Chronologizacja
Pochodzenie
Czasownik przedrostkowy od psł. *ględati 'patrzeć, wypatrywać; doglądać, opiekować się'
1. obrazowi
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | przypatrywać się | |
| hiperonimy: | patrzeć |
Połączenia
- tłum przygląda się; gapie, obserwatorzy, turyści przyglądają się
- przyglądać się przechodniom, spacerującym; budowie czegoś; fotografii, gwiazdom, obrazowi, portretowi, zdjęciom; bitwie, bójce, egzekucji, paradzie, pojedynkom, pokazom, rozgrywkom, rywalizacji, tańcom, treningowi, walce, wystawie, wyścigom, jakiemuś zajściu, zawodom, zmaganiom
- przyglądać się w milczeniu, w skupieniu
- przyglądać się z bliska, z boku
- przyglądać się z niesmakiem, z oburzeniem, z podziwem, z satysfakcją, z sympatią, z uśmiechem, z zaciekawieniem, z zazdrością, z zażenowaniem, ze wzruszeniem, ze zdumieniem
- przyglądać się bacznie, badawczo, bezczynnie, bezmyślnie, beznamiętnie, bezradnie, bezsilnie, biernie, cierpliwie, czujnie, dokładnie, dyskretnie, intensywnie, leniwie, nieufnie, pilnie, starannie, ukradkiem
Cytaty
|
Straż pożarna przeprowadziła coroczną akcję strącania gniazd gawronów na Plantach. Akcji przyglądał się tłum gapiów. źródło: NKJP: Dziś, Dziennik Polski, 2000-04-17 |
|
|
Podszedł do mnie. [...]. Potem przez długą chwilę przyglądał mi się badawczo a nieprzytomnie. Poznał mnie wreszcie. źródło: NKJP: Jan Józef Szczepański: Polska jesień, 1995 |
|
|
- Przeżyłam z tym człowiekiem 22 lata. Byłam pewna, że znam go na wskroś - mówi filigranowa, zasuszona kobieta przyglądając się fotografii wysokiego, szczupłego mężczyzny o surowej, szlachetnej twarzy. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Gruzja, Gazeta Wyborcza, 1996-01-12 |
|
|
Podamy tu kilka rad dla początkujących autostopowiczów [...]. Dbaj o swój wygląd zewnętrzny. Kierowcy często zwalniają i przyglądają się, kto stoi na poboczu. Dopiero wtedy podejmują decyzję. źródło: NKJP: Paweł Andrzejczyk: Autostop, autostop. Siadaj, bracie, dalej hop..., Głos Garwolina, 1998 |
|
|
Dzieci zawsze z przejęciem przyglądają się, jak zręczne ręce pani Kazi wyczarowują z najprostszych rzeczy jak patyki, bibułki, słomki [...] piękne, kolorowe ozdoby. źródło: NKJP: Przedszkolaki i tradycja, Dziennik Polski, 2001-04-11 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
przyglądam się |
przyglądamy się |
|||
| 2 os. |
przyglądasz się |
przyglądacie się |
|||
| 3 os. |
przygląda się |
przyglądają się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
przyglądałem się +(e)m się przyglądał |
przyglądałam się +(e)m się przyglądała |
przyglądałom się +(e)m się przyglądało |
przyglądaliśmy się +(e)śmy się przyglądali |
przyglądałyśmy się +(e)śmy się przyglądały |
| 2 os. |
przyglądałeś się +(e)ś się przyglądał |
przyglądałaś się +(e)ś się przyglądała |
przyglądałoś się +(e)ś się przyglądało |
przyglądaliście się +(e)ście się przyglądali |
przyglądałyście się +(e)ście się przyglądały |
| 3 os. |
przyglądał się |
przyglądała się |
przyglądało się |
przyglądali się |
przyglądały się |
bezosobnik: przyglądano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się przyglądał będę się przyglądać |
będę się przyglądała będę się przyglądać |
będę się przyglądało będę się przyglądać |
będziemy się przyglądali będziemy się przyglądać |
będziemy się przyglądały będziemy się przyglądać |
| 2 os. |
będziesz się przyglądał będziesz się przyglądać |
będziesz się przyglądała będziesz się przyglądać |
będziesz się przyglądało będziesz się przyglądać |
będziecie się przyglądali będziecie się przyglądać |
będziecie się przyglądały będziecie się przyglądać |
| 3 os. |
będzie się przyglądał będzie się przyglądać |
będzie się przyglądała będzie się przyglądać |
będzie się przyglądało będzie się przyglądać |
będą się przyglądali będą się przyglądać |
będą się przyglądały będą się przyglądać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
przyglądajmy się |
|
| 2 os. |
przyglądaj się |
przyglądajcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
przyglądałbym się bym się przyglądał |
przyglądałabym się bym się przyglądała |
przyglądałobym się bym się przyglądało |
przyglądalibyśmy się byśmy się przyglądali |
przyglądałybyśmy się byśmy się przyglądały |
| 2 os. |
przyglądałbyś się byś się przyglądał |
przyglądałabyś się byś się przyglądała |
