UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

upadać

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	upadam	upadamy
2 os.	upadasz	upadacie
3 os.	upada	upadają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	upadałem +(e)m upadał	upadałam +(e)m upadała	upadałom +(e)m upadało	upadaliśmy +(e)śmy upadali	upadałyśmy +(e)śmy upadały
2 os.	upadałeś +(e)ś upadał	upadałaś +(e)ś upadała	upadałoś +(e)ś upadało	upadaliście +(e)ście upadali	upadałyście +(e)ście upadały
3 os.	upadał	upadała	upadało	upadali	upadały

bezosobnik: upadano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę upadał będę upadać	będę upadała będę upadać	będę upadało będę upadać	będziemy upadali będziemy upadać	będziemy upadały będziemy upadać
2 os.	będziesz upadał będziesz upadać	będziesz upadała będziesz upadać	będziesz upadało będziesz upadać	będziecie upadali będziecie upadać	będziecie upadały będziecie upadać
3 os.	będzie upadał będzie upadać	będzie upadała będzie upadać	będzie upadało będzie upadać	będą upadali będą upadać	będą upadały będą upadać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		upadajmy
2 os.	upadaj	upadajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	upadałbym bym upadał	upadałabym bym upadała	upadałobym bym upadało	upadalibyśmy byśmy upadali	upadałybyśmy byśmy upadały
2 os.	upadałbyś byś upadał	upadałabyś byś upadała	upadałobyś byś upadało	upadalibyście byście upadali	upadałybyście byście upadały
3 os.	upadałby by upadał	upadałaby by upadała	upadałoby by upadało	upadaliby by upadali	upadałyby by upadały

bezosobnik: upadano by

bezokolicznik: upadać

imiesłów przysłówkowy współczesny: upadając

gerundium: upadanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	upadanie	upadania
D.	upadania	upadań
C.	upadaniu	upadaniom
B.	upadanie	upadania
N.	upadaniem	upadaniami
Ms.	upadaniu	upadaniach
W.	upadanie	upadania

imiesłów przymiotnikowy czynny: upadający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	upadający	upadający	upadający	upadające	upadająca
D.	upadającego	upadającego	upadającego	upadającego	upadającej
C.	upadającemu	upadającemu	upadającemu	upadającemu	upadającej
B.	upadającego	upadającego	upadający	upadające	upadającą
N.	upadającym	upadającym	upadającym	upadającym	upadającą
Ms.	upadającym	upadającym	upadającym	upadającym	upadającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	upadający	upadający	upadające	upadające
D.	upadających	upadających	upadających	upadających
C.	upadającym	upadającym	upadającym	upadającym
B.	upadających	upadających	upadających	upadające
N.	upadającymi	upadającymi	upadającymi	upadającymi
Ms.	upadających	upadających	upadających	upadających

odpowiednik aspektowy: upaść

Pochodzenie

Zob. paść (na ziemię)

1. przewracać się

Definicja

tracąc równowagę, zmieniać nagle pozycję na leżącą lub osuwać się bezwładnie w dół

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

upadać na łóżko, na podłogę, na trawę, na ziemię; na kolana, na plecy, na twarz

Cytaty

Nagle Starzec potyka się i upada jęcząc. Próbuje się podnieść.

źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 2004

Wszystko dzieje się na oczach jego krewnego i kolegi. Jeden z nich próbuje reagować, ale jest za późno. Poszkodowany upada i traci przytomność.

źródło: NKJP: R. Nadaj: Metalowy pręt w głowie pacjenta: To było usiłowanie zabójstwa, Tygodnik Ciechanowski, 2007-10-12

Oglądałem się za siebie, potykając o zamarznięte skiby i co chwila upadając w kopny śnieg.

