Chronologizacja
Pochodzenie
Zob. chronić
1. przed niebezpieczeństwem
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Relacje znaczeniowe
synonimy: | ochraniać się, zabezpieczać się |
Połączenia
- chronić się !?od promieni słonecznych, !?od słońca, !?od upadku
- chronić się przed chorobą, przed karą, przed niebezpieczeństwem, przed pogromem, przed prześladowaniami, przed represjami; przed oszustami, przed wrogiem
Cytaty
Nie wiadomo na razie, czy inne osobniki także nie są zarażone. Lepiej chrońmy się przed ukąszeniami komarów. źródło: KWSJP: Dariusz Kucharski: Komary niosą śmierć!, Super Express, 2006 |
|
Od schyłku XIX w. spora liczba Żydów napłynęła z Rosji, a także z Litwy i Białorusi do Królestwa, chroniąc się przed pogromami. źródło: KWSJP: Stefan Kieniewicz: Historia Polski 1795-1918, 1968 |
|
Jak się chronić przed oszustami? […] Po pierwsze, należy poprosić „pośrednika” o pokazanie pisemnego upoważnienia prezesa Krajowego Urzędu Pracy, niezbędnego do rozpoczęcia legalnej działalności. źródło: KWSJP: Bezrobotni częściowo kontrolowani, Dziennik Polski, 1998-02-20 |
|
[…] musimy chronić się !?od nadmiaru promieni słonecznych; warstwa ozonowa [...] jest coraz mniej szczelna. Trzeba unikać słońca, zabezpieczać przed nim skórę nie tylko przez specjalne kosmetyki z filtrami, ale także nosząc kapelusze. źródło: KWSJP: Alicja Sienkiewicz: W królestwie rzeczy: sekretna magia kapelusza, prasa, 1993 |
|
[...] zbyt energiczny ruch zakłócił równowagę dziewczyny i Jola, chroniąc się przed upadkiem głową w dół, chwyciła znienacka moją szyję. źródło: KWSJP: Artur Baniewicz: Afrykanka, 2005 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
chronię się |
chronimy się |
|||
2 os. |
chronisz się |
chronicie się |
|||
3 os. |
chroni się |
chronią się |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
chroniłem się +(e)m się chronił |
chroniłam się +(e)m się chroniła |
chroniłom się +(e)m się chroniło |
chroniliśmy się +(e)śmy się chronili |
chroniłyśmy się +(e)śmy się chroniły |
2 os. |
chroniłeś się +(e)ś się chronił |
chroniłaś się +(e)ś się chroniła |
chroniłoś się +(e)ś się chroniło |
chroniliście się +(e)ście się chronili |
chroniłyście się +(e)ście się chroniły |
3 os. |
chronił się |
chroniła się |
chroniło się |
chronili się |
chroniły się |
bezosobnik: chroniono się
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę się chronił będę się chronić |
będę się chroniła będę się chronić |
będę się chroniło będę się chronić |
będziemy się chronili będziemy się chronić |
będziemy się chroniły będziemy się chronić |
2 os. |
będziesz się chronił będziesz się chronić |
będziesz się chroniła będziesz się chronić |
będziesz się chroniło będziesz się chronić |
będziecie się chronili będziecie się chronić |
będziecie się chroniły będziecie się chronić |
3 os. |
będzie się chronił będzie się chronić |
będzie się chroniła będzie się chronić |
będzie się chroniło będzie się chronić |
będą się chronili będą się chronić |
będą się chroniły będą się chronić |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
chrońmy się |
|
2 os. |
chroń się |
chrońcie się |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
chroniłbym się bym się chronił |
chroniłabym się bym się chroniła |
chroniłobym się bym się chroniło |
chronilibyśmy się byśmy się chronili |
chroniłybyśmy się byśmy się chroniły |
2 os. |
chroniłbyś się byś się chronił |
chroniłabyś się byś się chroniła |
chroniłobyś się byś się chroniło |
chronilibyście się byście się chronili |
chroniłybyście się byście się chroniły |
3 os. |
chroniłby się by się chronił |
chroniłaby się by się chroniła |
chroniłoby się by się chroniło |
chroniliby się by się chronili |
chroniłyby się by się chroniły |
bezosobnik: chroniono by się
bezokolicznik: chronić się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
chroniąc się
gerundium: chronienie się
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | chronienie się |
chronienia się |
D. | chronienia się |
chronień się |
C. | chronieniu się |
chronieniom się |
B. | chronienie się |
chronienia się |
N. | chronieniem się |
chronieniami się |
Ms. | chronieniu się |
chronieniach się |
W. | chronienie się |
chronienia się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: chroniący się
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | chroniący się |
chroniący się |
chroniący się |
chroniące się |
chroniąca się |
D. | chroniącego się |
chroniącego się |
chroniącego się |
chroniącego się |
chroniącej się |
C. | chroniącemu się |
chroniącemu się |
chroniącemu się |
chroniącemu się |
chroniącej się |
B. | chroniącego się |
chroniącego się |
chroniący się |
chroniące się |
chroniącą się |
N. | chroniącym się |
chroniącym się |
chroniącym się |
chroniącym się |
chroniącą się |
Ms. | chroniącym się |
chroniącym się |
chroniącym się |
chroniącym się |
chroniącej się |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | chroniący się |
chroniący się |
chroniące się |
chroniące się |
D. | chroniących się |
chroniących się |
chroniących się |
chroniących się |
C. | chroniącym się |
chroniącym się |
chroniącym się |
chroniącym się |
B. | chroniących się |
chroniących się |
chroniących się |
chroniące się |
N. | chroniącymi się |
chroniącymi się |
chroniącymi się |
chroniącymi się |
Ms. | chroniących się |
chroniących się |
