UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

opowiadać

Chronologizacja

SStp, SPXVI: opowiedać, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. powiadać

1. słowami

Definicja

przedstawiać słowami pewien ciąg zdarzeń albo sytuację prawdziwą lub wymyśloną

Noty o użyciu

Używane także w znaczeniu bliskim 'mówić', w połączeniu z wyrazami takimi jak bzdury , głupstwa ; wyraża wówczas negatywną ocenę tego, co dana osoba mówi.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie

Połączenia

opowiadać bajki, historie; anegdoty, dowcipy
opowiadać o czymś zupełnie innym, o faktach, o kłopotach

Cytaty

	Siedziała więc głównie w swoim welurowym zielonkawym fotelu, paliła cygaretkę i opowiadała, jak to zawsze chciała w życiu tańczyć i wirować. źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009
	Ciągle tylko paple, opowiada o placu zabaw, o zakupach, ile kosztują warzywa. źródło: NKJP: Marek Kochan: Plac zabaw, 2007
	Nazywała się Yin-Ying, o ile B. ją właściwie zrozumiał. Opowiadała o tym, jak to się stało, że przyjechała do Danii. Urodziła się w Chinach. źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Słowa obcego, 1998
	Chaotycznie opowiadał: – Pani Elżbieta zasłabła! Nie może dojść do siebie!Zasłabnięcia zdarzały się starszej pani przy nagłych zmianach ciśnienia, ale były krótkotrwałe. źródło: NKJP: Lucyna Zdanowska: Cierpienie i nadzieja idą w parze, Tygodnik Tucholski, 2003
	Przekupnie w bazarowych zaułkach opowiadali, że upadek rządu jest bliski i nieuchronny, a ministrowie i generałowie knują spiski albo pakują walizy i szykują się do ucieczki za granicę. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	opowiadam	opowiadamy
2 os.	opowiadasz	opowiadacie
3 os.	opowiada	opowiadają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	opowiadałem +(e)m opowiadał	opowiadałam +(e)m opowiadała	opowiadałom +(e)m opowiadało	opowiadaliśmy +(e)śmy opowiadali	opowiadałyśmy +(e)śmy opowiadały
2 os.	opowiadałeś +(e)ś opowiadał	opowiadałaś +(e)ś opowiadała	opowiadałoś +(e)ś opowiadało	opowiadaliście +(e)ście opowiadali	opowiadałyście +(e)ście opowiadały
3 os.	opowiadał	opowiadała	opowiadało	opowiadali	opowiadały

bezosobnik: opowiadano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę opowiadał będę opowiadać	będę opowiadała będę opowiadać	będę opowiadało będę opowiadać	będziemy opowiadali będziemy opowiadać	będziemy opowiadały będziemy opowiadać
2 os.	będziesz opowiadał będziesz opowiadać	będziesz opowiadała będziesz opowiadać	będziesz opowiadało będziesz opowiadać	będziecie opowiadali będziecie opowiadać	będziecie opowiadały będziecie opowiadać
3 os.	będzie opowiadał będzie opowiadać	będzie opowiadała będzie opowiadać	będzie opowiadało będzie opowiadać	będą opowiadali będą opowiadać	będą opowiadały będą opowiadać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		opowiadajmy
2 os.	opowiadaj	opowiadajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	opowiadałbym bym opowiadał	opowiadałabym bym opowiadała	opowiadałobym bym opowiadało	opowiadalibyśmy byśmy opowiadali	opowiadałybyśmy byśmy opowiadały
2 os.	opowiadałbyś byś opowiadał	opowiadałabyś byś opowiadała	opowiadałobyś byś opowiadało	opowiadalibyście byście opowiadali	opowiadałybyście byście opowiadały
3 os.	opowiadałby by opowiadał	opowiadałaby by opowiadała	opowiadałoby by opowiadało	opowiadaliby by opowiadali	opowiadałyby by opowiadały

bezosobnik: opowiadano by

bezokolicznik: opowiadać

imiesłów przysłówkowy współczesny: opowiadając

gerundium: opowiadanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	opowiadanie	opowiadania
D.	opowiadania	opowiadań
C.	opowiadaniu	opowiadaniom
B.	opowiadanie	opowiadania
N.	opowiadaniem	opowiadaniami
Ms.	opowiadaniu	opowiadaniach
W.	opowiadanie	opowiadania

