Chronologizacja
Pochodzenie
Zob. strzec
Definicja
Wymowa
[pszestszec] lub pot. [pszesczszec], lub pot. [pszeszczec]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
Połączenia
- przestrzec klientów, przyjaciela, społeczeństwo, turystów
- przestrzec przed błędami, przed niebezpieczeństwem, przed nierozważnym postępowaniem, przed pułapkami; przed wrogiem, przed złymi ludźmi
Cytaty
Pacjentów należy przestrzec przed gwałtownym wchodzeniem do wody bez uprzedniego przyzwyczajenia skóry do niskiej temperatury. źródło: KWSJP: Danuta Myłek: Alergie, 2001 |
|
Rodzice wybaczyli jej wprawdzie, ale przestrzegli, że los zemści się na niej okrutnie. źródło: KWSJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1946 |
|
To wszystko niczego jeszcze nie dowodzi — zaprzeczył starzec. Ale kiedy pocztylion znalazł drugi chodak i przestrzegł chłopca, żeby nie dał się po raz drugi na czymś podobnym złapać, stary zadowolił się zdawkową groźbą. źródło: KWSJP: Gerhard Menzel: Gorzkie są ostatnie krople, 1965 |
|
Talibowie przestrzegli wszak Afgańczyków, by pod żadnym pozorem nie wpuszczali do swoich domów cudzoziemców, którzy będą ich namawiać, kusić, przekupywać, by wyrzekli się wiary w Allaha i uwierzyli w innego Boga. źródło: KWSJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2000 |
|
– To damska sala, panie Matczejko – przestrzegła go Agnieszka wesołym, omalże zalotnym głosem. źródło: KWSJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
przestrzegę |
przestrzeżemy |
|||
2 os. |
przestrzeżesz |
przestrzeżecie |
|||
3 os. |
przestrzeże |
przestrzegą |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
przestrzegłem +(e)m przestrzegł |
przestrzegłam +(e)m przestrzegła |
przestrzegłom +(e)m przestrzegło |
przestrzegliśmy +(e)śmy przestrzegli |
przestrzegłyśmy +(e)śmy przestrzegły |
2 os. |
przestrzegłeś +(e)ś przestrzegł |
przestrzegłaś +(e)ś przestrzegła |
przestrzegłoś +(e)ś przestrzegło |
przestrzegliście +(e)ście przestrzegli |
przestrzegłyście +(e)ście przestrzegły |
3 os. |
przestrzegł |
przestrzegła |
przestrzegło |
przestrzegli |
przestrzegły |
bezosobnik: przestrzeżono
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
przestrzeżmy |
|
2 os. |
przestrzeż |
przestrzeżcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
przestrzegłbym bym przestrzegł |
przestrzegłabym bym przestrzegła |
przestrzegłobym bym przestrzegło |
przestrzeglibyśmy byśmy przestrzegli |
przestrzegłybyśmy byśmy przestrzegły |
2 os. |
przestrzegłbyś byś przestrzegł |
przestrzegłabyś byś przestrzegła |
przestrzegłobyś byś przestrzegło |
przestrzeglibyście byście przestrzegli |
przestrzegłybyście byście przestrzegły |
3 os. |
przestrzegłby by przestrzegł |
przestrzegłaby by przestrzegła |
przestrzegłoby by przestrzegło |
przestrzegliby by przestrzegli |
przestrzegłyby by przestrzegły |
bezosobnik: przestrzeżono by
bezokolicznik: przestrzec
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
przestrzegłszy
gerundium: przestrzeżenie
rodzaj gramatyczny: dk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | przestrzeżenie |
przestrzeżenia |
D. | przestrzeżenia |
przestrzeżeń |
C. | przestrzeżeniu |
przestrzeżeniom |
B. | przestrzeżenie |
przestrzeżenia |
N. | przestrzeżeniem |
przestrzeżeniami |
Ms. | przestrzeżeniu |
przestrzeżeniach |
W. | przestrzeżenie |
przestrzeżenia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: przestrzeżony
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | przestrzeżony |
przestrzeżony |
przestrzeżony |
przestrzeżone |
przestrzeżona |
D. | przestrzeżonego |
przestrzeżonego |
przestrzeżonego |
przestrzeżonego |
przestrzeżonej |
C. | przestrzeżonemu |
przestrzeżonemu |
przestrzeżonemu |
przestrzeżonemu |
przestrzeżonej |
B. | przestrzeżonego |
przestrzeżonego |
przestrzeżony |
przestrzeżone |
przestrzeżoną |
N. | przestrzeżonym |
przestrzeżonym |
przestrzeżonym |
przestrzeżonym |
przestrzeżoną |
Ms. | przestrzeżonym |
przestrzeżonym |
przestrzeżonym |
przestrzeżonym |
przestrzeżonej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | przestrzeżeni |
przestrzeżeni |
przestrzeżone |
przestrzeżone |
D. | przestrzeżonych |
przestrzeżonych |
przestrzeżonych |
przestrzeżonych |
C. | przestrzeżonym |
przestrzeżonym |
przestrzeżonym |
przestrzeżonym |
B. | przestrzeżonych |
przestrzeżonych |
przestrzeżonych |
przestrzeżone |
N. | przestrzeżonymi |
przestrzeżonymi |
przestrzeżonymi |
przestrzeżonymi |
Ms. | przestrzeżonych |
przestrzeżonych |
przestrzeżonych |
przestrzeżonych |
odpowiednik aspektowy: przestrzegać
Składnia
Rzosobowy | + | przestrzec | + |
KOGO +
przed KIM/CZYM
|
Rzosobowy | + | przestrzec | + |
KOGO +
że ZDANIE | żeby ZDANIE
|
Rzosobowy | + | przestrzec | + |
MOWA WPROST
|