Chronologizacja
Pochodzenie
Zob. łożyć
1. na łóżku
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | zalec, zalegnąć | |
| antonimy: | podnieść się, wstać |
Połączenia
- położyć się obok
- położyć się na brzuchu, na plecach; na kanapie, na kozetce, na ławce, na łóżku, na materacu, na podłodze, na pryczy, na tapczanie, na trawie, na wersalce, na ziemi
- położyć się w łóżku
- położyć się płasko, na wznak, wygodnie
Cytaty
|
Profesor położył się na leżaku i zasnął, trzymając w ręku książkę. źródło: NKJP: Joanna Rudniańska: Miejsca, 1999 |
|
|
Położyła się obok Roberta. Miejsca zostało niewiele, bo rozwalił się jak król. źródło: NKJP: Paulina Grych: Schiza, 2008 |
|
|
Kiedyś zasłynął tym, że podczas turnieju w Gdańsku – protestując przeciw decyzji sędziego – położył się na torze, na kilkadziesiąt minut wstrzymując zawody. źródło: NKJP: Złoty łabędź, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2006-07-04 |
|
|
Kazano im wykopać groby i położyć się w nich. źródło: NKJP: Adam Krzemiński: Każdy musi odrobić swoją lekcję, Polityka, 2007-09-01 |
|
|
Wilczur położył się, wyciągnął łapy przed siebie i zamienił w sfinksa ze starej nalepki piwa. źródło: NKJP: Max Cegielski: Apokalipso, 2004 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
położę się |
położymy się |
|||
| 2 os. |
położysz się |
położycie się |
|||
| 3 os. |
położy się |
położą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
położyłem się +(e)m się położył |
położyłam się +(e)m się położyła |
położyłom się +(e)m się położyło |
położyliśmy się +(e)śmy się położyli |
położyłyśmy się +(e)śmy się położyły |
| 2 os. |
położyłeś się +(e)ś się położył |
położyłaś się +(e)ś się położyła |
położyłoś się +(e)ś się położyło |
położyliście się +(e)ście się położyli |
położyłyście się +(e)ście się położyły |
| 3 os. |
położył się |
położyła się |
położyło się |
położyli się |
położyły się |
bezosobnik: położono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
połóżmy się |
|
| 2 os. |
połóż się |
połóżcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
położyłbym się bym się położył |
położyłabym się bym się położyła |
położyłobym się bym się położyło |
położylibyśmy się byśmy się położyli |
położyłybyśmy się byśmy się położyły |
| 2 os. |
położyłbyś się byś się położył |
położyłabyś się byś się położyła |
położyłobyś się byś się położyło |
położylibyście się byście się położyli |
położyłybyście się byście się położyły |
| 3 os. |
położyłby się by się położył |
położyłaby się by się położyła |
położyłoby się by się położyło |
położyliby się by się położyli |
położyłyby się by się położyły |
bezosobnik: położono by się
bezokolicznik: położyć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
położywszy się
gerundium: położenie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | położenie się |
położenia się |
| D. | położenia się |
położeń się |
| C. | położeniu się |
położeniom się |
| B. | położenie się |
położenia się |
| N. | położeniem się |
położeniami się |
| Ms. | położeniu się |
położeniach się |
| W. | położenie się |
położenia się |
odpowiednik aspektowy: kłaść się
Składnia
| Rzżywotny | + | położyć się | + |
(GDZIE)
|
2. do szpitala
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie miejsca i instytucje związane z leczeniem
Cytaty
|
Parę razy pan Krzych poszedł położyć się na odwyku, tzn. wtedy, gdy narozrabiał i miał wyrok za znęcanie, i w sądzie postawili warunek - albo pan Krzych się leczy i wyrok zawieszamy, albo idzie siedzieć. źródło: NKJP: Edyta Gietka: Ile kosztuje pijak?, Polityka, 2006-08-26 |
|
|
Przed olimpiadą Bubka położył się nawet do szpitala w Szwajcarii, ale zaleczony uraz odnowił się 12 lipca. źródło: NKJP: Koniec Brazylii, Gazeta Wyborcza, 1996-08-01 |
|
|
Marcin na wiadomość, że musi położyć się na onkologii, zareagował totalnym osłupieniem. źródło: NKJP: Beata Kanik: Trzymając śmerć za rękę, 2008 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
położę się |
położymy się |
|||
| 2 os. |
położysz się |
położycie się |
|||
| 3 os. |
położy się |
położą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
położyłem się +(e)m się położył |
położyłam się +(e)m się położyła |
położyłom się +(e)m się położyło |
położyliśmy się +(e)śmy się położyli |
położyłyśmy się +(e)śmy się położyły |
| 2 os. |
położyłeś się +(e)ś się położył |
położyłaś się +(e)ś się położyła |
położyłoś się +(e)ś się położyło |
położyliście się +(e)ście się położyli |
położyłyście się +(e)ście się położyły |
| 3 os. |
położył się |
położyła się |
położyło się |
położyli się |
położyły się |
bezosobnik: położono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
połóżmy się |
|
| 2 os. |