źródło: NKJP:Tadeusz Nowak: A jak królem, a jak katem będziesz, 1967

Składnia

Rz żywotny

upadać

(na CO)

2. spadać z góry

Definicja

lecieć bezwładnie w dół

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

upadać na podłogę, na trawę, na ziemię;
upadać z brzękiem, z łoskotem

Cytaty

	Jolka podchodzi do szafy. Wyciąga z niej plik stuzłotówek. Na oko z dziesięć tysięcy. Pieniądze upadają na podłogę. Mirek pomaga jej zbierać. źródło: NKJP: Dariusz Banek: Samo życie Odcinek 191, 002
	Tak jak rozpryskuje się na drobne kawałeczki lustro upadające na podłogę, tak rozpada się człowiek, który doświadcza rozwodu. źródło: NKJP: Kuba Jabłoński: Rozwód. Jak go przeżyć?, 2000
	[...] portfel upadł tak, jak zwykle upadają na ziemię rzucone przedmioty. źródło: NKJP: Jacek Głębski:Droga do Ite, 2006
	Na „czuja” kieruję wędkę w stronę powierzchni. [...] Rzucam na oślep w najlepiej znanym miejscu; gumka upada w wodę, bo słyszę cichutki chlupot, ale zaraz po podniesieniu przynęty z dna, mam zaczep. źródło: NKJP:Internet

Składnia

	+	upadać	+	(na CO)
	+	upadać	+	(w CO)

3. nie dochodzić do skutku

Definicja

nie dochodzić do skutku, kończąc się niepowodzeniem

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

rozbijać się

Połączenia

koncepcja, pomysł, wniosek; powstanie upada

Cytaty

Staw w parku miał być kiedyś ozdobą. Potem ciągle słyszałam, że zrobią tam basen. Wiadomości te powracały szczególnie w okresie wyborów, potem projekt upadał.

źródło: NKJP: Maria Iwaszkiewicz: Z pamięci, 2006

- Bardzo często osoby, które nas wzywają z powodu zakłócenia ciszy nocnej potem nie chcą świadczyć i cała sprawa upada.

źródło: NKJP: Zbigniew Budych: Wandale dewastują, Gazeta Wrocławska, 2002-08-26

Składnia

Rz nieżywotny

upadać

4. przestawać istnieć

Definicja

przechodzić w stan bliski końca swego istnienia, przestawać istnieć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes funkcjonowanie firm i przedsiębiorstw

Połączenia

komunizm, reżim, rząd; mit; spółka; cesarstwo, imperium, państwo upada; banki, firmy, gospodarstwa, kluby, przedsiębiorstwa, zakłady; autorytety, zasady moralne upadają

Cytaty

- Rzym upadł - spokojnie przypomniał Wolfgang. - Upadł, ale nie został zniszczony. Przeszły przez niego hordy germańskich wandali, od tego czasu Rzym upada, lecz jeszcze nie zginął. Niszczeje w duszach Rzymian takich jak ja.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Kabaret metafizyczny, 1994

Trudno się dziwić, że małe firmy upadają, nie mogąc poradzić sobie ze wszystkimi podatkami i opłatami!

źródło: NKJP: Czytelnicy: Opinie dnia, Gazeta Poznańska, 2002-02-21

Składnia

Rz nieżywotny

upadać

5. grzeszyć

Definicja

stawać się gorszym pod względem moralnym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Cytaty

– Panie, ponieważ w wielu sprawach upadamy i grzeszymy, nie odmawiaj nam swego miłosierdzia i przebaczenia.

źródło: NKJP: Tadeusz Loska SJ: Wszystkie moje źródła są w Tobie : nabożeństwa eucharystyczne : godziny święte-spotkania modlitewne. Tom 2., 1999

Nawet jeżeli doświadczam słabości, jeżeli upadam czy nie radzę sobie tak do końca z moim życiem, to słowa Jezusa: „Nie lękajcie się!” mówią mi, że nic nie zostanie użyte przeciw mnie, ale że wszystko obejmie Boże przebaczenie, Jego wielka miłość do mnie.

źródło: NKJP: Zdzisław Józef Kijas: Znalazłem perłę, 2010

Goniąc za promocją, zapominasz o Bogu, niezdolny już pojąć, że dlatego cierpisz i upadasz, boś nie chciał usłuchać tego najprostszego wskazania: by nie mieć innych bogów obok Niego.

źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Podróż, 2005

Składnia

Rz osobowy

upadać

Frazeologizmy

ktoś upada do nóg komuś
ktoś upada na duchu
ktoś upada nisko
ktoś upada pod ciężarem czegoś
ktoś upada pod brzemieniem czegoś

Data ostatniej modyfikacji: 25.06.2014