UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

a I

II III IV

Chronologizacja

1 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

psł. *a

1. pójdziemy na lody, a potem na kawę

Definicja

do tego, co zostało powiedziane na jakiś temat, mówiący dodaje coś, co jest pod pewnym względem inne

Noty o użyciu

komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych

Kategoria znaczeniowa

wykładnik dodawania

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:

Cytaty

	Zaskoczony pies najpierw zaczął się cieszyć, a potem - widząc coś w rodzaju walki - warczeć. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003
	- Czego chcesz, człowieku - krzyczę. A tamten dalej swoje. źródło: NKJP: Mariusz Cieślik: Śmieszni kochankowie, 2004
	Pacjent dzięki temu mógł ujrzeć siebie, a raczej swoją duszę. źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Słowa obcego, 1998
	Żeby można rozmawiać przede wszystkim o sztuce, a nie o pieniądzach - bo o pieniądzach i tak się będzie rozmawiać... źródło: NKJP: Barbara Ziembicka: Najprostszą drogą. Rozmowy a artystami, 1998
	Młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat. źródło: NKJP: Kodeks pracy

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: właściwy szeregowy asertywny

Składnia

_, a _
szyk: stały: interpozycja

Informacja normatywna

przed a stawia się przecinek

2. szukajcie, a znajdziecie

Definicja

książk.

jeśli zostanie spełniony wymieniony przez nadawcę warunek, nastąpią też nazwane przez niego skutki

Noty o użyciu

komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych

Kategoria znaczeniowa

wykładnik wynikania

Relacje znaczeniowe

konwersy:

jeśli

Cytaty

	Szukajcie, a znajdziecie, mówi Jadzia i wwierca się w pokłady rzeczy zgromadzone w bieliźniarce jak górnik w ścianę wałbrzyskiego węgla. źródło: NKJP: Joanna Bator: Piaskowa Góra, 2009
	Poczekaj, a sam się przekonasz. Tylko musisz bacznie wszystko obserwować. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Kuracja, 1998
	Ciesz się, zachwycaj, bądź szczęśliwy, tańcz, kochaj; a z twojej miłości i twojego tańca, z twojej głębokiej samolubności wypłynie energia. źródło: NKJP: O samotności, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2009-03-03
	Wpisuje się też najczęściej Mickiewicza do pamiętników. Znamienne jest przy tym brzmienie najpopularniejszej formuły tego gatunku: Ucz się i pracuj, a dojdziesz do celu, jak doszedł Mickiewicz i doszło ich wielu. źródło: NKJP: Jan Miodek: Rok wieszcza, Gazeta Wyborcza, 1998-12-23

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: właściwy centralny wynikowy

Składnia

_, a _ w pierwszej pozycji Cz. _{t. rozk.}, w drugiej Cz. _{t. ozn.}
szyk: stały: interpozycja

3. Ola - a jest to moja siostra - to wybitna aktorka

Definicja

do tego, o czym mowa, nadawca dodaje jakąś informację z tym związaną, ale na inny temat

Noty o użyciu

wprowadza parentezę

Kategoria znaczeniowa

wykładnik nawiązania

Cytaty

	Zbliżenie z Wróblewskim na płaszczyźnie przyjacielskiej nastąpiło w czasie pierwszych lat pracy w Akademii, kiedy Wróblewski, będąc na aspiranturze - a sąsiadowaliśmy pracowniami - codziennie się ze mną spotykał. źródło: NKJP: Barbara Ziembicka: Najprostszą drogą. Rozmowy z artystami, 1998
	Od kiedy to Większość jest u władzy, my zaczęliśmy pojmować - a każdy dzień przynosi na to nowe dowody - że globalny rozwój kultury naszego społecznego istnienia, goła jakość życia każdego z nas i wszystkich razem, będzie odtąd definitywnie determinowana przez jej, Większości, moralne i umysłowe kwalifikacje, przez jej krzywą emancypacji, przez jej zdolność i ochotę do rozwoju. źródło: NKJP: Christian Skrzyposzek: Wolna Trybuna, 1999
	Chcę jednak, żebyście wiedzieli – a mówię to tylko dlatego, że mnie zdradzono – że jeśli złoto przepadnie, należy go szukać przede wszystkim w Pradze, w Londynie i Paryżu. źródło: NKJP: Mirosław Bujko: Złoty pociąg, 2006
	Miał taki małorolny dwie lub trzy morgi ziemi, nieraz same piachy (a było dużo takich, co mieli morgę lub dwie), a dzieci dużo. źródło: NKJP: Aleksander Jackowski: Polska sztuka ludowa, 2002
	Olga z całym entuzjazmem, na jaki było ją stać (a stać ją było na wiele), rzuciła się w wir pracy. źródło: NKJP: Maria Rostworowska: Portret za mgłą. Opowieść o Oldze Boznańskiej, 2003

