Chronologizacja
W postaci: wstajać
Pochodzenie
1. na nogi
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Połączenia
- wstawać o własnych siłach
- wstawać z klęczek, z kolan; z fotela, z krzesła, z ławki, z łóżka, z podłogi, z ziemi; z miejsca
- wstawać z trudem
- wstawać niechętnie
Cytaty
|
Doktor Gruber wstaje z fotela i podchodzi do okna. Otwiera je na oścież. źródło: NKLJP: Hubert Klimko-Dobrzaniecki: Rzeczy pierwsze, 2009 |
|
|
Ludzie wstawali z miejsc, narastał niespokojny szmer. Fala szeptów i okrzyków przesuwała się do przodu kościoła. źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Poza nurtem czasu, 1996 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
wstaję |
wstajemy |
|||
| 2 os. |
wstajesz |
wstajecie |
|||
| 3 os. |
wstaje |
wstają |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
wstawałem +(e)m wstawał |
wstawałam +(e)m wstawała |
wstawałom +(e)m wstawało |
wstawaliśmy +(e)śmy wstawali |
wstawałyśmy +(e)śmy wstawały |
| 2 os. |
wstawałeś +(e)ś wstawał |
wstawałaś +(e)ś wstawała |
wstawałoś +(e)ś wstawało |
wstawaliście +(e)ście wstawali |
wstawałyście +(e)ście wstawały |
| 3 os. |
wstawał |
wstawała |
wstawało |
wstawali |
wstawały |
bezosobnik: wstawano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę wstawał będę wstawać |
będę wstawała będę wstawać |
będę wstawało będę wstawać |
będziemy wstawali będziemy wstawać |
będziemy wstawały będziemy wstawać |
| 2 os. |
będziesz wstawał będziesz wstawać |
będziesz wstawała będziesz wstawać |
będziesz wstawało będziesz wstawać |
będziecie wstawali będziecie wstawać |
będziecie wstawały będziecie wstawać |
| 3 os. |
będzie wstawał będzie wstawać |
będzie wstawała będzie wstawać |
będzie wstawało będzie wstawać |
będą wstawali będą wstawać |
będą wstawały będą wstawać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
wstawajmy |
|
| 2 os. |
wstawaj |
wstawajcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
wstawałbym bym wstawał |
wstawałabym bym wstawała |
wstawałobym bym wstawało |
wstawalibyśmy byśmy wstawali |
wstawałybyśmy byśmy wstawały |
| 2 os. |
wstawałbyś byś wstawał |
wstawałabyś byś wstawała |
wstawałobyś byś wstawało |
wstawalibyście byście wstawali |
wstawałybyście byście wstawały |
| 3 os. |
wstawałby by wstawał |
wstawałaby by wstawała |
wstawałoby by wstawało |
wstawaliby by wstawali |
wstawałyby by wstawały |
bezosobnik: wstawano by
bezokolicznik: wstawać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
wstając
gerundium: wstawanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | wstawanie |
wstawania |
| D. | wstawania |
wstawań |
| C. | wstawaniu |
wstawaniom |
| B. | wstawanie |
wstawania |
| N. | wstawaniem |
wstawaniami |
| Ms. | wstawaniu |
wstawaniach |
| W. | wstawanie |
wstawania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: wstający
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | wstający |
wstający |
wstający |
wstające |
wstająca |
| D. | wstającego |
wstającego |
wstającego |
wstającego |
wstającej |
| C. | wstającemu |
wstającemu |
wstającemu |
wstającemu |
wstającej |
| B. | wstającego |
wstającego |
wstający |
wstające |
wstającą |
| N. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającą |
| Ms. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | wstający |
wstający |
wstające |
wstające |
| D. | wstających |
wstających |
wstających |
wstających |
| C. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
| B. | wstających |
wstających |
wstających |
wstające |
| N. | wstającymi |
wstającymi |
wstającymi |
wstającymi |
| Ms. | wstających |
