Chronologizacja
W XV i XVI w. bezokolicznik miał formę rozsieść się .
Pochodzenie
psł. *orzsěsti (sę)
Zob. siąść
1. w fotelu
Definicja
Wymowa
[rossiąść sie] lub pot. [rośsiąść sie]
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Połączenia
- rozsiąść się na leżaku, na ławce, na sofie, na tapczanie
- rozsiąść się w fotelu
- rozsiąść się wygodnie
Cytaty
|
Kiedy już pasażer wygodnie rozsiądzie się w fotelu, by po posiłku zapaść w błogą drzemkę, między rzędy siedzeń wjeżdża kontenerek na kółkach. źródło: NKJP: (BS): Podniebne wolnocłowe zakupy, Dziennik Zachodni, 2003-01-23 |
|
|
Baniak pociągnął nosem, zamknął okno i rozsiadł się wygodnie. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006 |
|
|
W domu rozsiadł się wygodnie na kanapie, nalał sobie wódki i otworzył karton z pizzą. źródło: NKJP: Paweł Pollak: Kanalia, 2006 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozsiądę się |
rozsiądziemy się |
|||
| 2 os. |
rozsiądziesz się |
rozsiądziecie się |
|||
| 3 os. |
rozsiądzie się |
rozsiądą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozsiadłem się +(e)m się rozsiadł |
rozsiadłam się +(e)m się rozsiadła |
rozsiadłom się +(e)m się rozsiadło |
rozsiedliśmy się +(e)śmy się rozsiedli |
rozsiadłyśmy się +(e)śmy się rozsiadły |
| 2 os. |
rozsiadłeś się +(e)ś się rozsiadł |
rozsiadłaś się +(e)ś się rozsiadła |
rozsiadłoś się +(e)ś się rozsiadło |
rozsiedliście się +(e)ście się rozsiedli |
rozsiadłyście się +(e)ście się rozsiadły |
| 3 os. |
rozsiadł się |
rozsiadła się |
rozsiadło się |
rozsiedli się |
rozsiadły się |
bezosobnik: rozsiądnięto się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozsiądźmy się |
|
| 2 os. |
rozsiądź się |
rozsiądźcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozsiadłbym się bym się rozsiadł |
rozsiadłabym się bym się rozsiadła |
rozsiadłobym się bym się rozsiadło |
rozsiedlibyśmy się byśmy się rozsiedli |
rozsiadłybyśmy się byśmy się rozsiadły |
| 2 os. |
rozsiadłbyś się byś się rozsiadł |
rozsiadłabyś się byś się rozsiadła |
rozsiadłobyś się byś się rozsiadło |
rozsiedlibyście się byście się rozsiedli |
rozsiadłybyście się byście się rozsiadły |
| 3 os. |
rozsiadłby się by się rozsiadł |
rozsiadłaby się by się rozsiadła |
rozsiadłoby się by się rozsiadło |
rozsiedliby się by się rozsiedli |
rozsiadłyby się by się rozsiadły |
bezosobnik: rozsiądnięto by się
bezokolicznik: rozsiąść się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozsiadłszy się
gerundium: rozsiądnięcie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozsiądnięcie się |
rozsiądnięcia się |
| D. | rozsiądnięcia się |
rozsiądnięć się |
| C. | rozsiądnięciu się |
rozsiądnięciom się |
| B. | rozsiądnięcie się |
rozsiądnięcia się |
| N. | rozsiądnięciem się |
rozsiądnięciami się |
| Ms. | rozsiądnięciu się |
rozsiądnięciach się |
| W. | rozsiądnięcie się |
rozsiądnięcia się |
odpowiednik aspektowy: rozsiadać się
Składnia
|
+ | rozsiąść się | + |
GDZIE +
(JAK)
|
|
|
+ | rozsiąść się | + |
JAK +
(GDZIE)
|
2. wokół skweru
Definicja
Wymowa
[rossiąść sie] lub pot. [rośsiąść sie]
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | porozsiadać się |
Połączenia
- kibice, uczniowie rozsiedli się
- rozsiąść się na trawie, na trybunach