imiesłów przymiotnikowy czynny: opowiadający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	opowiadający	opowiadający	opowiadający	opowiadające	opowiadająca
D.	opowiadającego	opowiadającego	opowiadającego	opowiadającego	opowiadającej
C.	opowiadającemu	opowiadającemu	opowiadającemu	opowiadającemu	opowiadającej
B.	opowiadającego	opowiadającego	opowiadający	opowiadające	opowiadającą
N.	opowiadającym	opowiadającym	opowiadającym	opowiadającym	opowiadającą
Ms.	opowiadającym	opowiadającym	opowiadającym	opowiadającym	opowiadającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	opowiadający	opowiadający	opowiadające	opowiadające
D.	opowiadających	opowiadających	opowiadających	opowiadających
C.	opowiadającym	opowiadającym	opowiadającym	opowiadającym
B.	opowiadających	opowiadających	opowiadających	opowiadające
N.	opowiadającymi	opowiadającymi	opowiadającymi	opowiadającymi
Ms.	opowiadających	opowiadających	opowiadających	opowiadających

imiesłów przymiotnikowy bierny: opowiadany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	opowiadany	opowiadany	opowiadany	opowiadane	opowiadana
D.	opowiadanego	opowiadanego	opowiadanego	opowiadanego	opowiadanej
C.	opowiadanemu	opowiadanemu	opowiadanemu	opowiadanemu	opowiadanej
B.	opowiadanego	opowiadanego	opowiadany	opowiadane	opowiadaną
N.	opowiadanym	opowiadanym	opowiadanym	opowiadanym	opowiadaną
Ms.	opowiadanym	opowiadanym	opowiadanym	opowiadanym	opowiadanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	opowiadani	opowiadani	opowiadane	opowiadane
D.	opowiadanych	opowiadanych	opowiadanych	opowiadanych
C.	opowiadanym	opowiadanym	opowiadanym	opowiadanym
B.	opowiadanych	opowiadanych	opowiadanych	opowiadane
N.	opowiadanymi	opowiadanymi	opowiadanymi	opowiadanymi
Ms.	opowiadanych	opowiadanych	opowiadanych	opowiadanych

odpowiednik aspektowy: opowiedzieć

Składnia

+	opowiadać	+	CO + KOMU
+	opowiadać	+	o KIM / CZYM
+	opowiadać	+	że ZDANIE
+	opowiadać	+	ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE
+	opowiadać	+	MOWA WPROST

2. film opowiada...

Definicja

zawierać jakąś treść

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka literatura

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka film

Połączenia

bajka, dzieło, film, książka, komiks opowiada o czymś/kimś

Cytaty

„Wojna zimowa” opowiada o losach grupki przyjaciół, którzy trafiają na front nieprzygotowani, źle wyekwipowani, którzy są masakrowani ogniem nieprzyjaciela, a którzy mimo to potrafią zachować ludzkie odruchy i wykrzesać z siebie iskierkę optymizmu.

źródło: NKJP: Sebastian Chosiński, Jarosław Loretz, Konrad Wągrowski: Najlepsze filmy wojenne wszech czasów - suplement, Esensja, 2009-10-12

I chociaż dzieło Brytyjczyka opowiada o wydarzeniach sprzed ponad siedemdziesięciu lat, trudno pozbyć się wrażenia, że jest niezwykle aktualne.

źródło: NKJP: Sebastian Chosiński: Ten okrutny XX wiek: Jak totalitaryzm zawłaszcza sport, Esensja, 2008-09

Film opowiada historię dwóch młodych hakerów.

źródło: NKJP: Hakerzy według Zaorskiego, Metropol, 2001

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	opowiadam	opowiadamy
2 os.	opowiadasz	opowiadacie
3 os.	opowiada	opowiadają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	opowiadałem +(e)m opowiadał	opowiadałam +(e)m opowiadała	opowiadałom +(e)m opowiadało	opowiadaliśmy +(e)śmy opowiadali	opowiadałyśmy +(e)śmy opowiadały
2 os.	opowiadałeś +(e)ś opowiadał	opowiadałaś +(e)ś opowiadała	opowiadałoś +(e)ś opowiadało	opowiadaliście +(e)ście opowiadali	opowiadałyście +(e)ście opowiadały
3 os.	opowiadał	opowiadała	opowiadało	opowiadali	opowiadały