wstających |
wstających |
wstających |
odpowiednik aspektowy: wstać
Składnia
|
+ | wstawać | + |
z CZEGO
|
2. zaczynać dzień
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu
Relacje znaczeniowe
| antonimy: | kłaść się, układać się |
Połączenia
- wstawać do pracy
- wstawać o szóstej, o świcie
- wstawać wcześnie
Cytaty
|
Dzień dobry, gołąbki, czas wstawać. Chrapanie głośne jak odgłos kanonady armatniej wypełnia pokój. źródło: NKJP: Maria Borowa: Dominika znaczy niedziela, 1988 |
|
|
Gustaw wstawał o siódmej, wiózł żonę do pracy, kupował gazetę. źródło: NKJP: Piotr Czerwiński: Przebiegum życiae czyli Kartonowa sieć, 2009 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
wstaję |
wstajemy |
|||
| 2 os. |
wstajesz |
wstajecie |
|||
| 3 os. |
wstaje |
wstają |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
wstawałem +(e)m wstawał |
wstawałam +(e)m wstawała |
wstawałom +(e)m wstawało |
wstawaliśmy +(e)śmy wstawali |
wstawałyśmy +(e)śmy wstawały |
| 2 os. |
wstawałeś +(e)ś wstawał |
wstawałaś +(e)ś wstawała |
wstawałoś +(e)ś wstawało |
wstawaliście +(e)ście wstawali |
wstawałyście +(e)ście wstawały |
| 3 os. |
wstawał |
wstawała |
wstawało |
wstawali |
wstawały |
bezosobnik: wstawano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę wstawał będę wstawać |
będę wstawała będę wstawać |
będę wstawało będę wstawać |
będziemy wstawali będziemy wstawać |
będziemy wstawały będziemy wstawać |
| 2 os. |
będziesz wstawał będziesz wstawać |
będziesz wstawała będziesz wstawać |
będziesz wstawało będziesz wstawać |
będziecie wstawali będziecie wstawać |
będziecie wstawały będziecie wstawać |
| 3 os. |
będzie wstawał będzie wstawać |
będzie wstawała będzie wstawać |
będzie wstawało będzie wstawać |
będą wstawali będą wstawać |
będą wstawały będą wstawać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
wstawajmy |
|
| 2 os. |
wstawaj |
wstawajcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
wstawałbym bym wstawał |
wstawałabym bym wstawała |
wstawałobym bym wstawało |
wstawalibyśmy byśmy wstawali |
wstawałybyśmy byśmy wstawały |
| 2 os. |
wstawałbyś byś wstawał |
wstawałabyś byś wstawała |
wstawałobyś byś wstawało |
wstawalibyście byście wstawali |
wstawałybyście byście wstawały |
| 3 os. |
wstawałby by wstawał |
wstawałaby by wstawała |
wstawałoby by wstawało |
wstawaliby by wstawali |
wstawałyby by wstawały |
bezosobnik: wstawano by
bezokolicznik: wstawać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
wstając
gerundium: wstawanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | wstawanie |
wstawania |
| D. | wstawania |
wstawań |
| C. | wstawaniu |
wstawaniom |
| B. | wstawanie |
wstawania |
| N. | wstawaniem |
wstawaniami |
| Ms. | wstawaniu |
wstawaniach |
| W. | wstawanie |
wstawania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: wstający
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | wstający |
wstający |
wstający |
wstające |
wstająca |
| D. | wstającego |
wstającego |
wstającego |
wstającego |
wstającej |
| C. | wstającemu |
wstającemu |
wstającemu |
wstającemu |
wstającej |
| B. | wstającego |
wstającego |
wstający |
wstające |
wstającą |
| N. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającą |
| Ms. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | wstający |
wstający |
wstające |
wstające |
| D. | wstających |
wstających |
wstających |
wstających |
| C. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
| B. | wstających |
wstających |
wstających |
wstające |
| N. | wstającymi |
wstającymi |
wstającymi |
wstającymi |
| Ms. | wstających |
