UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

żegnać

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

śr.-w.-niem. segenen 'błogosławić, udzielać błogosławieństwa, przeżegnać krzyżem'

z łac. signāre 'zaopatrzyć znakiem, oznaczyć'

Por. współczesne niem. segnen

1. uprzejmie

Definicja

rozstając się z kimś, wypowiadać zwyczajowe formuły lub wykonywać stosowne gesty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

antonimy:

witać

Połączenia

żegnać przyjaciela, ukochaną
żegnać kogoś na dworcu, na lotnisku
żegnać kogoś przed wyjazdem
żegnać czule, serdecznie

Cytaty

	Broniłem Antka Breitmana przed fałszywymi zarzutami. Podniosłem wtedy rękę, głosując przeciw usunięciu. Ręką tak samo uniesioną żegnałem go na Dworcu Gdańskim, gdy jego pociąg ruszył. źródło: KWSJP: Kazimierz Brandys: Wariacje pocztowe, 1972
	Jadwiga wyjechała rzeczywiście w tym terminie, żegnana przez rodzinę i liczne grono przyjaciół. źródło: KWSJP: Krystyna Kolińska: Orzeszkowa, złote ptaki i terroryści, 1996
	Trzymajcie się! — Żegnał ich ze sztuczną wesołością. źródło: KWSJP: Adam Strączek: Wyznanie lekarza-łapownika, 1995
	Jeszcze wczoraj żegnał ją na lotnisku pod Paryżem. Teraz znalazł się już w Warszawie. Imponująca szybkość. źródło: KWSJP: Marcin Wolski: Alterland, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	żegnam	żegnamy
2 os.	żegnasz	żegnacie
3 os.	żegna	żegnają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	żegnałem +(e)m żegnał	żegnałam +(e)m żegnała	żegnałom +(e)m żegnało	żegnaliśmy +(e)śmy żegnali	żegnałyśmy +(e)śmy żegnały
2 os.	żegnałeś +(e)ś żegnał	żegnałaś +(e)ś żegnała	żegnałoś +(e)ś żegnało	żegnaliście +(e)ście żegnali	żegnałyście +(e)ście żegnały
3 os.	żegnał	żegnała	żegnało	żegnali	żegnały

bezosobnik: żegnano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę żegnał będę żegnać	będę żegnała będę żegnać	będę żegnało będę żegnać	będziemy żegnali będziemy żegnać	będziemy żegnały będziemy żegnać
2 os.	będziesz żegnał będziesz żegnać	będziesz żegnała będziesz żegnać	będziesz żegnało będziesz żegnać	będziecie żegnali będziecie żegnać	będziecie żegnały będziecie żegnać
3 os.	będzie żegnał będzie żegnać	będzie żegnała będzie żegnać	będzie żegnało będzie żegnać	będą żegnali będą żegnać	będą żegnały będą żegnać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		żegnajmy
2 os.	żegnaj	żegnajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	żegnałbym bym żegnał	żegnałabym bym żegnała	żegnałobym bym żegnało	żegnalibyśmy byśmy żegnali	żegnałybyśmy byśmy żegnały
2 os.	żegnałbyś byś żegnał	żegnałabyś byś żegnała	żegnałobyś byś żegnało	żegnalibyście byście żegnali	żegnałybyście byście żegnały
3 os.	żegnałby by żegnał	żegnałaby by żegnała	żegnałoby by żegnało	żegnaliby by żegnali	żegnałyby by żegnały

bezosobnik: żegnano by

bezokolicznik: żegnać

imiesłów przysłówkowy współczesny:

żegnając

gerundium: żegnanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żegnanie	żegnania
D.	żegnania	żegnań
C.	żegnaniu	żegnaniom
B.	żegnanie	żegnania
N.	żegnaniem	żegnaniami
Ms.	żegnaniu	żegnaniach
W.	żegnanie	żegnania