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: właściwy centralny weryfikujący

Składnia

_ - a _ - _ _ (a _) _ w pozycji po a komentarz do poprzedzającego je zdania
szyk: stały: antepozycja względem wprowadzanego członu, interpozycja względem wypowiedzenia, którego składnik komentuje wprowadzane przez a zdanie

4. przykłady takie można mnożyć a mnożyć

Definicja

czynność, o której mowa, może być wykonywana bardzo długo, dłużej niż zazwyczaj się ją wykonuje

Kategoria znaczeniowa

wykładnik stopnia cechy

Relacje znaczeniowe

synonimy:

Cytaty

Przykłady takie można mnożyć a mnożyć.

źródło: NKJP: Kazimierz Koźniewski: Laurka dla Waldorffa, 1980

Ja miałam mocne, wyćwiczone nogi i mogłam iść a iść.

źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998

Mogliby dzieciaki śliwy jeść a jeść bez pomiarkowania, żeby bobrek w tutejszym zagaju chciał rosnąć.

źródło: NKJP: Halina Auderska: Babie lato, 1974

Odmiana

część mowy: operator metapredykatywny

podklasa: operator gradacji

Składnia

_ a _ w obu pozycjach ten sam Cz. _bezok.
szyk: stały: interpozycja

Informacja normatywna

nie stawia się przecinka przed a

5. tyle a tyle

Definicja

nadawca nie chce podawać dokładniejszych informacji na temat tego, o czym mowa, dlatego wskazuje tylko na ich rodzaj

Kategoria znaczeniowa

wykładnik nieokreśloności

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:

Cytaty

	Czy może pan powiedzieć: widziałem na własne oczy, jak ten a ten zastrzelił tego a tego? źródło: NKJP: Ida Fink: Ślady, 1996
	Jeżeli bilans płatniczy kraju będzie się kształtował w takich a takich granicach, to minister finansów może uchylić taki a taki przepis. źródło: NKJP: Biuro Administracyjne Kancelarii Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
	Z niewinnym uśmiechem powiada, że najlepsza wódka jest w Chile, nazywa się „pisco”, że najlepsza potrawa w Hiszpanii nazywa się tak a tak itd., itd. źródło: NKJP: Marcin Piasecki: Korespondencja, Gazeta Wyborcza, 1998-05-15
	Instrukcja zebrań wyborczych: tam a tam wybieramy jednego delegata - robotnika, tam a tam dwu - dwu robotników, tam a tam - jeden umysłowy, tam a tam - jeden fizyczny [...]. źródło: NKJP: Wiesław Wodecki: O parówkach i mandarynkach, Gazeta Wrocławska, 2002-05-14
	Liczenie nie jest trudne: tyle a tyle na ZUS, tyle a tyle na utrzymanie koni i reszta - na skromne utrzymanie. źródło: NKJP: Tadeusz Majewski: Poezja pierwszego biznesu, Dziennik Bałtycki, 2007-07-27

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: właściwy centralny

Składnia

_ a _ w obu pozycjach ten sam Zaimek _{rzecz., licz., wskaz.}
szyk: stały: interpozycja

Informacja normatywna

nie stawia się przecinka przed a

6. długie a bezowocne zmagania

Definicja

książk.

do cechy wymienionej wcześniej mówiący dodaje następną, która pod pewnym względem kontrastuje z poprzednią