bezosobnik: opowiadano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę opowiadał będę opowiadać	będę opowiadała będę opowiadać	będę opowiadało będę opowiadać	będziemy opowiadali będziemy opowiadać	będziemy opowiadały będziemy opowiadać
2 os.	będziesz opowiadał będziesz opowiadać	będziesz opowiadała będziesz opowiadać	będziesz opowiadało będziesz opowiadać	będziecie opowiadali będziecie opowiadać	będziecie opowiadały będziecie opowiadać
3 os.	będzie opowiadał będzie opowiadać	będzie opowiadała będzie opowiadać	będzie opowiadało będzie opowiadać	będą opowiadali będą opowiadać	będą opowiadały będą opowiadać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		opowiadajmy
2 os.	opowiadaj	opowiadajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	opowiadałbym bym opowiadał	opowiadałabym bym opowiadała	opowiadałobym bym opowiadało	opowiadalibyśmy byśmy opowiadali	opowiadałybyśmy byśmy opowiadały
2 os.	opowiadałbyś byś opowiadał	opowiadałabyś byś opowiadała	opowiadałobyś byś opowiadało	opowiadalibyście byście opowiadali	opowiadałybyście byście opowiadały
3 os.	opowiadałby by opowiadał	opowiadałaby by opowiadała	opowiadałoby by opowiadało	opowiadaliby by opowiadali	opowiadałyby by opowiadały

bezosobnik: opowiadano by

bezokolicznik: opowiadać

imiesłów przysłówkowy współczesny: opowiadając

gerundium: opowiadanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	opowiadanie	opowiadania
D.	opowiadania	opowiadań
C.	opowiadaniu	opowiadaniom
B.	opowiadanie	opowiadania
N.	opowiadaniem	opowiadaniami
Ms.	opowiadaniu	opowiadaniach
W.	opowiadanie	opowiadania

imiesłów przymiotnikowy czynny: opowiadający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	opowiadający	opowiadający	opowiadający	opowiadające	opowiadająca
D.	opowiadającego	opowiadającego	opowiadającego	opowiadającego	opowiadającej
C.	opowiadającemu	opowiadającemu	opowiadającemu	opowiadającemu	opowiadającej
B.	opowiadającego	opowiadającego	opowiadający	opowiadające	opowiadającą
N.	opowiadającym	opowiadającym	opowiadającym	opowiadającym	opowiadającą
Ms.	opowiadającym	opowiadającym	opowiadającym	opowiadającym	opowiadającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	opowiadający	opowiadający	opowiadające	opowiadające
D.	opowiadających	opowiadających	opowiadających	opowiadających
C.	opowiadającym	opowiadającym	opowiadającym	opowiadającym
B.	opowiadających	opowiadających	opowiadających	opowiadające
N.	opowiadającymi	opowiadającymi	opowiadającymi	opowiadającymi
Ms.	opowiadających	opowiadających	opowiadających	opowiadających

imiesłów przymiotnikowy bierny: opowiadany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	opowiadany	opowiadany	opowiadany	opowiadane	opowiadana
D.	opowiadanego	opowiadanego	opowiadanego	opowiadanego	opowiadanej
C.	opowiadanemu	opowiadanemu	opowiadanemu	opowiadanemu	opowiadanej
B.	opowiadanego	opowiadanego	opowiadany	opowiadane	opowiadaną
N.	opowiadanym	opowiadanym	opowiadanym	opowiadanym	opowiadaną
Ms.	opowiadanym	opowiadanym	opowiadanym	opowiadanym	opowiadanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	opowiadani	opowiadani	opowiadane	opowiadane
D.	opowiadanych	opowiadanych	opowiadanych	opowiadanych
C.	opowiadanym	opowiadanym	opowiadanym	opowiadanym
B.	opowiadanych	opowiadanych	opowiadanych	opowiadane
N.	opowiadanymi	opowiadanymi	opowiadanymi	opowiadanymi
Ms.	opowiadanych	opowiadanych	opowiadanych	opowiadanych

Składnia

	+	opowiadać	+	o KIM/CZYM
	+	opowiadać	+	CO

Data ostatniej modyfikacji: 22.02.2022