imiesłów przymiotnikowy czynny: żegnający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	żegnający	żegnający	żegnający	żegnające	żegnająca
D.	żegnającego	żegnającego	żegnającego	żegnającego	żegnającej
C.	żegnającemu	żegnającemu	żegnającemu	żegnającemu	żegnającej
B.	żegnającego	żegnającego	żegnający	żegnające	żegnającą
N.	żegnającym	żegnającym	żegnającym	żegnającym	żegnającą
Ms.	żegnającym	żegnającym	żegnającym	żegnającym	żegnającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	żegnający	żegnający	żegnające	żegnające
D.	żegnających	żegnających	żegnających	żegnających
C.	żegnającym	żegnającym	żegnającym	żegnającym
B.	żegnających	żegnających	żegnających	żegnające
N.	żegnającymi	żegnającymi	żegnającymi	żegnającymi
Ms.	żegnających	żegnających	żegnających	żegnających

imiesłów przymiotnikowy bierny: żegnany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	żegnany	żegnany	żegnany	żegnane	żegnana
D.	żegnanego	żegnanego	żegnanego	żegnanego	żegnanej
C.	żegnanemu	żegnanemu	żegnanemu	żegnanemu	żegnanej
B.	żegnanego	żegnanego	żegnany	żegnane	żegnaną
N.	żegnanym	żegnanym	żegnanym	żegnanym	żegnaną
Ms.	żegnanym	żegnanym	żegnanym	żegnanym	żegnanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	żegnani	żegnani	żegnane	żegnane
D.	żegnanych	żegnanych	żegnanych	żegnanych
C.	żegnanym	żegnanym	żegnanym	żegnanym
B.	żegnanych	żegnanych	żegnanych	żegnane
N.	żegnanymi	żegnanymi	żegnanymi	żegnanymi
Ms.	żegnanych	żegnanych	żegnanych	żegnanych

odpowiednik aspektowy: pożegnać

Składnia

Rz_osobowy	+	żegnać	+	KOGO + JAK
Rz_osobowy	+	żegnać	+	MOWA WPROST + KOGO

2. na zawsze

Definicja

być w określonym miejscu, z określoną osobą lub w określonych okolicznościach, mając świadomość, że taka sytuacja już się nie powtórzy nigdy albo powtórzy się nieprędko

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

antonimy:

witać

Połączenia

żegnać matkę, najbliższych, ojca, rodzinę, ukochaną, zmarłego; dom rodzinny, ojczyznę, rodzinne miasto; karnawał, mijające tysiąclecie, młodość, stary rok
żegnać z żalem

Cytaty

	Czterdzieści lat temu płakali żegnając ojczyznę. On zostawił dyrektorski fotel w szkole przy ulicy Kartuskiej w Gdańsku, ona nauczycielską posadę. „Batory” zabrał ich do Kanady. źródło: NKJP: Renata Moroz: Dobrodziejka z Kanady, Wieczór Wybrzeża, 2000-01-07
	Warto zwrócić uwagę na grafikę […] z XIX w. Przedstawia ona polskich powstańców listopadowych żegnających rodzinę i ojczyznę. źródło: NKJP: (waw): Grafiki odzyskały blask, Nowiny Raciborskie, 2006-12-12
	Jeszcze wczoraj, żegnając dom, miałem momenty przykrych niepewności. źródło: NKJP: Jan Józef Szczepański: Polska jesień, 1995
	[...] jesienią r. 1920 objął pisarz skromne stanowisko urzędnika [...] w Gdańsku. Decydował się na ten krok pod naciskiem konieczności życiowych, w nastroju minorowym; po kilku latach żegnał to miasto z rzewnym wzruszeniem. źródło: NKJP: Artur Hutnikiewicz: Młoda Polska, 1994

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	żegnam	żegnamy
2 os.	żegnasz	żegnacie
3 os.	żegna	żegnają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	żegnałem +(e)m żegnał	żegnałam +(e)m żegnała	żegnałom +(e)m żegnało	żegnaliśmy +(e)śmy żegnali	żegnałyśmy +(e)śmy żegnały
2 os.	żegnałeś +(e)ś żegnał	żegnałaś +(e)ś żegnała	żegnałoś +(e)ś żegnało	żegnaliście +(e)ście żegnali	żegnałyście +(e)ście żegnały
3 os.	żegnał	żegnała	żegnało	żegnali	żegnały