Kategoria znaczeniowa

wykładnik dodawania

Cytaty

	To te „ładne a bezposażne dziewczęta ze sfer mieszczańskich”, które z rezygnacją poddawały się staropanieństwu, którego panna z „dobrego domu” nie mogła wypełnić nawet pracą zarobkową. źródło: NKJP: Mały lord buntownik, Gazeta Wyborcza, 1998-05-29
	Długie a bezowocne zmagania zakończył w 1064 roku pokój zawarty pod Götaelf. źródło: NKJP: Dariusz Piwowarczyk: Słynni rycerze Europy. Rycerze Chrystusa, 2007
	Chytrzy a mało moralni przedsiębiorcy zakładający kluby w Soho, w Kensington, na Bayswater niszczą tradycję i dobry ton. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Miłośnica, 2009
	Prosto z lotniska przyjechał Jerzy Trela, filmowy Chilo Chilonides, czyli Grek przebiegły a tchórzliwy. źródło: NKJP: Zdzisław Pietrasik: Jak porwać Ligię?, Polityka, 2000-06-24

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: właściwy centralny

Składnia

_ a _ w obu pozycjach Przym. lub Przysł.
szyk: stały: interpozycja

Informacja normatywna

nie stawia się przecinka przed a

7. słoń a sprawa polska

Definicja

mówiący zestawia dwie rzeczy, żeby pokazać, że - mimo że są różnego rodzaju - mają ze sobą coś wspólnego

Noty o użyciu

1) komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych 2) występuje głównie w tytułach książek, rozdziałów, referatów, dyskusji

Kategoria znaczeniowa

wykładnik przeciwstawienia

Cytaty

W Rzymie odbył się odczyt prof. dr. Wiktora S.[...] pod tytułem „Polityka a semantyka”.

źródło: NKJP: Jerzy Dobrostański: Kraj - blok wschodni, Kultura, 1976

Rodzaj zapachu a skład mieszanin.

źródło: NKJP: Joanna Kośmider, Barbara Mazur-Chrzanowska, Bartosz Wyszyński: Odory, 2002

Środowisko psychospołeczne szkoły i przystosowanie szkolne a zdrowie i zachowania zdrowotne uczniów w Polsce.

źródło: NKJP: Weronika Wrona-Wolny: Uwarunkowania i funkcje spożywania alkoholu przez sportowców, 2007

Odmiana

część mowy: przyimek

Składnia

_ a _ w obu pozycjach Rzecz. _M.
szyk: stały: antepozycja

Informacja normatywna

nie stawia się przecinka przed a

8. A teraz...

Definicja

mówiący, nawiązując do tego, co było wcześniej powiedziane, zaczyna nową wypowiedź

Kategoria znaczeniowa

wykładnik nawiązania

Cytaty

	A teraz ci wszystko wytłumaczę. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Tango, 1997
	- A co się tyczy obrazka, panie sędzio - nieśmiało podjął krawiec - to tego Fauna wziąłbym jeszcze dzisiaj. źródło: NKJP: Andrzej Szczypiorski: Początek, 1990
	Tato, a może opowiem mu o naszych dawnych bogach, którzy zawsze tworzyli pary i odpędzali samotność? źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Słowa obcego, 1998
	Mój dziadek, Grzegorz K.[...], służył w armii austriackiej, podczas pierwszej wojny światowej dostał się do rosyjskiej niewoli. A właśnie tam, na Kresach, mieszkała moja babcia, mama mojego taty. źródło: NKJP: Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane, 2004

Odmiana

część mowy: modyfikator deklaratywności

podklasa: operator wypowiedzenia

Składnia

A _
szyk: stały: antepozycja obligatoryjny poprzedzający kontekst

9. A Janek?

Definicja

mówiący, nawiązując do tego, co było wcześniej powiedziane, pyta o coś z tym związanego

Noty o użyciu

występuje wyłącznie w pytaniach

Kategoria znaczeniowa

wykładnik nawiązania

Cytaty

	- A Janek ? [...] Macie o nim wiadomości? źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Noc i inne opowiadania, 2001
	- A pani? Jak pani myśli, dlaczego on to zrobił? źródło: NKJP: Kinga Dunin: Tabu, 1998
	Gorsze rzeczy gdzieś przepadły, a lepsze? źródło: NKJP: Barbara Ziembicka: Najprostszą drogą. Rozmowy z artystami, 1998
	Dawniej zawsze pomoc przychodziła ze dworu, a teraz? źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

Odmiana

część mowy: modyfikator deklaratywności

podklasa: operator wypowiedzenia

Składnia

A _
szyk: stały: antepozycja obligatoryjny poprzedzający kontekst

Frazeologizmy

a to _, a to _
a tu

Data ostatniej modyfikacji: 19.03.2019