połóż się |
połóżcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
położyłbym się bym się położył |
położyłabym się bym się położyła |
położyłobym się bym się położyło |
położylibyśmy się byśmy się położyli |
położyłybyśmy się byśmy się położyły |
| 2 os. |
położyłbyś się byś się położył |
położyłabyś się byś się położyła |
położyłobyś się byś się położyło |
położylibyście się byście się położyli |
położyłybyście się byście się położyły |
| 3 os. |
położyłby się by się położył |
położyłaby się by się położyła |
położyłoby się by się położyło |
położyliby się by się położyli |
położyłyby się by się położyły |
bezosobnik: położono by się
bezokolicznik: położyć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
położywszy się
gerundium: położenie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | położenie się |
położenia się |
| D. | położenia się |
położeń się |
| C. | położeniu się |
położeniom się |
| B. | położenie się |
położenia się |
| N. | położeniem się |
położeniami się |
| Ms. | położeniu się |
położeniach się |
| W. | położenie się |
położenia się |
odpowiednik aspektowy: kłaść się
Składnia
| Rzosobowy | + | położyć się | + |
GDZIE
|
3. do snu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu
Relacje znaczeniowe
| antonimy: | wstać |
Połączenia
- położyć się do snu; do łóżka
- położyć się w ubraniu
- położyć się wcześnie
- położyć się spać
Cytaty
|
Mógł spokojnie położyć się spać, wiedząc, że wstanie żywy, mógł usiąść z zaprzyjaźnionym prezydentem i porozmawiać jak człowiek z człowiekiem. źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Cesarz, 2005 |
|
|
Położył się po południu i śpi, tak samo jak w codzienne dni, kiedy wraca ze Stawek albo kiedy nic nie robi (...). źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Monografia grzechów z dziennika 1978-1989, 2006 |
|
|
Więc opisuję tę scenę i myślę ze złością, że pewnie lepiej by wyglądała, gdybym jednak najpierw położył się spać, odpoczął, może poszedł do kiosku po gazetę. źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Prąd zatokowy, 2003 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
położę się |
położymy się |
|||
| 2 os. |
położysz się |
położycie się |
|||
| 3 os. |
położy się |
położą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
położyłem się +(e)m się położył |
położyłam się +(e)m się położyła |
położyłom się +(e)m się położyło |
położyliśmy się +(e)śmy się położyli |
położyłyśmy się +(e)śmy się położyły |
| 2 os. |
położyłeś się +(e)ś się położył |
położyłaś się +(e)ś się położyła |
położyłoś się +(e)ś się położyło |
położyliście się +(e)ście się położyli |
położyłyście się +(e)ście się położyły |
| 3 os. |
położył się |
położyła się |
położyło się |
położyli się |
położyły się |
bezosobnik: położono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
połóżmy się |
|
| 2 os. |
połóż się |
połóżcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
położyłbym się bym się położył |
położyłabym się bym się położyła |
położyłobym się bym się położyło |
położylibyśmy się byśmy się położyli |
położyłybyśmy się byśmy się położyły |
| 2 os. |
położyłbyś się byś się położył |
położyłabyś się byś się położyła |
położyłobyś się byś się położyło |
położylibyście się byście się położyli |
położyłybyście się byście się położyły |
| 3 os. |
położyłby się by się położył |
położyłaby się by się położyła |
położyłoby się by się położyło |
położyliby się by się położyli |
położyłyby się by się położyły |
bezosobnik: położono by się
bezokolicznik: położyć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
położywszy się
gerundium: położenie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | położenie się |
położenia się |
| D. | położenia się |
położeń się |
| C. | położeniu się |
położeniom się |
| B. | położenie się |
położenia się |
| N. | położeniem się |
położeniami się |
| Ms. | położeniu się |
położeniach się |
| W. | położenie się |
położenia się |
odpowiednik aspektowy: kłaść się
Składnia
| Rzżywotny | + | położyć się | + |
KIEDY
|
| Rzżywotny | + | położyć się | + |
BEZOKOLICZNIK
|
4. o drzewie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | pokłaść się, przechylić się, przewrócić się | |
| antonimy: | podnieść się |
Cytaty
|
Jak jacht położy się wzdłuż fali, nie zdąży wstać przez drugą. źródło: NKJP: Edyta Gietka: Kraina Wielkich Pozorów, Polityka, 2007-09-01 |
|
|
Najgorzej chyba wyglądało to przy Zielonej, gdzie drzewo położyło się na blok. źródło: NKJP: Wichura powalała drzewa, zrzucała dachy, Dziennik Łódzki, 2002-10-29 |
|
|
