Chronologizacja
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
zmarznę |
zmarzniemy rzadziej zmarźniemy |
|||
| 2 os. |
zmarzniesz rzadziej zmarźniesz |
zmarzniecie rzadziej zmarźniecie |
|||
| 3 os. |
zmarznie rzadziej zmarźnie |
zmarzną |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zmarzłem +(e)m zmarzł kwestion. zmarznąłem kwestion. +(e)m zmarznął |
zmarzłam +(e)m zmarzła rzadziej zmarznęłam rzadziej +(e)m zmarznęła |
zmarzłom +(e)m zmarzło rzadziej zmarznęłom rzadziej +(e)m zmarznęło |
zmarzliśmy +(e)śmy zmarzli rzadziej zmarznęliśmy rzadziej zmarźliśmy rzadziej +(e)śmy zmarznęli rzadziej +(e)śmy zmarźli |
zmarzłyśmy +(e)śmy zmarzły rzadziej zmarznęłyśmy rzadziej +(e)śmy zmarznęły |
| 2 os. |
zmarzłeś +(e)ś zmarzł rzadziej zmarznąłeś rzadziej +(e)ś zmarznął |
zmarzłaś +(e)ś zmarzła rzadziej zmarznęłaś rzadziej +(e)ś zmarznęła |
zmarzłoś +(e)ś zmarzło rzadziej zmarznęłoś rzadziej +(e)ś zmarznęło |
zmarzliście +(e)ście zmarzli rzadziej zmarznęliście rzadziej zmarźliście rzadziej +(e)ście zmarznęli rzadziej +(e)ście zmarźli |
zmarzłyście +(e)ście zmarzły rzadziej zmarznęłyście rzadziej +(e)ście zmarznęły |
| 3 os. |
zmarzł rzadziej zmarznął |
zmarzła kwestion. zmarznęła |
zmarzło rzadziej zmarznęło |
zmarzli rzadziej zmarznęli rzadziej zmarźli |
zmarzły rzadziej zmarznęły |
bezosobnik: zmarznięto
rzadziej zmarźnięto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
zmarznijmy rzadziej zmarźnijmy |
|
| 2 os. |
zmarznij rzadziej zmarźnij |
zmarznijcie rzadziej zmarźnijcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zmarzłbym bym zmarzł rzadziej zmarznąłbym rzadziej bym zmarznął |
zmarzłabym bym zmarzła rzadziej zmarznęłabym rzadziej bym zmarznęła |
zmarzłobym bym zmarzło rzadziej zmarznęłobym rzadziej bym zmarznęło |
zmarzlibyśmy byśmy zmarzli rzadziej zmarznęlibyśmy rzadziej zmarźlibyśmy rzadziej byśmy zmarznęli rzadziej byśmy zmarźli |
zmarzłybyśmy byśmy zmarzły rzadziej zmarznęłybyśmy rzadziej byśmy zmarznęły |
| 2 os. |
zmarzłbyś byś zmarzł rzadziej zmarznąłbyś rzadziej byś zmarznął |
zmarzłabyś byś zmarzła rzadziej zmarznęłabyś rzadziej byś zmarznęła |
zmarzłobyś byś zmarzło rzadziej zmarznęłobyś rzadziej byś zmarznęło |
zmarzlibyście byście zmarzli rzadziej zmarznęlibyście rzadziej zmarźlibyście rzadziej byście zmarznęli rzadziej byście zmarźli |
zmarzłybyście byście zmarzły rzadziej zmarznęłybyście rzadziej byście zmarznęły |
| 3 os. |
zmarzłby by zmarzł rzadziej zmarznąłby rzadziej by zmarznął |
zmarzłaby by zmarzła rzadziej zmarznęłaby rzadziej by zmarznęła |
zmarzłoby by zmarzło rzadziej zmarznęłoby rzadziej by zmarznęło |
zmarzliby by zmarzli rzadziej zmarznęliby rzadziej zmarźliby rzadziej by zmarznęli rzadziej by zmarźli |
zmarzłyby by zmarzły rzadziej zmarznęłyby rzadziej by zmarznęły |
bezosobnik: zmarznięto by
rzadziej zmarźnięto by
bezokolicznik: zmarznąć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
zmarznąwszy
