Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *lъbъ 'czaszka (gołe kości czaszki)'
1. u zwierząt
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | głowa |
Połączenia
- barani, koński, krowi, psi, świński; ciężki, duży, wielki łeb
- łeb dzika, konia, lwa, nosorożca, psa, smoka, świni, węża; gada, zwierzęcia
- w kształcie łba
- odwrócić, pochylić, zwiesić; odrąbać, uciąć łeb
- kiwać, kręcić łbem
Cytaty
Ozdobą stołu był wędzony świński łeb. źródło: NKJP: Festiwal Górskiego Jadła, Dziennik Polski: 2001-08-16 |
|
Siwy wałach zwiesił łeb do ziemi. Śpi głęboko. źródło: NKJP: Jacek Hugo-Bader: Ciemność jest mi towarzyszem, Gazeta Wyborcza, 1995-11-04 |
|
[...] z kępy zarośli ostrożnie wychyliła się wielka tygrysica. Najpierw ukazał się duży, kudłaty łeb, a potem pręgowane, potężne, czające się cielsko. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnica wyprawa Tomka, 1996 |
|
Nazajutrz kobyła stanęła na nogi i dała się zaprząc. Znów raźno podrzucała łbem, kiedy poczuła w pysku chłód zakładanego wędzidła [...]. źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1975 |
|
Gładził psie łby, czochrając palcami gęste futro. źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | łeb |
łby |
|
D. | łba |
łbów |
|
C. | łbu |
łbom |
|
B. | łeb |
łby |
|
N. | łbem |
łbami |
|
Ms. | łbie |
łbach |
|
W. | łbie |
łby |
2. u człowieka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | głowa |
Połączenia
- czarny, rudy, siwy; łysy łeb; golone, ogolone, podgolone łby
- rozbić, rozwalić łeb
- uderzyć, walnąć, wyrżnąć łbem o coś / w coś
- palnąć sobie, strzelić sobie, wpakować komuś kulę, kulkę w łeb
- dostać, oberwać; dać, walić po łbie
Cytaty
[...] nauczał, jak powinno się przechodzić obok swojego burmistrza, z głębokim ukłonem i głośnym dzień dobry, a czapkę ze łba, jeśli miało się czapkę. źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Widnokrąg, 1996 |
|
[...] sytuacja Pilcha jest ze wszech miar luksusowa: nie posiada rodziny, więc nikt mu nie huczy nad łbem, że oto przepił pieniądze na buty dla dziecka. źródło: NKJP: Brat w nałogu, Dziennik Polski, 2000-12-14 |
|
Podjeżdżałem motocyklem pod dyżurkę, odbierałem od dozorczyni następne zgłoszenia, uzupełniałem w torbie zapas leków, kask na łeb, osłona przed owadami na twarz, start. źródło: NKJP: Majowe jakby co, Dziennik Polski, 2003-11-08 |
|
Nagle poczułem obcy zapach, który podniecił mnie do walki. Wściekle uderzyłem łbem w masywną zaporę z desek [...]. źródło: NKJP: Klub srebrnego widelca, Tygodnik Podhalański, 1999 |
|
Czterech, w szerokich portkach. Na łbach mieli włóczkowe czapeczki, też, ma się rozumieć, czarne. źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo : komedia romantyczna, 2004 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | łeb |
łby |
|
D. | łba |
łbów |
|
C. | łbu |
łbom |
|
B. | łeb |
łby |
|
N. | łbem |
łbami |
|
Ms. | łbie |
łbach |
|
W. | łbie |
łby |
Informacja normatywna
Uznawane za niepoprawne w połączeniu z rzeczownikami abstrakcyjnymi.