wstających |
wstających |
wstających |
odpowiednik aspektowy: wstać
Składnia
|
+ | wstawać | + |
KIEDY
|
3. odzyskiwać zdrowie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu
Połączenia
- wstawać z łóżka
Cytaty
|
- Nie przyszła się przywitać, więc może jednak jestem nieproszonym gościem? Mężczyzna uśmiechnął się. - Ona już nie wstaje. Ma sto lat. - Sto lat! - zdumiała się Julia. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Dwie Miłości, 2008 |
|
|
Dr Murias załatwił formalnie sprawę mojego przyspieszonego wypisu. Wylegiwałem się dość długo, posiłki dostawałem do pokoju, a koledzy mnie odwiedzali. Marysia z Wietnamu. Gdy mogłem już wstawać i chodzić, wróciłem do moich zajęć. źródło: NKJP: Marek Jarosz: Wspomnienia psychiatry, 2001 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
wstaję |
wstajemy |
|||
| 2 os. |
wstajesz |
wstajecie |
|||
| 3 os. |
wstaje |
wstają |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
wstawałem +(e)m wstawał |
wstawałam +(e)m wstawała |
wstawałom +(e)m wstawało |
wstawaliśmy +(e)śmy wstawali |
wstawałyśmy +(e)śmy wstawały |
| 2 os. |
wstawałeś +(e)ś wstawał |
wstawałaś +(e)ś wstawała |
wstawałoś +(e)ś wstawało |
wstawaliście +(e)ście wstawali |
wstawałyście +(e)ście wstawały |
| 3 os. |
wstawał |
wstawała |
wstawało |
wstawali |
wstawały |
bezosobnik: wstawano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę wstawał będę wstawać |
będę wstawała będę wstawać |
będę wstawało będę wstawać |
będziemy wstawali będziemy wstawać |
będziemy wstawały będziemy wstawać |
| 2 os. |
będziesz wstawał będziesz wstawać |
będziesz wstawała będziesz wstawać |
będziesz wstawało będziesz wstawać |
będziecie wstawali będziecie wstawać |
będziecie wstawały będziecie wstawać |
| 3 os. |
będzie wstawał będzie wstawać |
będzie wstawała będzie wstawać |
będzie wstawało będzie wstawać |
będą wstawali będą wstawać |
będą wstawały będą wstawać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
wstawajmy |
|
| 2 os. |
wstawaj |
wstawajcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
wstawałbym bym wstawał |
wstawałabym bym wstawała |
wstawałobym bym wstawało |
wstawalibyśmy byśmy wstawali |
wstawałybyśmy byśmy wstawały |
| 2 os. |
wstawałbyś byś wstawał |
wstawałabyś byś wstawała |
wstawałobyś byś wstawało |
wstawalibyście byście wstawali |
wstawałybyście byście wstawały |
| 3 os. |
wstawałby by wstawał |
wstawałaby by wstawała |
wstawałoby by wstawało |
wstawaliby by wstawali |
wstawałyby by wstawały |
bezosobnik: wstawano by
bezokolicznik: wstawać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
wstając
gerundium: wstawanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | wstawanie |
wstawania |
| D. | wstawania |
wstawań |
| C. | wstawaniu |
wstawaniom |
| B. | wstawanie |
wstawania |
| N. | wstawaniem |
wstawaniami |
| Ms. | wstawaniu |
wstawaniach |
| W. | wstawanie |
wstawania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: wstający
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | wstający |
wstający |
wstający |
wstające |
wstająca |
| D. | wstającego |
wstającego |
wstającego |
wstającego |
wstającej |
| C. | wstającemu |
wstającemu |
wstającemu |
wstającemu |
wstającej |
| B. | wstającego |
wstającego |
wstający |
wstające |
wstającą |
| N. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającą |
| Ms. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | wstający |
wstający |
wstające |
wstające |
| D. | wstających |
wstających |
wstających |
wstających |
| C. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
| B. | wstających |
