UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

złom

Chronologizacja

SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Rzeczownik odczasownikowy od daw. pol. z-łomić < psł. *jьzlomiti / *sъlomiti 'spowodować, że coś się łamie, kruszy, wygina; złupać, skruszyć'.
Por. łom (rzeczownik wielofunkcyjny, będący nazwą czynności, rezultatu czynności, narzędzia), zob. łamać

1. metalowe przedmioty

Definicja

zużyte, zniszczone metalowe przedmioty, które zbiera się jako surowiec wtórny do przetopienia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł materiały używane w przemyśle

Połączenia

  • aluminiowy, złoty, żelazny; bezużyteczny, niebezpieczny; drobny; zwykły, kosmiczny złom; złom metalowy, stalowy, żeliwny
  • złom metali, żelaza
  • złom i butelki, złom i makulatura, złom i metale kolorowe, złom i odpady, złom i puszki, złom i śmieci
  • amator, poszukiwacze, zbieracz, złodzieje; punkt skupu, skład, składnica, składowisko; skup, zbiórka; rodzaj; cena, wartość; eksport, import; dostawa, kradzież, przerób, sprzedaż, wywóz; ilość, kawałek, kupa, sterta, stos; ileś kilogramów, ton złomu
  • handel, obrót złomem
  • worek, wózek ze złomem
  • poszukać/poszukiwać, szukać złomu
  • zbierać; dostarczyć/dostarczać, przywozić; kupować, skupować; sprzedawać, wywieźć/wywozić; przyjąć/przyjmować; wyładować; kraść, skraść złom; pozyskanie/pozyskiwanie, roztopienie/roztapianie złomu
  • żyć ze złomu
  • oddać/oddawać, przeznaczyć, sprzedać/sprzedawać, wyrzucić/wyrzucać, wywieźć, zabrać coś; nadawać się, iść, pójść, trafić; pocięty na złom

Cytaty

Każde gospodarstwo domowe otrzymywać będzie na koszt gminy kolorowe worki do gromadzenia szkła, plastiku, papieru i złomu metali.

źródło: NKJP: Jak prawidłowo segregować odpady, Dziennik Polski, 2000-12-06

Z istnienia nielegalnego wysypiska śmieci najbardziej zadowoleni są zbieracze złomu i makulatury. Codziennie znajdują tu przedmioty, które mogą sprzedać.

źródło: NKJP: (mg): Sprzątają tu tylko złomiarze, Dziennik Łódzki, 2004-04-09

Skradzione części trakcji kolejowej złodzieje sprzedali w punkcie skupu złomu.

źródło: NKJP: (KRZYS): Z brzozą po druty, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2006-02-22

Pod balkonem z hukiem przejechała ciężarówka ze złomem.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Głowa Minotaura, 2009

W Niemczech w połowie stycznia wprowadzona została tzw. premia wrakowa. Każdy właściciel starego auta, jeśli odda go na złom, otrzymuje 2.500 euro premii na zakup nowego samochodu.

źródło: NKJP: (ALE): Premiowane wrakowanie, Gazeta Pomorska, 2009-03-25

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. złom
złomy
D. złomu
złomów
C. złomowi
złomom
B. złom
złomy
N. złomem
złomami
Ms. złomie
złomach
W. złomie
złomy

Inne uwagi

Zwykle lp

2. urządzenie

Definicja

pot. 
zużyte lub zepsute urządzenia techniczne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Relacje znaczeniowe

synonimy:  grat, szmelc, złomek
hiperonimy:  szrot

Połączenia

  • samochodowy; jeżdżący, latający złom

Cytaty

Gdyby ograniczono import jeżdżącego złomu, mielibyśmy bezpieczniejsze drogi, czystsze powietrze i w miarę normalny rynek samochodowy.

źródło: NKJP: Adam Grzeszak: Samochodem na Księżyc, Polityka, 2009-01-17

[...] przy pierwszej rejestracji w Polsce używanego samochodu jego właściciel będzie musiał wykupić za 500 lub 1000 zł kartę pojazdu. Wszystko to ma powstrzymać zalew naszego kraju przez samochodowy złom.

źródło: NKJP: Szlaban dla złomu, Polityka, 2002-03-16

Jeszcze miesiąc temu lśniący dzisiaj nowością jelcz o numerze bocznym „24” był kupą przerdzewiałego złomu, nadającą się jedynie na wsad do hutniczego pieca.