3. osoba
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości
Połączenia
- 14 euro, 200 koron, po 50 złotych... od łba (za nocleg)
- 5000 zł na łba; flaszka, pół litra na łeb
- płacić od łba
Cytaty
Jeżeli pójdzie tak jak liczę... zarobimy po dwieście baniek na łba! Dwieście czystych milionów... źródło: NKJP: Marek Miller: Pierwszy milion czyli Chłopcy z Mielczarskiego : to było nieprawdopodobne, to piękne, to było coś, czego u nas jeszcze nie było, 1999 |
|
[...] by zachęcić potencjalnych stołowników, organizatorzy obiecali 100 dolarów na łeb [...]. źródło: NKJP: Kuba Tatarkiewicz: Felietony (Computerworld) |
|
Nie będę płacił za trzy psy po dziesięć złotych od łba [...]. źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Zima, Gazeta Wyborcza, 1999-03-20 |
|
[...] strzelają do nich z fleszy jak na ruskim polowaniu, kiedy tresowanego misia napoili spirytusem i wypchnęli prosto na stanowisko strzeleckie, ręka w sygnetach nacisnęła spust, trafiony, zatopiony, ucieszył się naiwnie jakiś koronowany łeb, gość specjalny prezydenta z ochrany [...]. źródło: NKJP: Marek Kochan: Plac zabaw, 2007 |
|
Co do wódki, to flaszka na łeb to odpowiednia ilość. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2, m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | łeb |
łby |
|
D. | łba |
łbów |
|
C. | łbu |
łbom |
|
B. | łba łeb |
łby |
|
N. | łbem |
łbami |
|
Ms. | łbie |
łbach |
|
W. | łbie |
łby |
4. siedlisko myśli
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka
Połączenia
- ciasny łeb; łeb pełen marzeń, pomysłów...
- nabić sobie coś; coś wchodzi komuś, coś wpadło komuś do łba
- nie mieć rozumu we łbie
Cytaty
Po raz kolejny potwierdza się przysłowie: kto mieczem wojuje, od miecza ginie! I to bez względu na to czy jest to zwykły urzędnik, czy karłowaty prezes z łbem pełnym kompleksów. źródło: NKJP: Premier ma klopoty z ..., Usenet -- pl.soc.polityka, 2007-02-25 |
|
Co pojawi mi się we łbie, to zaraz to robię. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Wyspy szerszenia, 2008 |
|
Stary Janczak śmiał się wtedy do łez, bo sprawdziło mu się stare porzekadło, że dzieci trzeba do roboty, a nie do głupoty wychowywać, a od książek to się we łbie tylko bachorom przewraca. źródło: NKJP: Barbara Kosmowska: Hermańce, 2008 |
|
[...] mogę się pochwalić zdolnościami negocjacyjnymi, znajomością programów graficznych i edytorskich, prawem jazdy kat.B, i w ogóle łbem pełnym pomysłów i projektów. źródło: NKJP: „tao”: Wrocław. Szukam pracy, Usenet -- pl.biznes, 2001-03-21 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | łeb |
łby |
|
D. | łba |
łbów |
|
C. | łbu |
łbom |
|
B. | łeb |
łby |
|
N. | łbem |
łbami |
|
Ms. | łbie |
łbach |
|
W. | łbie |
łby |
5. zdolności
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka
Połączenia
- łeb do biznesu, do interesów, do matematyki...