wstających |
wstających |
wstające |
| N. | wstającymi |
wstającymi |
wstającymi |
wstającymi |
| Ms. | wstających |
wstających |
wstających |
wstających |
odpowiednik aspektowy: wstać
4. przestawać coś robić
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Połączenia
- wstawać od biurka, od fortepianu, od stolika, od stołu
Cytaty
|
Wodzą za mną wzrokiem, gdy wstaję od klawiatury rozprostować kości i robię to na tyle długo, że zdąży się włączyć wygaszacz ekranu. źródło: NKJP: Michał Walkiewicz, Nie pan, więc ja: Aktoreczki, Esensja, 2008-05 |
|
|
Dziennikarze wstają od biurek. Podchodzą do studentów i odbierają swoje torebki i pudełka. źródło: NKJP: Dariusz Banek: Samo życie, 2010 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
wstaję |
wstajemy |
|||
| 2 os. |
wstajesz |
wstajecie |
|||
| 3 os. |
wstaje |
wstają |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
wstawałem +(e)m wstawał |
wstawałam +(e)m wstawała |
wstawałom +(e)m wstawało |
wstawaliśmy +(e)śmy wstawali |
wstawałyśmy +(e)śmy wstawały |
| 2 os. |
wstawałeś +(e)ś wstawał |
wstawałaś +(e)ś wstawała |
wstawałoś +(e)ś wstawało |
wstawaliście +(e)ście wstawali |
wstawałyście +(e)ście wstawały |
| 3 os. |
wstawał |
wstawała |
wstawało |
wstawali |
wstawały |
bezosobnik: wstawano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę wstawał będę wstawać |
będę wstawała będę wstawać |
będę wstawało będę wstawać |
będziemy wstawali będziemy wstawać |
będziemy wstawały będziemy wstawać |
| 2 os. |
będziesz wstawał będziesz wstawać |
będziesz wstawała będziesz wstawać |
będziesz wstawało będziesz wstawać |
będziecie wstawali będziecie wstawać |
będziecie wstawały będziecie wstawać |
| 3 os. |
będzie wstawał będzie wstawać |
będzie wstawała będzie wstawać |
będzie wstawało będzie wstawać |
będą wstawali będą wstawać |
będą wstawały będą wstawać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
wstawajmy |
|
| 2 os. |
wstawaj |
wstawajcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
wstawałbym bym wstawał |
wstawałabym bym wstawała |
wstawałobym bym wstawało |
wstawalibyśmy byśmy wstawali |
wstawałybyśmy byśmy wstawały |
| 2 os. |
wstawałbyś byś wstawał |
wstawałabyś byś wstawała |
wstawałobyś byś wstawało |
wstawalibyście byście wstawali |
wstawałybyście byście wstawały |
| 3 os. |
wstawałby by wstawał |
wstawałaby by wstawała |
wstawałoby by wstawało |
wstawaliby by wstawali |
wstawałyby by wstawały |
bezosobnik: wstawano by
bezokolicznik: wstawać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
wstając
gerundium: wstawanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | wstawanie |
wstawania |
| D. | wstawania |
wstawań |
| C. | wstawaniu |
wstawaniom |
| B. | wstawanie |
wstawania |
| N. | wstawaniem |
wstawaniami |
| Ms. | wstawaniu |
wstawaniach |
| W. | wstawanie |
wstawania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: wstający
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | wstający |
wstający |
wstający |
wstające |
wstająca |
| D. | wstającego |
wstającego |
wstającego |
wstającego |
wstającej |
| C. | wstającemu |
wstającemu |
wstającemu |
wstającemu |
wstającej |
| B. | wstającego |
wstającego |
wstający |
wstające |
wstającą |
| N. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającą |
| Ms. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | wstający |
wstający |
wstające |
wstające |
| D. | wstających |
wstających |
wstających |
wstających |
| C. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
| B. | wstających |
wstających |
wstających |
wstające |