przyglądałobyś się byś się przyglądało |
przyglądalibyście się byście się przyglądali |
przyglądałybyście się byście się przyglądały |
| 3 os. |
przyglądałby się by się przyglądał |
przyglądałaby się by się przyglądała |
przyglądałoby się by się przyglądało |
przyglądaliby się by się przyglądali |
przyglądałyby się by się przyglądały |
bezosobnik: przyglądano by się
bezokolicznik: przyglądać się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
przyglądając się
gerundium: przyglądanie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | przyglądanie się |
przyglądania się |
| D. | przyglądania się |
przyglądań się |
| C. | przyglądaniu się |
przyglądaniom się |
| B. | przyglądanie się |
przyglądania się |
| N. | przyglądaniem się |
przyglądaniami się |
| Ms. | przyglądaniu się |
przyglądaniach się |
| W. | przyglądanie się |
przyglądania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: przyglądający się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | przyglądający się |
przyglądający się |
przyglądający się |
przyglądające się |
przyglądająca się |
| D. | przyglądającego się |
przyglądającego się |
przyglądającego się |
przyglądającego się |
przyglądającej się |
| C. | przyglądającemu się |
przyglądającemu się |
przyglądającemu się |
przyglądającemu się |
przyglądającej się |
| B. | przyglądającego się |
przyglądającego się |
przyglądający się |
przyglądające się |
przyglądającą się |
| N. | przyglądającym się |
przyglądającym się |
przyglądającym się |
przyglądającym się |
przyglądającą się |
| Ms. | przyglądającym się |
przyglądającym się |
przyglądającym się |
przyglądającym się |
przyglądającej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | przyglądający się |
przyglądający się |
przyglądające się |
przyglądające się |
| D. | przyglądających się |
przyglądających się |
przyglądających się |
przyglądających się |
| C. | przyglądającym się |
przyglądającym się |
przyglądającym się |
przyglądającym się |
| B. | przyglądających się |
przyglądających się |
przyglądających się |
przyglądające się |
| N. | przyglądającymi się |
przyglądającymi się |
przyglądającymi się |
przyglądającymi się |
| Ms. | przyglądających się |
przyglądających się |
przyglądających się |
przyglądających się |
odpowiedniki aspektowe: przyjrzeć się , przyglądnąć się
Składnia
| Rzżywotny | + | przyglądać się | + |
KOMU/CZEMU
|
| Rzżywotny | + | przyglądać się | + |
ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE
|
2. sprawie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | przypatrywać się |
Połączenia
- przyglądać się efektom, kosztom, przygotowaniom, postępom, rozwiązaniom, rozwojowi, sukcesom, sytuacji, światu, wynikom, zagadnieniu; kandydatom; czyimś doświadczeniom, działaniom, funkcjonowaniu czegoś, czyjejś karierze, czyjemuś zachowaniu
- przyglądać się z niepokojem
- przyglądać się krytycznie, obojętnie, sceptycznie, spokojnie, uważnie, wnikliwie, życzliwie
Cytaty
|
Do dziś [...] bacznym okiem przygląda się karierze syna. Jak na swój młody wiek (dopiero 18 lat) Dawid ma już na koncie niemały dorobek. źródło: NKJP: Olimpijskie marzenie, Dziennik Polski, 2002-05-27 |
|
|
Przyglądając się językowi życia publicznego w Polsce, odnosi się wrażenie, że zanika sztuka słuchania. źródło: NKJP: Krzysztof Jaszczołt: Widz transformowany, Gazeta Wyborcza, 1993-07-16 |
|
|
Gospodarka rynkowa powinna zmieniać nie tylko mentalność zarządzających, ale także ich wiedzę, sposób zachowania się, no i prowadzić do bardziej wnikliwego przyglądania się swojej własnej działalności. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 13.06.1996 |
|
|
Świat bacznie przygląda się, czy Polacy potrafią porozumiewać się między sobą w najważniejszych dla kraju sprawach. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 08.06.1995 |
|
|
[…] do Świerzawy przyjechała Teresa Sikoń, wiceprezes Fundacji dla Dzieci Niepełnosprawnych. Przyglądała się, jak powiat realizuje zgłoszony do konkursu program. źródło: KWSJP: Piotr Kanikowski: Po I Ogólnopolskim Biegu Niepełnosprawnych w Świerzawie: Do Europy na wózku, Gazeta Wrocławska, 1999, nr 13 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
przyglądam się |
przyglądamy się |
|||
| 2 os. |
przyglądasz się |
przyglądacie się |
|||
| 3 os. |
przygląda się |
przyglądają się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