źródło: NKJP: mp: Nowy autobus z kupy złomu, Trybuna Śląska, 2000-12-27

Wszystko przez cholerny budzik. Nie zadzwonił. Może padły baterie, a może złom zaczynał nawalać.

źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Rytuał, 2008

Gapił się na redakcyjny parking, gdzie tłoczyły się małe, ekonomiczne auta produkcji koreańskiej i włoskiej. Tu i ówdzie przedzielał je [...] jakiś finezyjnie odrestaurowany i brawurowo pomalowany złom w rodzaju volkswagena garbusa.

źródło: NKJP: Zbigniew Górniak: Siostra i byk, 2009

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. złom
złomy
D. złomu
złomów
C. złomowi
złomom
B. złom
złomy
N. złomem
złomami
Ms. złomie
złomach
W. złomie
złomy

Inne uwagi

Zwykle lp

3. odłam

Definicja

odłamany, odłupany kawał skały lub lodu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia budowa Ziemi

Połączenia

  • złomy betonu, muru; lodu

Cytaty

Na osiedlu trwała budowa. Chodziło się kładkami po błocie szukając, co nie było łatwe po ciemku, rozrzuconych w mazi złomów betonu, skakało się z jednego na drugi, a i tak stopa grzęzła co chwila w glinie [...]

źródło: NKJP: Witold Zalewski: Zakładnicy, 2001

Pokolenia wspinaczy zbudowały z mniejszych złomów kamiennych ścianki, uszczelniając je darnią.

źródło: NKJP: Lechosław Herz: Wardęga Opowieści z pobocza drogi, 2010

Stacho poprowadził dziewczynę, trzymając ją za rękę. Usiedli na złomie muru w ogrodzie klasztornym.

źródło: NKJP: Bohdan Czeszko: Pokolenie, 1951

Wołga rozlana na dwadzieścia pięć kilometrów pędziła z głuchym rykiem stada żółtobiałej kry, niosła zielonkawe złomy lodu, chałupy i drzewa.

źródło: NKJP: Igor Newerly: Pamiątka z Celulozy, 1952

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. złom
złomy
D. złomu
złomów
C. złomowi
złomom
B. złom
złomy
N. złomem
złomami
Ms. złomie
złomach
W. złomie
złomy

4. blok skalny

Definicja

skała stojąca pojedynczo

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu

Cytaty

U stóp otwierało się głębokie na kilkadziesiąt metrów urwisko, właściwie przepaść. Wielkie skalne złomy pomieszane były z białymi, nagimi pniami drzew.

źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Biały kruk , 1955

Zamarła Turnia wznosi się złomami skał i czernieje śmiercionośnym kominem.

źródło: NKJP: Michał Jagiełło: Wołanie w górach : wypadki i akcje ratunkowe w Tatrach, 1979

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. złom
złomy
D. złomu
złomów
C. złomowi
złomom
B. złom
złomy
N. złomem
złomami
Ms. złomie
złomach
W. złomie
złomy

5. w lesie

Definicja

roln.  leśn.  ogrod. 
drzewo, którego pień uległ złamaniu albo inna roślina, której cześć złamała się wskutek działania czynników takich jak wiatr lub gradobicie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin

Połączenia

  • złomy i wywroty

Cytaty

Najbardziej ucierpiały stare drzewa, głównie sosny i brzozy. Ogromne kolosy wiatr powyrywał z korzeniami lub połamał jak zapałki - pół na pół wśród straconego drzewostanu to były wywroty i złomy.

źródło: NKJP: Kiedyś było tu..., Dziennik Polski, 2008-07-26

Silne gradobicie może doprowadzić do złomów (złamania źdźbła i przerwanie na pewien czas rozwoju rośliny).

źródło: NKJP: Bernard Mycielski: Ryzyko pogodowe zagraża 7 mln ha zbóż, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2005-05-10

Firma „Las Bud” w drodze przetargu otrzymała dwa zlecenia. Jedno na okres od 30 stycznia do 3 kwietnia [...] Jak czytamy w umowie obejmuje ono „ wycięcie posuszu, złomów i wywrotów, a także zbędnych krzewów, gałęzi i chwastów, [...]

źródło: NKJP: Darek Kowalczyk; Monika Agopsowicz: Daleka droga do Parku, Lokalna, 2002-06-19

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. złom
złomy
D. złomu
złomów
C. złomowi
złomom
B. złom
złomy
N. złomem
złomami
Ms. złomie
złomach
W. złomie
złomy
Data ostatniej modyfikacji: 18.02.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj