UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

przestrzegać

Chronologizacja

SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. strzec

1. przed niebezpieczeństwem

Definicja

zawczasu zwracać komuś uwagę, że może się stać coś złego dla niego

Wymowa

[pszestszegać], lub pot. [pszesczszegać], lub pot. [pszeszczszegać]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

przestrzegać przed błędami, przed niebezpieczeństwem, przed pułapkami, przed wyciąganiem pochopnych wniosków, przed złem; przed wrogiem, przed złymi ludźmi

Cytaty

	Ciotka z troską przestrzegała przed przeziębieniem. źródło: KWSJP: Lew Kaltenbergh: Ogień strzeżony. Opowieść o Stanisławie Wyspiańskim, 1964
	Już Arystoteles przestrzegał, że ustrój polityczny - również demokratyczny - staje się zwyrodniały z chwilą, gdy o rozstrzygnięciach w państwie decyduje interes czy też dobro sprawujących władzę. źródło: KWSJP: Maria Szyszkowska: W poszukiwaniu sensu życia: po co nam filozofia, 1997
	Zaćmienie najszybciej rozpocznie się na Dolnym Śląsku, najpóźniej w okolicach Białegostoku. Astronomowie przestrzegają, aby nie obserwować tego zjawiska gołym okiem. źródło: KWSJP: Paweł Fąfara: Dziś Słońce schowa się za Księżyc, Super Express, 2006
	W piwnicy jest zimno - przestrzegała mama. źródło: KWSJP: Elżbieta Niedźwiadek: Słuchajcie, państwo, sygnałów dnia, 1985

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	przestrzegam	przestrzegamy
2 os.	przestrzegasz	przestrzegacie
3 os.	przestrzega	przestrzegają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przestrzegałem +(e)m przestrzegał	przestrzegałam +(e)m przestrzegała	przestrzegałom +(e)m przestrzegało	przestrzegaliśmy +(e)śmy przestrzegali	przestrzegałyśmy +(e)śmy przestrzegały
2 os.	przestrzegałeś +(e)ś przestrzegał	przestrzegałaś +(e)ś przestrzegała	przestrzegałoś +(e)ś przestrzegało	przestrzegaliście +(e)ście przestrzegali	przestrzegałyście +(e)ście przestrzegały
3 os.	przestrzegał	przestrzegała	przestrzegało	przestrzegali	przestrzegały

bezosobnik: przestrzegano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę przestrzegał będę przestrzegać	będę przestrzegała będę przestrzegać	będę przestrzegało będę przestrzegać	będziemy przestrzegali będziemy przestrzegać	będziemy przestrzegały będziemy przestrzegać
2 os.	będziesz przestrzegał będziesz przestrzegać	będziesz przestrzegała będziesz przestrzegać	będziesz przestrzegało będziesz przestrzegać	będziecie przestrzegali będziecie przestrzegać	będziecie przestrzegały będziecie przestrzegać
3 os.	będzie przestrzegał będzie przestrzegać	będzie przestrzegała będzie przestrzegać	będzie przestrzegało będzie przestrzegać	będą przestrzegali będą przestrzegać	będą przestrzegały będą przestrzegać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		przestrzegajmy
2 os.	przestrzegaj	przestrzegajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przestrzegałbym bym przestrzegał	przestrzegałabym bym przestrzegała	przestrzegałobym bym przestrzegało	przestrzegalibyśmy byśmy przestrzegali	przestrzegałybyśmy byśmy przestrzegały
2 os.	przestrzegałbyś byś przestrzegał	przestrzegałabyś byś przestrzegała	przestrzegałobyś byś przestrzegało	przestrzegalibyście byście przestrzegali	przestrzegałybyście byście przestrzegały
3 os.	przestrzegałby by przestrzegał	przestrzegałaby by przestrzegała	przestrzegałoby by przestrzegało	przestrzegaliby by przestrzegali	przestrzegałyby by przestrzegały

bezosobnik: przestrzegano by

bezokolicznik: przestrzegać

imiesłów przysłówkowy współczesny: przestrzegając

gerundium: przestrzeganie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	przestrzeganie	przestrzegania
D.	przestrzegania	przestrzegań
C.	przestrzeganiu	przestrzeganiom
B.	przestrzeganie	przestrzegania
N.	przestrzeganiem	przestrzeganiami
Ms.	przestrzeganiu	przestrzeganiach
W.	przestrzeganie	przestrzegania

imiesłów przymiotnikowy czynny: przestrzegający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	przestrzegający	przestrzegający	przestrzegający	przestrzegające	przestrzegająca
D.	przestrzegającego	przestrzegającego	przestrzegającego	przestrzegającego	przestrzegającej
C.	przestrzegającemu	przestrzegającemu	przestrzegającemu	przestrzegającemu	przestrzegającej
B.	przestrzegającego	przestrzegającego	przestrzegający	przestrzegające	przestrzegającą
N.	przestrzegającym	przestrzegającym	przestrzegającym	przestrzegającym	przestrzegającą
Ms.	przestrzegającym	przestrzegającym	przestrzegającym	przestrzegającym	przestrzegającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	przestrzegający	przestrzegający	przestrzegające	przestrzegające
D.	przestrzegających	przestrzegających	przestrzegających	przestrzegających
C.	przestrzegającym	przestrzegającym	przestrzegającym	przestrzegającym
B.	przestrzegających	przestrzegających	przestrzegających	przestrzegające
N.	przestrzegającymi	przestrzegającymi	przestrzegającymi	przestrzegającymi
Ms.	przestrzegających	przestrzegających	przestrzegających	przestrzegających

imiesłów przymiotnikowy bierny: przestrzegany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	przestrzegany	przestrzegany	przestrzegany	przestrzegane	przestrzegana
D.	przestrzeganego	przestrzeganego	przestrzeganego	przestrzeganego	przestrzeganej
C.	przestrzeganemu	przestrzeganemu	przestrzeganemu	przestrzeganemu	przestrzeganej
B.	przestrzeganego	przestrzeganego	przestrzegany	przestrzegane	przestrzeganą
N.	przestrzeganym	przestrzeganym	przestrzeganym	przestrzeganym	przestrzeganą
Ms.	przestrzeganym	przestrzeganym	przestrzeganym	przestrzeganym	przestrzeganej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	przestrzegani	przestrzegani	przestrzegane	przestrzegane
D.	przestrzeganych	przestrzeganych	przestrzeganych	przestrzeganych
C.	przestrzeganym	przestrzeganym	przestrzeganym	przestrzeganym
B.	przestrzeganych	przestrzeganych	przestrzeganych	przestrzegane
N.	przestrzeganymi	przestrzeganymi	przestrzeganymi	przestrzeganymi
Ms.	przestrzeganych	przestrzeganych	przestrzeganych	przestrzeganych

odpowiednik aspektowy: przestrzec

Składnia

+	przestrzegać	+	KOGO + przed KIM/CZYM
+	przestrzegać	+	KOGO + że ZDANIE \| żeby ZDANIE
+	przestrzegać	+	MOWA WPROST

2. reguł

Definicja

stosować się do jakichś przepisów lub norm

Wymowa

[pszestszegać], lub pot. [pszesczszegać], lub pot. [pszeszczszegać]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

stosować się, trzymać się, zastosowywać się

Połączenia

przestrzegać celibatu, dyscypliny, etyki dziennikarskiej, godzin posiłków, higieny, kodeksu, porządku, postanowień, prawa, procedur, protokołu, przepisów, regulaminu, reguł, statutu, tajemnicy spowiedzi, zaleceń lekarza, zasad

Cytaty

Posunięcie rządu amerykańskiego zobowiązywało, przynajmniej teoretycznie, wszystkich obywateli Stanów Zjednoczonych do przestrzegania zasad deklaracji paryskiej.

źródło: KWSJP: Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, 1999

Aby zachować reputację, trzeba było jeszcze przestrzegać rytuału i zasad dobrego zachowania.

źródło: KWSJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcze, 2000

Bramin musi m.in. przestrzegać celibatu, uprawiać medytację między 4 a 4.45 rano, przebywać tylko w towarzystwie „dusz pokrewnych”, pielęgnować poczucie boskości.

źródło: KWSJP: Magdalena Ratkowska: Kursy trzeciego oka, Dzień dobry, 2001, nr 23

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	przestrzegam	przestrzegamy
2 os.	przestrzegasz	przestrzegacie
3 os.	przestrzega	przestrzegają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przestrzegałem +(e)m przestrzegał	przestrzegałam +(e)m przestrzegała	przestrzegałom +(e)m przestrzegało	przestrzegaliśmy +(e)śmy przestrzegali	przestrzegałyśmy +(e)śmy przestrzegały
2 os.	przestrzegałeś +(e)ś przestrzegał	przestrzegałaś +(e)ś przestrzegała	przestrzegałoś +(e)ś przestrzegało	przestrzegaliście +(e)ście przestrzegali	przestrzegałyście +(e)ście przestrzegały
3 os.	przestrzegał	przestrzegała	przestrzegało	przestrzegali	przestrzegały