| N. | wstającymi |
wstającymi |
wstającymi |
wstającymi |
| Ms. | wstających |
wstających |
wstających |
wstających |
odpowiednik aspektowy: wstać
Składnia
|
+ | wstawać | + |
od CZEGO
|
5. o słońcu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Niebo i wszechświat słońce i księżyc, pory dnia
Cytaty
|
Rano jest pięknie, kiedy słońce wstaje, odbija się w rzece. źródło: NKJP: Marek Soból: Mojry, 2005 |
|
|
Szosa gładka, nie rozryta pazurami wojny, na niej ani żywej duszy, słońce wstaje nad wierzchołkami sosen, kukułka kuka pracowicie, pędzę rowerem. źródło: NKJP: Henryk Rozpędowski: Charleston, 2002 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
wstaję |
wstajemy |
|||
| 2 os. |
wstajesz |
wstajecie |
|||
| 3 os. |
wstaje |
wstają |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
wstawałem +(e)m wstawał |
wstawałam +(e)m wstawała |
wstawałom +(e)m wstawało |
wstawaliśmy +(e)śmy wstawali |
wstawałyśmy +(e)śmy wstawały |
| 2 os. |
wstawałeś +(e)ś wstawał |
wstawałaś +(e)ś wstawała |
wstawałoś +(e)ś wstawało |
wstawaliście +(e)ście wstawali |
wstawałyście +(e)ście wstawały |
| 3 os. |
wstawał |
wstawała |
wstawało |
wstawali |
wstawały |
bezosobnik: wstawano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę wstawał będę wstawać |
będę wstawała będę wstawać |
będę wstawało będę wstawać |
będziemy wstawali będziemy wstawać |
będziemy wstawały będziemy wstawać |
| 2 os. |
będziesz wstawał będziesz wstawać |
będziesz wstawała będziesz wstawać |
będziesz wstawało będziesz wstawać |
będziecie wstawali będziecie wstawać |
będziecie wstawały będziecie wstawać |
| 3 os. |
będzie wstawał będzie wstawać |
będzie wstawała będzie wstawać |
będzie wstawało będzie wstawać |
będą wstawali będą wstawać |
będą wstawały będą wstawać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
wstawajmy |
|
| 2 os. |
wstawaj |
wstawajcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
wstawałbym bym wstawał |
wstawałabym bym wstawała |
wstawałobym bym wstawało |
wstawalibyśmy byśmy wstawali |
wstawałybyśmy byśmy wstawały |
| 2 os. |
wstawałbyś byś wstawał |
wstawałabyś byś wstawała |
wstawałobyś byś wstawało |
wstawalibyście byście wstawali |
wstawałybyście byście wstawały |
| 3 os. |
wstawałby by wstawał |
wstawałaby by wstawała |
wstawałoby by wstawało |
wstawaliby by wstawali |
wstawałyby by wstawały |
bezosobnik: wstawano by
bezokolicznik: wstawać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
wstając
gerundium: wstawanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | wstawanie |
wstawania |
| D. | wstawania |
wstawań |
| C. | wstawaniu |
wstawaniom |
| B. | wstawanie |
wstawania |
| N. | wstawaniem |
wstawaniami |
| Ms. | wstawaniu |
wstawaniach |
| W. | wstawanie |
wstawania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: wstający
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | wstający |
wstający |
wstający |
wstające |
wstająca |
| D. | wstającego |
wstającego |
wstającego |
wstającego |
wstającej |
| C. | wstającemu |
wstającemu |
wstającemu |
wstającemu |
wstającej |
| B. | wstającego |
wstającego |
wstający |
wstające |
wstającą |
| N. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającą |
| Ms. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | wstający |
wstający |
wstające |
wstające |
| D. | wstających |
wstających |
wstających |
wstających |
| C. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
| B. | wstających |
wstających |
wstających |
wstające |
| N. | wstającymi |
wstającymi |
wstającymi |
wstającymi |
| Ms. | wstających |
wstających |
wstających |