chroniących się |
chroniących się |
odpowiednik aspektowy: uchronić się
Składnia
Rzosobowy | + | chronić się | + |
przed KIM/CZYM | !?od CZEGO
|
Informacja normatywna
Uznawane za niepoprawne: chronić się od kogo/czego
2. pod dachem
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | chować się |
Połączenia
- chronić się pod dachem
- chronić się przed deszczem, przed mrozem, przed skwarem, przed śniegiem, przed upałem, przed wiatrem; przed bandytą, przed pościgiem
- chronić się u rodziny, u sąsiadów
- chronić się w domu, w kryjówce, w lesie, w schronie
Cytaty
W czasie deszczu zające chronią się w lesie, pod krzakami lub w wysokich uprawach dających osłonę. źródło: KWSJP: Stanisław Godlewski: Vademecum myśliwego, 1955 |
|
W bramie grupka ludzi chroniła się przed deszczem. źródło: KWSJP: Marek Hłasko: Ósmy dzień tygodnia, 1956 |
|
W obozie wybuchły groźne rozruchy, Mojżesz i Aaron ledwie uszli z życiem, chroniąc się do świątyni. źródło: KWSJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963 |
|
Mudżahedini uniemożliwiają mu ucieczkę do Indii. Nadżibullah chroni się w gmachu ONZ w Kabulu. źródło: KWSJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2000 |
|
Dla wielu z nas - dorosłych wspomnienie ojca lub matki, oczekujących od domu wyłącznie świętego spokoju, chroniących się przed dziećmi za zamkniętymi drzwiami swoich pokoi, jest koszmarem. źródło: KWSJP: Wojciech Eichelberger: O co pytają dzieci? O miłości i wychowaniu, 1999 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
chronię się |
chronimy się |
|||
2 os. |
chronisz się |
chronicie się |
|||
3 os. |
chroni się |
chronią się |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
chroniłem się +(e)m się chronił |
chroniłam się +(e)m się chroniła |
chroniłom się +(e)m się chroniło |
chroniliśmy się +(e)śmy się chronili |
chroniłyśmy się +(e)śmy się chroniły |
2 os. |
chroniłeś się +(e)ś się chronił |
chroniłaś się +(e)ś się chroniła |
chroniłoś się +(e)ś się chroniło |
chroniliście się +(e)ście się chronili |
chroniłyście się +(e)ście się chroniły |
3 os. |
chronił się |
chroniła się |
chroniło się |
chronili się |
chroniły się |
bezosobnik: chroniono się
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę się chronił będę się chronić |
będę się chroniła będę się chronić |
będę się chroniło będę się chronić |
będziemy się chronili będziemy się chronić |
będziemy się chroniły będziemy się chronić |
2 os. |
będziesz się chronił będziesz się chronić |
będziesz się chroniła będziesz się chronić |
będziesz się chroniło będziesz się chronić |
będziecie się chronili będziecie się chronić |
będziecie się chroniły będziecie się chronić |
3 os. |
będzie się chronił będzie się chronić |
będzie się chroniła będzie się chronić |
będzie się chroniło będzie się chronić |
będą się chronili będą się chronić |
będą się chroniły będą się chronić |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
chrońmy się |
|
2 os. |
chroń się |
chrońcie się |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
chroniłbym się bym się chronił |
chroniłabym się bym się chroniła |
chroniłobym się bym się chroniło |
chronilibyśmy się byśmy się chronili |
chroniłybyśmy się byśmy się chroniły |
2 os. |
chroniłbyś się byś się chronił |
chroniłabyś się byś się chroniła |
chroniłobyś się byś się chroniło |
chronilibyście się byście się chronili |
chroniłybyście się byście się chroniły |
3 os. |
chroniłby się by się chronił |
chroniłaby się by się chroniła |
chroniłoby się by się chroniło |
chroniliby się by się chronili |
chroniłyby się by się chroniły |
bezosobnik: chroniono by się
bezokolicznik: chronić się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
chroniąc się
gerundium: chronienie się
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | chronienie się |
chronienia się |
D. | chronienia się |
chronień się |
C. | chronieniu się |
chronieniom się |
B. | chronienie się |
chronienia się |
N. | chronieniem się |
chronieniami się |
Ms. | chronieniu się |
chronieniach się |
W. | chronienie się |
chronienia się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: chroniący się
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | chroniący się |
chroniący się |
chroniący się |
chroniące się |
chroniąca się |
D. | chroniącego się |
chroniącego się |
chroniącego się |
chroniącego się |
chroniącej się |
C. | chroniącemu się |
chroniącemu się |
chroniącemu się |
chroniącemu się |
chroniącej się |
B. | chroniącego się |
chroniącego się |
chroniący się |
chroniące się |
chroniącą się |
N. | chroniącym się |
chroniącym się |
chroniącym się |
chroniącym się |
chroniącą się |
Ms. | chroniącym się |
chroniącym się |
chroniącym się |
chroniącym się |
chroniącej się |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | chroniący się |
chroniący się |
chroniące się |
chroniące się |
D. | chroniących się |
chroniących się |
chroniących się |
chroniących się |
C. | chroniącym się |
chroniącym się |
chroniącym się |
chroniącym się |
B. | chroniących się |
chroniących się |
chroniących się |
chroniące się |
N. | chroniącymi się |
chroniącymi się |
chroniącymi się |
chroniącymi się |
Ms. | chroniących się |
chroniących się |
chroniących się |
chroniących się |
odpowiednik aspektowy: schronić się
Składnia
Rzżywotny | + | chronić się | + |
(przed KIM/CZYM) +
GDZIE
|