bezosobnik: żegnano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę żegnał będę żegnać	będę żegnała będę żegnać	będę żegnało będę żegnać	będziemy żegnali będziemy żegnać	będziemy żegnały będziemy żegnać
2 os.	będziesz żegnał będziesz żegnać	będziesz żegnała będziesz żegnać	będziesz żegnało będziesz żegnać	będziecie żegnali będziecie żegnać	będziecie żegnały będziecie żegnać
3 os.	będzie żegnał będzie żegnać	będzie żegnała będzie żegnać	będzie żegnało będzie żegnać	będą żegnali będą żegnać	będą żegnały będą żegnać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		żegnajmy
2 os.	żegnaj	żegnajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	żegnałbym bym żegnał	żegnałabym bym żegnała	żegnałobym bym żegnało	żegnalibyśmy byśmy żegnali	żegnałybyśmy byśmy żegnały
2 os.	żegnałbyś byś żegnał	żegnałabyś byś żegnała	żegnałobyś byś żegnało	żegnalibyście byście żegnali	żegnałybyście byście żegnały
3 os.	żegnałby by żegnał	żegnałaby by żegnała	żegnałoby by żegnało	żegnaliby by żegnali	żegnałyby by żegnały

bezosobnik: żegnano by

bezokolicznik: żegnać

imiesłów przysłówkowy współczesny:

żegnając

gerundium: żegnanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żegnanie	żegnania
D.	żegnania	żegnań
C.	żegnaniu	żegnaniom
B.	żegnanie	żegnania
N.	żegnaniem	żegnaniami
Ms.	żegnaniu	żegnaniach
W.	żegnanie	żegnania

imiesłów przymiotnikowy czynny: żegnający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	żegnający	żegnający	żegnający	żegnające	żegnająca
D.	żegnającego	żegnającego	żegnającego	żegnającego	żegnającej
C.	żegnającemu	żegnającemu	żegnającemu	żegnającemu	żegnającej
B.	żegnającego	żegnającego	żegnający	żegnające	żegnającą
N.	żegnającym	żegnającym	żegnającym	żegnającym	żegnającą
Ms.	żegnającym	żegnającym	żegnającym	żegnającym	żegnającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	żegnający	żegnający	żegnające	żegnające
D.	żegnających	żegnających	żegnających	żegnających
C.	żegnającym	żegnającym	żegnającym	żegnającym
B.	żegnających	żegnających	żegnających	żegnające
N.	żegnającymi	żegnającymi	żegnającymi	żegnającymi
Ms.	żegnających	żegnających	żegnających	żegnających

imiesłów przymiotnikowy bierny: żegnany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	żegnany	żegnany	żegnany	żegnane	żegnana
D.	żegnanego	żegnanego	żegnanego	żegnanego	żegnanej
C.	żegnanemu	żegnanemu	żegnanemu	żegnanemu	żegnanej
B.	żegnanego	żegnanego	żegnany	żegnane	żegnaną
N.	żegnanym	żegnanym	żegnanym	żegnanym	żegnaną
Ms.	żegnanym	żegnanym	żegnanym	żegnanym	żegnanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	żegnani	żegnani	żegnane	żegnane
D.	żegnanych	żegnanych	żegnanych	żegnanych
C.	żegnanym	żegnanym	żegnanym	żegnanym
B.	żegnanych	żegnanych	żegnanych	żegnane
N.	żegnanymi	żegnanymi	żegnanymi	żegnanymi
Ms.	żegnanych	żegnanych	żegnanych	żegnanych

odpowiednik aspektowy: pożegnać

Składnia

Rz_osobowy

żegnać

KOGO/CO

3. znakiem krzyża

Definicja

książk.

kreślić nad kimś lub nad czymś znak krzyża

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne

Połączenia

żegnać kogoś krzyżem, znakiem krzyża

Cytaty

Benedyktyn w czarnym habicie szedł za nimi i żegnał ich krzyżem, aż zniknęli w czarnej czeluści bramy.

źródło: KWSJP: Franciszek Fenikowski: Długie morze, 1963

Księżyk kropił ludzi, żegnał, całemu kościołowi oznajmiał, że naszej małej imię - Anna.

źródło: KWSJP: Halina Auderska: Babie lato, 1974

Chleb [...] był szanowany, wręcz czczony. Bochny przed pokrojeniem żegnano znakiem krzyża, a okruszyny nie mogły spaść na podłogę.