wstających |
odpowiednik aspektowy: wstać
6. o nowym dniu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Niebo i wszechświat słońce i księżyc, pory dnia
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu kalendarz i miary czasu
Połączenia
- dzień, ranek, świt wstaje
Cytaty
|
I chłód wstającego zimowego dnia wbijał się w jego skórę, wiercił w kościach drobne dziurki i mroził wnętrze Józefowego ciała. źródło: NKJP: Wit Szostak: Oberki do końca świata, 2007 |
|
|
Dzień wstawał jasny i pogodny. Żółte promienie słońca ślizgały się po płaskich dachach domów. źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
wstaję |
wstajemy |
|||
| 2 os. |
wstajesz |
wstajecie |
|||
| 3 os. |
wstaje |
wstają |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
wstawałem +(e)m wstawał |
wstawałam +(e)m wstawała |
wstawałom +(e)m wstawało |
wstawaliśmy +(e)śmy wstawali |
wstawałyśmy +(e)śmy wstawały |
| 2 os. |
wstawałeś +(e)ś wstawał |
wstawałaś +(e)ś wstawała |
wstawałoś +(e)ś wstawało |
wstawaliście +(e)ście wstawali |
wstawałyście +(e)ście wstawały |
| 3 os. |
wstawał |
wstawała |
wstawało |
wstawali |
wstawały |
bezosobnik: wstawano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę wstawał będę wstawać |
będę wstawała będę wstawać |
będę wstawało będę wstawać |
będziemy wstawali będziemy wstawać |
będziemy wstawały będziemy wstawać |
| 2 os. |
będziesz wstawał będziesz wstawać |
będziesz wstawała będziesz wstawać |
będziesz wstawało będziesz wstawać |
będziecie wstawali będziecie wstawać |
będziecie wstawały będziecie wstawać |
| 3 os. |
będzie wstawał będzie wstawać |
będzie wstawała będzie wstawać |
będzie wstawało będzie wstawać |
będą wstawali będą wstawać |
będą wstawały będą wstawać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
wstawajmy |
|
| 2 os. |
wstawaj |
wstawajcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
wstawałbym bym wstawał |
wstawałabym bym wstawała |
wstawałobym bym wstawało |
wstawalibyśmy byśmy wstawali |
wstawałybyśmy byśmy wstawały |
| 2 os. |
wstawałbyś byś wstawał |
wstawałabyś byś wstawała |
wstawałobyś byś wstawało |
wstawalibyście byście wstawali |
wstawałybyście byście wstawały |
| 3 os. |
wstawałby by wstawał |
wstawałaby by wstawała |
wstawałoby by wstawało |
wstawaliby by wstawali |
wstawałyby by wstawały |
bezosobnik: wstawano by
bezokolicznik: wstawać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
wstając
gerundium: wstawanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | wstawanie |
wstawania |
| D. | wstawania |
wstawań |
| C. | wstawaniu |
wstawaniom |
| B. | wstawanie |
wstawania |
| N. | wstawaniem |
wstawaniami |
| Ms. | wstawaniu |
wstawaniach |
| W. | wstawanie |
wstawania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: wstający
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | wstający |
wstający |
wstający |
wstające |
wstająca |
| D. | wstającego |
wstającego |
wstającego |
wstającego |
wstającej |
| C. | wstającemu |
wstającemu |
wstającemu |
wstającemu |
wstającej |
| B. | wstającego |
wstającego |
wstający |
wstające |
wstającą |
| N. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającą |
| Ms. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | wstający |
wstający |
wstające |
wstające |
| D. | wstających |
wstających |
wstających |
wstających |
| C. | wstającym |
wstającym |
wstającym |
wstającym |
| B. | wstających |
wstających |
wstających |
wstające |
| N. | wstającymi |
wstającymi |
wstającymi |
wstającymi |
| Ms. | wstających |
wstających |
wstających |
wstających |
odpowiednik aspektowy: wstać