- rozsiąść się wokół ogniska, wokół skweru, wokół stawu, wokół stołu
Cytaty
|
W fotelach rozsiadła się młodzież. źródło: NKJP: Maciej Stroiński: Muzeum tylko dla dorosłych!, Gazeta Poznańska, 2002-11-15 |
|
|
Wesoło trzaska ogień podsycany przez chłopców, którzy rozsiedli się przy ognisku zwartym kręgiem. źródło: NKJP: Pędziwiatr: Od brązu do złota, Poznaj swój kraj, nr 11, 1960 |
|
|
Z ciekawości próbowano policzyć tych, którzy rozsiedli się wokół stawów. Kiedy doliczono do trzystu, a nie była to jeszcze połowa wszystkich, zrezygnowano z dalszego liczenia. źródło: NKJP: Apoloniusz Rajwa: Po drugiej stronie Tatr, Tygodnik Podhalański, nr 43, 1996 |
|
|
Na teren uczelni wkroczyła policja, ale próba aresztowania agitatora zakończyła się fiaskiem, ponieważ studenci rozsiedli się wokół samochodu policyjnego i rozpoczęli pierwszy w historii Ameryki sit-in (siedzącą demonstrację). źródło: NKJP: Mirosław Pęczak: Kwiaty przeciw korzeniom, Polityka, 2003-05-17 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozsiądę się |
rozsiądziemy się |
|||
| 2 os. |
rozsiądziesz się |
rozsiądziecie się |
|||
| 3 os. |
rozsiądzie się |
rozsiądą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozsiadłem się +(e)m się rozsiadł |
rozsiadłam się +(e)m się rozsiadła |
rozsiadłom się +(e)m się rozsiadło |
rozsiedliśmy się +(e)śmy się rozsiedli |
rozsiadłyśmy się +(e)śmy się rozsiadły |
| 2 os. |
rozsiadłeś się +(e)ś się rozsiadł |
rozsiadłaś się +(e)ś się rozsiadła |
rozsiadłoś się +(e)ś się rozsiadło |
rozsiedliście się +(e)ście się rozsiedli |
rozsiadłyście się +(e)ście się rozsiadły |
| 3 os. |
rozsiadł się |
rozsiadła się |
rozsiadło się |
rozsiedli się |
rozsiadły się |
bezosobnik: rozsiądnięto się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozsiądźmy się |
|
| 2 os. |
rozsiądź się |
rozsiądźcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozsiadłbym się bym się rozsiadł |
rozsiadłabym się bym się rozsiadła |
rozsiadłobym się bym się rozsiadło |
rozsiedlibyśmy się byśmy się rozsiedli |
rozsiadłybyśmy się byśmy się rozsiadły |
| 2 os. |
rozsiadłbyś się byś się rozsiadł |
rozsiadłabyś się byś się rozsiadła |
rozsiadłobyś się byś się rozsiadło |
rozsiedlibyście się byście się rozsiedli |
rozsiadłybyście się byście się rozsiadły |
| 3 os. |
rozsiadłby się by się rozsiadł |
rozsiadłaby się by się rozsiadła |
rozsiadłoby się by się rozsiadło |
rozsiedliby się by się rozsiedli |
rozsiadłyby się by się rozsiadły |
bezosobnik: rozsiądnięto by się
bezokolicznik: rozsiąść się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozsiadłszy się
gerundium: rozsiądnięcie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozsiądnięcie się |
rozsiądnięcia się |
| D. | rozsiądnięcia się |
rozsiądnięć się |
| C. | rozsiądnięciu się |
rozsiądnięciom się |
| B. | rozsiądnięcie się |
rozsiądnięcia się |
| N. | rozsiądnięciem się |
rozsiądnięciami się |
| Ms. | rozsiądnięciu się |
rozsiądnięciach się |
| W. | rozsiądnięcie się |
rozsiądnięcia się |
odpowiednik aspektowy: rozsiadać się
Składnia
|
|
+ | rozsiąść się | + |
GDZIE
|
3. o uczniach
Definicja
Noty o użyciu
Używane przeważnie jako polecenie wydawane uczniom lub studentom w klasie szkolnej lub podczas zajęć na uczelni.