źródło: NKJP: Nasz codzienny, Dziennik Polski, 2003-05-17

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	żegnam	żegnamy
2 os.	żegnasz	żegnacie
3 os.	żegna	żegnają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	żegnałem +(e)m żegnał	żegnałam +(e)m żegnała	żegnałom +(e)m żegnało	żegnaliśmy +(e)śmy żegnali	żegnałyśmy +(e)śmy żegnały
2 os.	żegnałeś +(e)ś żegnał	żegnałaś +(e)ś żegnała	żegnałoś +(e)ś żegnało	żegnaliście +(e)ście żegnali	żegnałyście +(e)ście żegnały
3 os.	żegnał	żegnała	żegnało	żegnali	żegnały

bezosobnik: żegnano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę żegnał będę żegnać	będę żegnała będę żegnać	będę żegnało będę żegnać	będziemy żegnali będziemy żegnać	będziemy żegnały będziemy żegnać
2 os.	będziesz żegnał będziesz żegnać	będziesz żegnała będziesz żegnać	będziesz żegnało będziesz żegnać	będziecie żegnali będziecie żegnać	będziecie żegnały będziecie żegnać
3 os.	będzie żegnał będzie żegnać	będzie żegnała będzie żegnać	będzie żegnało będzie żegnać	będą żegnali będą żegnać	będą żegnały będą żegnać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		żegnajmy
2 os.	żegnaj	żegnajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	żegnałbym bym żegnał	żegnałabym bym żegnała	żegnałobym bym żegnało	żegnalibyśmy byśmy żegnali	żegnałybyśmy byśmy żegnały
2 os.	żegnałbyś byś żegnał	żegnałabyś byś żegnała	żegnałobyś byś żegnało	żegnalibyście byście żegnali	żegnałybyście byście żegnały
3 os.	żegnałby by żegnał	żegnałaby by żegnała	żegnałoby by żegnało	żegnaliby by żegnali	żegnałyby by żegnały

bezosobnik: żegnano by

bezokolicznik: żegnać

imiesłów przysłówkowy współczesny:

żegnając

gerundium: żegnanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żegnanie	żegnania
D.	żegnania	żegnań
C.	żegnaniu	żegnaniom
B.	żegnanie	żegnania
N.	żegnaniem	żegnaniami
Ms.	żegnaniu	żegnaniach
W.	żegnanie	żegnania

imiesłów przymiotnikowy czynny: żegnający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	żegnający	żegnający	żegnający	żegnające	żegnająca
D.	żegnającego	żegnającego	żegnającego	żegnającego	żegnającej
C.	żegnającemu	żegnającemu	żegnającemu	żegnającemu	żegnającej
B.	żegnającego	żegnającego	żegnający	żegnające	żegnającą
N.	żegnającym	żegnającym	żegnającym	żegnającym	żegnającą
Ms.	żegnającym	żegnającym	żegnającym	żegnającym	żegnającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	żegnający	żegnający	żegnające	żegnające
D.	żegnających	żegnających	żegnających	żegnających
C.	żegnającym	żegnającym	żegnającym	żegnającym
B.	żegnających	żegnających	żegnających	żegnające
N.	żegnającymi	żegnającymi	żegnającymi	żegnającymi
Ms.	żegnających	żegnających	żegnających	żegnających

imiesłów przymiotnikowy bierny: żegnany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	żegnany	żegnany	żegnany	żegnane	żegnana
D.	żegnanego	żegnanego	żegnanego	żegnanego	żegnanej
C.	żegnanemu	żegnanemu	żegnanemu	żegnanemu	żegnanej
B.	żegnanego	żegnanego	żegnany	żegnane	żegnaną
N.	żegnanym	żegnanym	żegnanym	żegnanym	żegnaną
Ms.	żegnanym	żegnanym	żegnanym	żegnanym	żegnanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	żegnani	żegnani	żegnane	żegnane
D.	żegnanych	żegnanych	żegnanych	żegnanych
C.	żegnanym	żegnanym	żegnanym	żegnanym
B.	żegnanych	żegnanych	żegnanych	żegnane
N.	żegnanymi	żegnanymi	żegnanymi	żegnanymi
Ms.	żegnanych	żegnanych	żegnanych	żegnanych

odpowiednik aspektowy: przeżegnać

Składnia

Rz_osobowy

żegnać

KOGO/CO + (CZYM)

Data ostatniej modyfikacji: 20.10.2022