UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

upatrzyć

Chronologizacja

SStp, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob.  patrzeć 

1. zdobycz

Definicja

obserwując jakieś osoby lub rzeczy, wybrać tę, która spełnia określony warunek

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Połączenia

  • włamywacz, złodziej upatrzył (sobie)
  • upatrzyć (sobie) !?ofiarę; psa; !?bluzkę, !?sukienkę; !?jakieś miejsce, !?mieszkanie, !?restaurację; !?cel
  • upatrzyć (sobie) kogoś na króla, na męża, na następcę, na żonę
  • z góry upatrzona pozycja

Cytaty

Matylda, hrabianka toskańska, upatrzyła sobie na męża księcia szwabskiego [...].

źródło: KWSJP: Julian Lubecki: Po co nam seks?, Cosmopolitan, 1999, nr 4

Mógł się też wybrać, żeby upatrzyć !?drzewo do ścięcia na nowy dach.

źródło: NKJP:Barbara Pietkiewicz: Za szybą, Polityka, 2006-03-11

Na swoją ofiarę złodzieje upatrzyli 64-letnią !?lokatorkę mieszkania przy ul. Krakowskiej w Częstochowie.

źródło: NKJP: (vig): Oszuści a nie fachowcy, Dziennik Zachodni, 2005-08-23

[...] cech historyków [...] upatrzył sobie na zebrania !?kawiarnię nieistniejącego dziś hotelu Drezdeńskiego.

źródło: NKJP: Marta Piętka: Rewolucja rewolucją, a kawę trzeba wypić, Gazeta Krakowska, 2001-12-24

Atrakcję stanowiły pelikany. [...] Nie mogliśmy zrozumieć, w jaki sposób przy swej niezdarności potrafią złapać upatrzoną w wodzie !?rybę i wrócić na drzewo.

źródło: KWSJP: Karol Olgierd Borchardt: Znaczy kapitan, 1960

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. upatrzę
 upatrzymy
2 os. upatrzysz
 upatrzycie
3 os. upatrzy
 upatrzą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. upatrzyłem
+(e)m upatrzył
 upatrzyłam
+(e)m upatrzyła
 upatrzyłom
+(e)m upatrzyło
 upatrzyliśmy
+(e)śmy upatrzyli
 upatrzyłyśmy
+(e)śmy upatrzyły
2 os. upatrzyłeś
+(e)ś upatrzył
 upatrzyłaś
+(e)ś upatrzyła
 upatrzyłoś
+(e)ś upatrzyło
 upatrzyliście
+(e)ście upatrzyli
 upatrzyłyście
+(e)ście upatrzyły
3 os. upatrzył
 upatrzyła
 upatrzyło
 upatrzyli
 upatrzyły

bezosobnik: upatrzono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. upatrzmy
2 os. upatrz
 upatrzcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. upatrzyłbym
bym upatrzył
 upatrzyłabym
bym upatrzyła
 upatrzyłobym
bym upatrzyło
 upatrzylibyśmy
byśmy upatrzyli
 upatrzyłybyśmy
byśmy upatrzyły
2 os. upatrzyłbyś
byś upatrzył
 upatrzyłabyś
byś upatrzyła
 upatrzyłobyś
byś upatrzyło
 upatrzylibyście
byście upatrzyli
 upatrzyłybyście
byście upatrzyły
3 os. upatrzyłby
by upatrzył
 upatrzyłaby
by upatrzyła
 upatrzyłoby
by upatrzyło
 upatrzyliby
by upatrzyli
 upatrzyłyby
by upatrzyły

bezosobnik: upatrzono by

bezokolicznik: upatrzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: upatrzywszy

gerundium: upatrzenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: upatrzony

odpowiednik aspektowy: upatrywać

Składnia

Rzżywotny + upatrzyć +
(sobie) + !?KOGO/CO + (na CO | do CZEGO)

Informacja normatywna

Uznawane za niepoprawne:  upatrywać kogoś, coś .

2. w czymś szansę

Definicja

dostrzec coś lub doszukać się czegoś w czymś

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

  • upatrzyć w czymś korzyść, szansę

Cytaty

Potrzebował europejskich fachowców i chętnie widział ich na swoim dworze. Wyznawcy Izydy upatrzyli w tym szansę dla siebie.

źródło: KWSJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999

Według serwisu E-muzyka w zeszłym roku wydaliśmy na różnego rodzaju aplikacje i muzykę 700 milionów złotych. [...] Interes upatrzyli w tym także operatorzy telefonii komórkowej, sami oferujący aplikacje czy utwory muzyczne do ściągnięcia.

źródło: NKJP: Michał Chudziński: Komórka coraz rzadziej do dzwonienia, Dziennik Internautów, 2008-03-21

Już na sam dźwięk słowa „cholesterol” skóra cierpnie, odkąd kardiolodzy upatrzyli w nim wroga numer jeden naszego serca.

źródło: NKJP: (jog): Cholesterol okiełznany, Dziennik Bałtycki, 2011

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. upatrzę
 upatrzymy
2 os. upatrzysz
 upatrzycie
3 os. upatrzy
 upatrzą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. upatrzyłem
+(e)m upatrzył
 upatrzyłam
+(e)m upatrzyła
 upatrzyłom
+(e)m upatrzyło
 upatrzyliśmy
+(e)śmy upatrzyli
 upatrzyłyśmy
+(e)śmy upatrzyły
2 os. upatrzyłeś
+(e)ś upatrzył
 upatrzyłaś
+(e)ś upatrzyła
 upatrzyłoś
+(e)ś upatrzyło
 upatrzyliście
+(e)ście upatrzyli
 upatrzyłyście
+(e)ście upatrzyły
3 os. upatrzył
 upatrzyła
 upatrzyło
 upatrzyli
 upatrzyły

bezosobnik: upatrzono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. upatrzmy
2 os. upatrz
 upatrzcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. upatrzyłbym
bym upatrzył
 upatrzyłabym
bym upatrzyła
 upatrzyłobym
bym upatrzyło
 upatrzylibyśmy
byśmy upatrzyli
 upatrzyłybyśmy
byśmy upatrzyły
2 os. upatrzyłbyś
byś upatrzył
 upatrzyłabyś
byś upatrzyła
 upatrzyłobyś
byś upatrzyło
 upatrzylibyście
byście upatrzyli
 upatrzyłybyście
byście upatrzyły
3 os. upatrzyłby
by upatrzył
 upatrzyłaby
by upatrzyła
 upatrzyłoby
by upatrzyło
 upatrzyliby
by upatrzyli
 upatrzyłyby
by upatrzyły

bezosobnik: upatrzono by

bezokolicznik: upatrzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: upatrzywszy

gerundium: upatrzenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: upatrzony

Składnia

Rzosobowy + upatrzyć +
CO + w CZYM
Data ostatniej modyfikacji: 22.11.2013
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN