił |
uchyliłabym bym uchyliła |
uchyliłobym bym uchyliło |
uchylilibyśmy byśmy uchylili |
uchyliłybyśmy byśmy uchyliły |
| 2 os. |
uchyliłbyś byś uchylił |
uchyliłabyś byś uchyliła |
uchyliłobyś byś uchyliło |
uchylilibyście byście uchylili |
uchyliłybyście byście uchyliły |
| 3 os. |
uchyliłby by uchylił |
uchyliłaby by uchyliła |
uchyliłoby by uchyliło |
uchyliliby by uchylili |
uchyliłyby by uchyliły |
bezosobnik: uchylono by
bezokolicznik: uchylić
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
uchyliwszy
gerundium: uchylenie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | uchylenie |
uchylenia |
| D. | uchylenia |
uchyleń |
| C. | uchyleniu |
uchyleniom |
| B. | uchylenie |
uchylenia |
| N. | uchyleniem |
uchyleniami |
| Ms. | uchyleniu |
uchyleniach |
| W. | uchylenie |
uchylenia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: uchylony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | uchylony |
uchylony |
uchylony |
uchylone |
uchylona |
| D. | uchylonego |
uchylonego |
uchylonego |
uchylonego |
uchylonej |
| C. | uchylonemu |
uchylonemu |
uchylonemu |
uchylonemu |
uchylonej |
| B. | uchylonego |
uchylonego |
uchylony |
uchylone |
uchyloną |
| N. | uchylonym |
uchylonym |
uchylonym |
uchylonym |
uchyloną |
| Ms. | uchylonym |
uchylonym |
uchylonym |
uchylonym |
uchylonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | uchyleni |
uchyleni |
uchylone |
uchylone |
| D. | uchylonych |
uchylonych |
uchylonych |
uchylonych |
| C. | uchylonym |
uchylonym |
uchylonym |
uchylonym |
| B. | uchylonych |
uchylonych |
uchylonych |
uchylone |
| N. | uchylonymi |
uchylonymi |
uchylonymi |
uchylonymi |
| Ms. | uchylonych |
uchylonych |
uchylonych |
uchylonych |
odpowiednik aspektowy: uchylać
Pochodzenie
Zob. chylić
1. okno
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie
Połączenia
- uchylić drzwi, drzwiczki, furtkę, klapę, lufcik, okiennice, okno, pokrywę, powieki, skrzydło czegoś, wieczko, wieko
- uchylić lekko, odrobinę, ostrożnie, trochę
Cytaty
|
Podszedł do bramy, dwoma pociągnięciami odsunął zasuwy i uchylił ciężkie skrzydło. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004 |
|
|
Ula uchyliła usta, jak dziecko, które chce krzyczeć, nie wyszedł z nich jednak żaden dźwięk. źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1961 |
|
|
Patrzę, drzwi jego pokoju są uchylone, a za biurkiem siedzi już ktoś inny. źródło: NKJP: K.Jakubowski: Kobieta z Piekiełka, Tygodnik Ciechanowski, 2004-04-12 |
Składnia
|
+ | uchylić | + |
CO
|
2. firankę
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie
Połączenia
- uchylić firankę, zasłonę
Cytaty
|
Widział stąd chłodne i ciemne oczodoły okien, a w nich blade zarysy sprzętów. Nikt jednak nie uchylił firanki, nikt nie wyjrzał przed dom. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959 |
|
|
Zaprowadziła nas do sąsiedniego pokoju i uchyliła muślin okrywający kołyskę. źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Gdy owoc dojrzewa, 1958 |
|
|
Kloss podszedł do okna i uchylił zasłonę. źródło: NKJP: Andrzej Zbych (Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan): Stawka większa niż życie, 1967 |
Składnia
|
|
+ | uchylić | + |
CO
|
3. czapki
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie
Połączenia
- uchylić czapki, kapelusza
- uchylić grzecznie
Cytaty
|
Kolega z pracy wstał, uchylił kapelusza i podsunął jej krzesło. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Głowa Minotaura, 2009 |
|
|
Chłop się nie poruszył i nawet nie uchylił czapki. źródło: NKJP: Mieczysław Jalowiecki: Na skraju imperium, 2005 |
|
|
Witam przede wszystkim główną bohaterkę tej uroczystości [...] - uchylił cylindra i złożył Sophie głęboki ukłon. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003 |
Składnia
|
|
+ | uchylić | + |
CZEGO
|
4. przepis
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa regulacje prawne
Połączenia
- uchylić decyzję, karę, klauzulę, koncesję, nakaz, przepisy, rozporządzenie, testament, uchwałę, ustawę, werdykt, zezwolenie
Cytaty
|
Naprawdę, chciałem go rehabilitować. Uchylić wyrok - szepce Leonid, jakby modlił się do portretu. źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005 |
|
|
Nowy cezar uchylił dekret Klaudiusza. źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949 |
|
|
Obrońcy, mając po swojej stronie takie zeznanie, po raz kolejny wystąpili o uchylenie aresztu tymczasowego wobec oskarżonych. źródło: NKJP: R.Nadaj: Film dowodem rzeczowym sprawy o brutalny napad, Tygodnik Ciechanowski, 2007-10-16 |
Składnia
| Rzosobowy | + | uchylić | + |
CO
|
5. pytanie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka
Połączenia
- uchylić pytanie, wniosek, zarzuty
Cytaty
|
Zjawiska w kulturze tych wieków dominujące określać można mianem: quattrocentyzm, cinquecentyzm, seicentyzm itd. Terminologia ta jest tak neutralna, że pozwala uchylić wątpliwości, jakie nastręcza klasyfikowanie twórców i zjawisk wedle ich ideowej i stylowej przynależności. źródło: NKJP: Jerzy Ziomek: Renesans, 1973 |
|
|
Sąd w nowym składzie uchylił zarzuty pod adresem prezydenta. źródło: NKJP: Daniel Passent: Stałe fragmenty gry, Polityka, 2006, nr 2557 |
|
|
Świadek rzeczywiście na to pytanie już odpowiedział, i to obszernie. Jeśli mam egzekwować kodeks, to powinienem uchylić pytanie ponownie zadane w tej samej sprawie. źródło: NKJP: Stenogram z 51. posiedzenia Komisji Śledczej do zbadania ujawnionych w mediach zarzutów dotyczących przypadków korupcji podczas prac nad nowelizacją ustawy o radiofonii i telewizji (SRTV) w dniu 18 czerwca 2003 r. |
Składnia
| Rzosobowy | + | uchylić | + |
CO
|