Młodociani ich właściciele pokrzykiwali, chcąc dodać animuszu urojonym załogom, niekiedy radość mieszała się z głosami przerażenia, jeżeli masztowiec przechylił się za bardzo i wydawało się, że położy się żaglami na tafli wody, co zdarzało się niekiedy, wówczas właściciel nieszczęsnego statku musiał czekać parę minut, aż wiatr przywieje do brzegu nasiąkniętą wodą zabawkę. źródło: NKJP: Wiesław Paweł Szymański: Niedźwiedź w katedrze, 1981 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
położę się |
położymy się |
|||
| 2 os. |
położysz się |
położycie się |
|||
| 3 os. |
położy się |
położą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
położyłem się +(e)m się położył |
położyłam się +(e)m się położyła |
położyłom się +(e)m się położyło |
położyliśmy się +(e)śmy się położyli |
położyłyśmy się +(e)śmy się położyły |
| 2 os. |
położyłeś się +(e)ś się położył |
położyłaś się +(e)ś się położyła |
położyłoś się +(e)ś się położyło |
położyliście się +(e)ście się położyli |
położyłyście się +(e)ście się położyły |
| 3 os. |
położył się |
położyła się |
położyło się |
położyli się |
położyły się |
bezosobnik: położono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
połóżmy się |
|
| 2 os. |
połóż się |
połóżcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
położyłbym się bym się położył |
położyłabym się bym się położyła |
położyłobym się bym się położyło |
położylibyśmy się byśmy się położyli |
położyłybyśmy się byśmy się położyły |
| 2 os. |
położyłbyś się byś się położył |
położyłabyś się byś się położyła |
położyłobyś się byś się położyło |
położylibyście się byście się położyli |
położyłybyście się byście się położyły |
| 3 os. |
położyłby się by się położył |
położyłaby się by się położyła |
położyłoby się by się położyło |
położyliby się by się położyli |
położyłyby się by się położyły |
bezosobnik: położono by się
bezokolicznik: położyć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
położywszy się
gerundium: położenie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | położenie się |
położenia się |
| D. | położenia się |
położeń się |
| C. | położeniu się |
położeniom się |
| B. | położenie się |
położenia się |
| N. | położeniem się |
położeniami się |
| Ms. | położeniu się |
położeniach się |
| W. | położenie się |
położenia się |
odpowiednik aspektowy: kłaść się
Składnia
| Rznieżywotny | + | położyć się | + |
GDZIE
|
5. o mgle
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | rozesłać się, rozścielić się |
Cytaty
|
Słońce położyło się promieniem na stole. źródło: Internet |
|
|
Apollo miotał się gniewny, na jego ramionach położyła się mroczna chmura. źródło: NKJP: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian, 2008 |
|
|
Mijało popołudnie; na lądowisku położył się cień wzgórz. źródło: NKJP: Prawo odwetu, Esensja, 2006-08 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
położę się |
położymy się |
|||
| 2 os. |
położysz się |
położycie się |
|||
| 3 os. |
położy się |
położą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
położyłem się +(e)m się położył |
położyłam się +(e)m się położyła |
położyłom się +(e)m się położyło |
położyliśmy się +(e)śmy się położyli |
położyłyśmy się +(e)śmy się położyły |
| 2 os. |
położyłeś się +(e)ś się położył |
położyłaś się +(e)ś się położyła |
położyłoś się +(e)ś się położyło |
położyliście się +(e)ście się położyli |
położyłyście się +(e)ście się położyły |
| 3 os. |
położył się |
położyła się |
położyło się |
położyli się |
położyły się |
bezosobnik: położono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
połóżmy się |
|
| 2 os. |
połóż się |
połóżcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
położyłbym się bym się położył |
położyłabym się bym się położyła |
położyłobym się bym się położyło |
położylibyśmy się byśmy się położyli |
położyłybyśmy się byśmy się położyły |
| 2 os. |
położyłbyś się byś się położył |
położyłabyś się byś się położyła |
położyłobyś się byś się położyło |
położylibyście się byście się położyli |
położyłybyście się byście się położyły |
| 3 os. |
położyłby się by się położył |
położyłaby się by się położyła |
położyłoby się by się położyło |
położyliby się by się położyli |
położyłyby się by się położyły |
bezosobnik: położono by się
bezokolicznik: położyć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
położywszy się
gerundium: położenie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | położenie się |
położenia się |
| D. | położenia się |
położeń się |
| C. | położeniu się |
położeniom się |
| B. | położenie się |
położenia się |
| N. | położeniem się |
położeniami się |
| Ms. | położeniu się |
położeniach się |
| W. | położenie się |
położenia się |
odpowiednik aspektowy: kłaść się
Składnia
| Rznieżywotny | + | położyć się | + |
(CZYM) +
GDZIE
|