przyglądałem się +(e)m się przyglądał |
przyglądałam się +(e)m się przyglądała |
przyglądałom się +(e)m się przyglądało |
przyglądaliśmy się +(e)śmy się przyglądali |
przyglądałyśmy się +(e)śmy się przyglądały |
| 2 os. |
przyglądałeś się +(e)ś się przyglądał |
przyglądałaś się +(e)ś się przyglądała |
przyglądałoś się +(e)ś się przyglądało |
przyglądaliście się +(e)ście się przyglądali |
przyglądałyście się +(e)ście się przyglądały |
| 3 os. |
przyglądał się |
przyglądała się |
przyglądało się |
przyglądali się |
przyglądały się |
bezosobnik: przyglądano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się przyglądał będę się przyglądać |
będę się przyglądała będę się przyglądać |
będę się przyglądało będę się przyglądać |
będziemy się przyglądali będziemy się przyglądać |
będziemy się przyglądały będziemy się przyglądać |
| 2 os. |
będziesz się przyglądał będziesz się przyglądać |
będziesz się przyglądała będziesz się przyglądać |
będziesz się przyglądało będziesz się przyglądać |
będziecie się przyglądali będziecie się przyglądać |
będziecie się przyglądały będziecie się przyglądać |
| 3 os. |
będzie się przyglądał będzie się przyglądać |
będzie się przyglądała będzie się przyglądać |
będzie się przyglądało będzie się przyglądać |
będą się przyglądali będą się przyglądać |
będą się przyglądały będą się przyglądać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
przyglądajmy się |
|
| 2 os. |
przyglądaj się |
przyglądajcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
przyglądałbym się bym się przyglądał |
przyglądałabym się bym się przyglądała |
przyglądałobym się bym się przyglądało |
przyglądalibyśmy się byśmy się przyglądali |
przyglądałybyśmy się byśmy się przyglądały |
| 2 os. |
przyglądałbyś się byś się przyglądał |
przyglądałabyś się byś się przyglądała |
przyglądałobyś się byś się przyglądało |
przyglądalibyście się byście się przyglądali |
przyglądałybyście się byście się przyglądały |
| 3 os. |
przyglądałby się by się przyglądał |
przyglądałaby się by się przyglądała |
przyglądałoby się by się przyglądało |
przyglądaliby się by się przyglądali |
przyglądałyby się by się przyglądały |
bezosobnik: przyglądano by się
bezokolicznik: przyglądać się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
przyglądając się
gerundium: przyglądanie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | przyglądanie się |
przyglądania się |
| D. | przyglądania się |
przyglądań się |
| C. | przyglądaniu się |
przyglądaniom się |
| B. | przyglądanie się |
przyglądania się |
| N. | przyglądaniem się |
przyglądaniami się |
| Ms. | przyglądaniu się |
przyglądaniach się |
| W. | przyglądanie się |
przyglądania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: przyglądający się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | przyglądający się |
przyglądający się |
przyglądający się |
przyglądające się |
przyglądająca się |
| D. | przyglądającego się |
przyglądającego się |
przyglądającego się |
przyglądającego się |
przyglądającej się |
| C. | przyglądającemu się |
przyglądającemu się |
przyglądającemu się |
przyglądającemu się |
przyglądającej się |
| B. | przyglądającego się |
przyglądającego się |
przyglądający się |
przyglądające się |
przyglądającą się |
| N. | przyglądającym się |
przyglądającym się |
przyglądającym się |
przyglądającym się |
przyglądającą się |
| Ms. | przyglądającym się |
przyglądającym się |
przyglądającym się |
przyglądającym się |
przyglądającej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | przyglądający się |
przyglądający się |
przyglądające się |
przyglądające się |
| D. | przyglądających się |
przyglądających się |
przyglądających się |
przyglądających się |
| C. | przyglądającym się |
przyglądającym się |
przyglądającym się |
przyglądającym się |
| B. | przyglądających się |
przyglądających się |
przyglądających się |
przyglądające się |
| N. | przyglądającymi się |
przyglądającymi się |
przyglądającymi się |
przyglądającymi się |
| Ms. | przyglądających się |
przyglądających się |
przyglądających się |
przyglądających się |
odpowiedniki aspektowe: przyjrzeć się , przyglądnąć się
Składnia
| Rzosobowy | + | przyglądać się | + |
CZEMU
|
| Rzosobowy | + | przyglądać się | + |
ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE
|