Chronologizacja
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | ponury |
ponury |
ponury |
ponure |
ponura |
| D. | ponurego |
ponurego |
ponurego |
ponurego |
ponurej |
| C. | ponuremu |
ponuremu |
ponuremu |
ponuremu |
ponurej |
| B. | ponurego |
ponurego |
ponury |
ponure |
ponurą |
| N. | ponurym |
ponurym |
ponurym |
ponurym |
ponurą |
| Ms. | ponurym |
ponurym |
ponurym |
ponurym |
ponurej |
| W. | ponury |
ponury |
ponury |
ponure |
ponura |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | ponurzy |
ponurzy |
ponure |
ponure |
| D. | ponurych |
ponurych |
ponurych |
ponurych |
| C. | ponurym |
ponurym |
ponurym |
ponurym |
| B. | ponurych |
ponurych |
ponurych |
ponure |
| N. | ponurymi |
ponurymi |
ponurymi |
ponurymi |
| Ms. | ponurych |
ponurych |
ponurych |
ponurych |
| W. | ponurzy |
ponurzy |
ponure |
ponure |
Pochodzenie
Od przedrostkowego czasownika ponurzyć 'pochylić, schylić; włożyć do wody, umieścić w wodzie'; pierwotne znaczenie 'mający pochyloną, spuszczoną głowę, patrzący w ziemię' (Bor); zob. nurzać
1.a człowiek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Połączenia
- ponury chłopak, facet
- ponury jak noc, jak chmura gradowa
- ponury i milczący, ponury i smutny
- bardzo ponury
Cytaty
|
Wchodzę do kwiaciarni: jest kilka ponurych osób, sprzedawczyni też pochmurna. źródło: NKJP: Józef Hen: Dziennik na nowy wiek, 2009 |
|
|
Można też spotkać niedorozwiniętych ludzi, którzy zawsze są ponurzy i złośliwi lub apatyczni i bezwolni. źródło: NKJP: Antoni Kępiński: Melancholia, 1996 |
|
|
Często ci, co rozśmieszają innych, na co dzień są ponurymi ludźmi. źródło: NKJP: Anna Gronczewska: Wydurnianie na ekranie, Dziennik Łódzki, 2007-03-02 |
|
|
W opowieściach rodziców działa się historia wielka i mała. Pojawiał się Chłop na Opak, ponury mężczyzna, stary kawaler, może wdowiec, z pewnością człowiek samotny, który dzień przesypiał, a w nocy pracował [...]. źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Zapominany Kraków, 2007 |
1.b głos
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Połączenia
- ponury głos, wzrok; ponura mina, twarz; ponure spojrzenie; ponure myśli
- bardzo ponury
Cytaty
|
Tomek natomiast, nie spuszczając wzroku z krajowców, ponurym głosem zakończył recytację [...]. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek wśród łowców głów, 1996 |
|
|
Obaj chłopcy weszli na pokład, odprowadzani ponurym spojrzeniem mężczyzny przy trapie. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004 |
|
|
Z ponurą miną odsznurował tasiemki, otworzył kolejny karton pokryty rzędem hebrajskich powyginanych liter i przygotował się na fascynujące relacje o problemach sołtysa z podwrocławskiej wioski Mochbor [...]. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003 |
|
|
[...] przygotowywała (w prawdziwym kucharskim natchnieniu) wszystkie smakołyki, za którymi Bigojan przepadał, nim go opadły ponure myśli (które nie tylko apetyt, ale i smak odebrały). źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zamach na wyspę, 2001 |
1.c wiadomość
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Cytaty
|
Rano zadzwoniła mama i przekazała ponurą wiadomość. Normalnie zrobiło mi się ciemno przed oczami. źródło: Ada Edelman: Opowieści z Biura Duchów, 2018 (books.google.pl) |
|
|
Wszystkie media zapchane są ponurymi informacjami – to mnie przytłacza. źródło: Internet: dogstrustblog.wordpress.com |
2. czas
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | smętarny |
Połączenia
- ponure czasy, lata
Cytaty
|
Nie chcę, żebyście myśleli, że był to dla mnie wyjątkowo ponury czas, wypełniony samotnością i cierpieniem. Było... no cóż, znośnie. źródło: Michał Strąkow: Życie na maksa. Autobiografia, 2018 (books.google.pl) |
|
|
Na mentalność Greków [...] silnie oddziałały ponure lata rządów faszystowskiej junty w latach 1967-1974. Zagrożenie dla swobód obywatelskich, okres prześladowań przeciwników politycznych, posługiwanie się terrorem [...]. źródło: Franciszek Gołembski: Stosunki kulturalne na Bałkanach, 2001 (books.google.pl) |
3. krajobraz
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | posępny, smętny, zasmęcony, zesmutniały | |
| hiperonimy: | smutny |
Połączenia
- ponury budynek, gmach, korytarz; krajobraz; obraz; paradoks; klimat; ponura pogoda; atmosfera, ciemność, farsa, historia, prawda, prognoza; ponure gmaszysko, miejsce; wrażenie; ponure barwy
- ciemny i ponury, deszczowy i ponury, mroczny i ponury, szary i ponury
- bardzo, niezwykle, szczególnie, wyjątkowo ponury
Cytaty
|
[...] schody się kończą, otwiera się długa i ponura krypta, pośrodku stół zamiast grobowca, puste ławy pod ścianami i troje drzwi w trzy różne strony [...]. źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Obłęd, 1983 |
|
|
Klatka schodowa była ciemna i ponura. źródło: NKJP: Michał Bielecki: Dziewczyna z Banku Prowincjonalnego S. A., 1997 |
|
|
To były ponure czasy. Ludzi zamykano w więzieniach, wysyłano na Syberię, tępiono kułaków, a nagle komisarze pytali o powierzchnię gruntów, zasiewy, inwentarz żywy i maszyny. źródło: NKJP: Jagienka Wilczak: Jak się spisywaliśmy w PRL, Polityka, 2001-06-16 |
|
|
Tytułowy Krawiec jest w świecie Mrożka jedynym i niepodzielnym władcą. [...] To ponura wizja rzeczywistości, w której nie ma już miejsca na naturalność i prawdę tego, co między ludźmi, bo wszystko jest grą, maską i udaniem. źródło: NKJP: 36 premier 2000 roku, Dziennik Polski, 2001-02-20 |