- mieć łeb
Cytaty
Do życia trzeba mieć łeb, siłę, trzeba pokonać trudności. źródło: NKJP: Dziennik Polski, 1999-04-23 |
|
Do poezji trzeba mieć łeb, tak jak i do wódki. Mocną głowę i mocną osobowość. źródło: NKJP: Do poezji trzeba mieć łeb, Dziennik Polski, 1999-12-03 |
|
Polska potrzebuje ludzi z łbem do interesów. źródło: NKJP: Dylemat wychowawczy, Usenet -- pl.soc.dzieci, 2007-04-20 |
|
Imponuje nam Japoniec [...]. - Patrz pan, te żółtki, mają łeb do wszystkiego. źródło: NkjP: Tadeusz Zimecki: Ja, Franek..., 2001 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | łeb |
łby |
|
D. | łba |
łbów |
|
C. | łbu |
łbom |
|
B. | łeb |
łby |
|
N. | łbem |
łbami |
|
Ms. | łbie |
łbach |
|
W. | łbie |
łby |
Składnia
+ | łeb | + |
do CZEGO
|
6. tęgi
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka określenia człowieka ze względu na jego działalność intelektualną
Połączenia
- tęgi, wyćwiczony łeb; najtęższe łby
Cytaty
To gminny poliglota i wielki łeb dyplomacji powiatowej. W ONZ będzie orłem nad orłami. źródło: NKJP: W. Giełżyński: Asia rozeźlona, Tygodnik Ciechanowski, 2003-03-19 |
|
Marek przypomniał sobie własne programy szkoleń, które w kilku suchych punktach spisywał na karteluszku. Nie musiał patrzeć, by wiedzieć, co ma mówić do żołnierzy. Wyćwiczony łeb. źródło: NKJP: Paulina Grych: Schiza, 2008o |
|
Antek też patrzył na niego z podziwem – ma chłop łeb, od razu sobie wszystko jak trzeba skojarzy! źródło: NKJP: Piotr Niklewicz: Niezwykła kariera Antoniego K., 2006 |
|
Sala była „za”, ale trudno to uznać za referendum krajowe, bo było ok. 200 osób - co prawda prawie same tęgie łby [...]. źródło: NKJP: Nocne informatyków rozmowy, Życie i Nowoczesność, 1981 |
|
Nie wiem jak można zakładać brak rozwoju Polski bez Unii, skoro już chyba tylko najtępszym łbom nie przejaśniło się, że marazm i zastój gospodarczy, polityczny i kulturalny spowodowany jest wyniszczaniem naszego kraju przez procesy akcesyjne/aneksyjne źródło: NKJP: „Panslavista”, Czym będzie Polska w UE? O Niemcach i Finach słów kilka, Usenet -- pl.soc.polityka, 2002-02-16 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | łeb |
łby |
|
D. | łba |
łbów |
|
C. | łbu |
łbom |
|
B. | łeb |
łby |
|
N. | łbem |
łbami |
|
Ms. | łbie |
łbach |
|
W. | łbie |
łby |
7. śruby
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn
Połączenia
- łeb czworokątny, sześciokątny; grzybkowy, kulisty, młoteczkowy, płaski, soczewkowy, stożkowy...
- łeb wkręta
- nit, śruba, wkręt z jakimś łbem
Cytaty
W budownictwie znajdują zastosowanie głównie śruby zwykłe o łbach i nakrętkach sześciokątnych, wykonane ze stali niskowęglowej [...]. źródło: NKJP: Magdalena Krasny: Wyroby metalowe, Dziennik Polski, 2001-12-22 |
|
Oznaczenie to daje nam informację o nominalnej wartości wytrzymałości na rozciąganie (Rm) oraz nominalnej wartości granicy plastyczności (Re). Oznaczenie to w postaci dwu cyfr oddzielonych przecinkiem bądź kropką znajdziemy na łbach większości śrub i wkrętów. źródło: NKJP: Mpfiz: Klasa właściwości mechanicznych, Wikipedia.pl, 2008-09-16 źródło |
|
Śruby różnią się między sobą wielkością, kształtem łba, trzpienia oraz zakończenia. źródło: Internet |
|
Powinniśmy pamiętać, że używanie śrubokręta o końcówce krzyżowej, do odkręcenia śruby z płaskim łbem może spowodować zniszczenie zarówno narzędzia jak i elementu. źródło: NKJP: Narzędziowy niezbędnik, Gazeta Pomorska, 2010-02-26 |
|
Na drewnianej tabliczce niecodzienna kolekcja prezentuje się niezwykle interesująco.[...] gwóźdź „krokwiak” wykonany w okresie międzywojennym oraz spory gwóźdź z płaskim łbem wyjęty z fragmentu więźby dachowej miechowskiej świątyni w 1980 roku. źródło: NKJP: Taki niby gwóźdź..., Dziennik Polski, 2002-04-05 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | łeb |
łby |
|
D. | łba |
łbów |
|
C. | łbu |
łbom |
|
B. | łeb |
łby |
|
N. | łbem |
łbami |
|
Ms. | łbie |
łbach |
|
W. | łbie |
łby |
Składnia
+ | łeb | + |
CZEGO
|