Wymowa
[rossiąść sie] lub pot. [rośsiąść sie]
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie
Cytaty
|
Od dzisiaj aż przez dwa tygodnie będzie mieć lekcje z uczniami z klasy „a”. Zaraz powinni tu przyjść. A teraz rozsiądźcie się tak, żeby każdy siedział sam. Chcę, żeby w każdej ławce siedziały dwie osoby z dwóch klas. źródło: Internet: http://little-dream-1d-cm.blogspot.com |
|
|
Nie toleruję rozmów na lekcjach. Proszę się rozsiąść. – powiedziała nauczycielka, wskazując im miejsca. Cała wymieniona trójka popatrzyła na nią zdziwiona. źródło: Internet: granger--love.blog.onet.pl |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozsiądę się |
rozsiądziemy się |
|||
| 2 os. |
rozsiądziesz się |
rozsiądziecie się |
|||
| 3 os. |
rozsiądzie się |
rozsiądą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozsiadłem się +(e)m się rozsiadł |
rozsiadłam się +(e)m się rozsiadła |
rozsiadłom się +(e)m się rozsiadło |
rozsiedliśmy się +(e)śmy się rozsiedli |
rozsiadłyśmy się +(e)śmy się rozsiadły |
| 2 os. |
rozsiadłeś się +(e)ś się rozsiadł |
rozsiadłaś się +(e)ś się rozsiadła |
rozsiadłoś się +(e)ś się rozsiadło |
rozsiedliście się +(e)ście się rozsiedli |
rozsiadłyście się +(e)ście się rozsiadły |
| 3 os. |
rozsiadł się |
rozsiadła się |
rozsiadło się |
rozsiedli się |
rozsiadły się |
bezosobnik: rozsiądnięto się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozsiądźmy się |
|
| 2 os. |
rozsiądź się |
rozsiądźcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozsiadłbym się bym się rozsiadł |
rozsiadłabym się bym się rozsiadła |
rozsiadłobym się bym się rozsiadło |
rozsiedlibyśmy się byśmy się rozsiedli |
rozsiadłybyśmy się byśmy się rozsiadły |
| 2 os. |
rozsiadłbyś się byś się rozsiadł |
rozsiadłabyś się byś się rozsiadła |
rozsiadłobyś się byś się rozsiadło |
rozsiedlibyście się byście się rozsiedli |
rozsiadłybyście się byście się rozsiadły |
| 3 os. |
rozsiadłby się by się rozsiadł |
rozsiadłaby się by się rozsiadła |
rozsiadłoby się by się rozsiadło |
rozsiedliby się by się rozsiedli |
rozsiadłyby się by się rozsiadły |
bezosobnik: rozsiądnięto by się
bezokolicznik: rozsiąść się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozsiadłszy się
gerundium: rozsiądnięcie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozsiądnięcie się |
rozsiądnięcia się |
| D. | rozsiądnięcia się |
rozsiądnięć się |
| C. | rozsiądnięciu się |
rozsiądnięciom się |
| B. | rozsiądnięcie się |
rozsiądnięcia się |
| N. | rozsiądnięciem się |
rozsiądnięciami się |
| Ms. | rozsiądnięciu się |
rozsiądnięciach się |
| W. | rozsiądnięcie się |
rozsiądnięcia się |
Inne uwagi
Zwykle 2 os. lm tr. rozk.
Składnia
| Rzpl | + | rozsiąść się | + |
|