bezosobnik: przestrzegano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę przestrzegał będę przestrzegać	będę przestrzegała będę przestrzegać	będę przestrzegało będę przestrzegać	będziemy przestrzegali będziemy przestrzegać	będziemy przestrzegały będziemy przestrzegać
2 os.	będziesz przestrzegał będziesz przestrzegać	będziesz przestrzegała będziesz przestrzegać	będziesz przestrzegało będziesz przestrzegać	będziecie przestrzegali będziecie przestrzegać	będziecie przestrzegały będziecie przestrzegać
3 os.	będzie przestrzegał będzie przestrzegać	będzie przestrzegała będzie przestrzegać	będzie przestrzegało będzie przestrzegać	będą przestrzegali będą przestrzegać	będą przestrzegały będą przestrzegać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		przestrzegajmy
2 os.	przestrzegaj	przestrzegajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przestrzegałbym bym przestrzegał	przestrzegałabym bym przestrzegała	przestrzegałobym bym przestrzegało	przestrzegalibyśmy byśmy przestrzegali	przestrzegałybyśmy byśmy przestrzegały
2 os.	przestrzegałbyś byś przestrzegał	przestrzegałabyś byś przestrzegała	przestrzegałobyś byś przestrzegało	przestrzegalibyście byście przestrzegali	przestrzegałybyście byście przestrzegały
3 os.	przestrzegałby by przestrzegał	przestrzegałaby by przestrzegała	przestrzegałoby by przestrzegało	przestrzegaliby by przestrzegali	przestrzegałyby by przestrzegały

bezosobnik: przestrzegano by

bezokolicznik: przestrzegać

imiesłów przysłówkowy współczesny: przestrzegając

gerundium: przestrzeganie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	przestrzeganie	przestrzegania
D.	przestrzegania	przestrzegań
C.	przestrzeganiu	przestrzeganiom
B.	przestrzeganie	przestrzegania
N.	przestrzeganiem	przestrzeganiami
Ms.	przestrzeganiu	przestrzeganiach
W.	przestrzeganie	przestrzegania

imiesłów przymiotnikowy czynny: przestrzegający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	przestrzegający	przestrzegający	przestrzegający	przestrzegające	przestrzegająca
D.	przestrzegającego	przestrzegającego	przestrzegającego	przestrzegającego	przestrzegającej
C.	przestrzegającemu	przestrzegającemu	przestrzegającemu	przestrzegającemu	przestrzegającej
B.	przestrzegającego	przestrzegającego	przestrzegający	przestrzegające	przestrzegającą
N.	przestrzegającym	przestrzegającym	przestrzegającym	przestrzegającym	przestrzegającą
Ms.	przestrzegającym	przestrzegającym	przestrzegającym	przestrzegającym	przestrzegającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	przestrzegający	przestrzegający	przestrzegające	przestrzegające
D.	przestrzegających	przestrzegających	przestrzegających	przestrzegających
C.	przestrzegającym	przestrzegającym	przestrzegającym	przestrzegającym
B.	przestrzegających	przestrzegających	przestrzegających	przestrzegające
N.	przestrzegającymi	przestrzegającymi	przestrzegającymi	przestrzegającymi
Ms.	przestrzegających	przestrzegających	przestrzegających	przestrzegających

imiesłów przymiotnikowy bierny: przestrzegany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	przestrzegany	przestrzegany	przestrzegany	przestrzegane	przestrzegana
D.	przestrzeganego	przestrzeganego	przestrzeganego	przestrzeganego	przestrzeganej
C.	przestrzeganemu	przestrzeganemu	przestrzeganemu	przestrzeganemu	przestrzeganej
B.	przestrzeganego	przestrzeganego	przestrzegany	przestrzegane	przestrzeganą
N.	przestrzeganym	przestrzeganym	przestrzeganym	przestrzeganym	przestrzeganą
Ms.	przestrzeganym	przestrzeganym	przestrzeganym	przestrzeganym	przestrzeganej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	przestrzegani	przestrzegani	przestrzegane	przestrzegane
D.	przestrzeganych	przestrzeganych	przestrzeganych	przestrzeganych
C.	przestrzeganym	przestrzeganym	przestrzeganym	przestrzeganym
B.	przestrzeganych	przestrzeganych	przestrzeganych	przestrzegane
N.	przestrzeganymi	przestrzeganymi	przestrzeganymi	przestrzeganymi
Ms.	przestrzeganych	przestrzeganych	przestrzeganych	przestrzeganych

Składnia

przestrzegać

CZEGO

Data ostatniej modyfikacji: 12.01.2015