gerundium: zmarznięcie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zmarznięcie rzadziej zmarźnięcie |
zmarznięcia rzadziej zmarźnięcia |
| D. | zmarznięcia rzadziej zmarźnięcia |
zmarznięć rzadziej zmarźnięć |
| C. | zmarznięciu rzadziej zmarźnięciu |
zmarznięciom rzadziej zmarźnięciom |
| B. | zmarznięcie rzadziej zmarźnięcie |
zmarznięcia rzadziej zmarźnięcia |
| N. | zmarznięciem rzadziej zmarźnięciem |
zmarznięciami rzadziej zmarźnięciami |
| Ms. | zmarznięciu rzadziej zmarźnięciu |
zmarznięciach rzadziej zmarźnięciach |
| W. | zmarznięcie rzadziej zmarźnięcie |
zmarznięcia rzadziej zmarźnięcia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: zmarznięty
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | zmarznięty rzadziej zmarźnięty |
zmarznięty rzadziej zmarźnięty |
zmarznięty rzadziej zmarźnięty |
zmarznięte rzadziej zmarźnięte |
zmarznięta rzadziej zmarźnięta |
| D. | zmarzniętego rzadziej zmarźniętego |
zmarzniętego rzadziej zmarźniętego |
zmarzniętego rzadziej zmarźniętego |
zmarzniętego rzadziej zmarźniętego |
zmarzniętej rzadziej zmarźniętej |
| C. | zmarzniętemu rzadziej zmarźniętemu |
zmarzniętemu rzadziej zmarźniętemu |
zmarzniętemu rzadziej zmarźniętemu |
zmarzniętemu rzadziej zmarźniętemu |
zmarzniętej rzadziej zmarźniętej |
| B. | zmarzniętego rzadziej zmarźniętego |
zmarzniętego rzadziej zmarźniętego |
zmarznięty rzadziej zmarźnięty |
zmarznięte rzadziej zmarźnięte |
zmarzniętą rzadziej zmarźniętą |
| N. | zmarzniętym rzadziej zmarźniętym |
zmarzniętym rzadziej zmarźniętym |
zmarzniętym rzadziej zmarźniętym |
zmarzniętym rzadziej zmarźniętym |
zmarzniętą rzadziej zmarźniętą |
| Ms. | zmarzniętym rzadziej zmarźniętym |
zmarzniętym rzadziej zmarźniętym |
zmarzniętym rzadziej zmarźniętym |
zmarzniętym rzadziej zmarźniętym |
zmarzniętej rzadziej zmarźniętej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | zmarznięci rzadziej zmarźnięci |
zmarznięci rzadziej zmarźnięci |
zmarznięte rzadziej zmarźnięte |
zmarznięte rzadziej zmarźnięte |
| D. | zmarzniętych rzadziej zmarźniętych |
zmarzniętych rzadziej zmarźniętych |
zmarzniętych rzadziej zmarźniętych |
zmarzniętych rzadziej zmarźniętych |
| C. | zmarzniętym rzadziej zmarźniętym |
zmarzniętym rzadziej zmarźniętym |
zmarzniętym rzadziej zmarźniętym |
zmarzniętym rzadziej zmarźniętym |
| B. | zmarzniętych rzadziej zmarźniętych |
zmarzniętych rzadziej zmarźniętych |
zmarzniętych rzadziej zmarźniętych |
zmarznięte rzadziej zmarźnięte |
| N. | zmarzniętymi rzadziej zmarźniętymi |
zmarzniętymi rzadziej zmarźniętymi |
zmarzniętymi rzadziej zmarźniętymi |
zmarzniętymi rzadziej zmarźniętymi |
| Ms. | zmarzniętych rzadziej zmarźniętych |
zmarzniętych rzadziej zmarźniętych |
zmarzniętych rzadziej zmarźniętych |
zmarzniętych rzadziej zmarźniętych |
odpowiednik aspektowy: marznąć
Inne uwagi
Formy zmarźniesz, zmarźnie itd. spotykane głównie w języku mówionym
Pochodzenie
1. o człowieku
Definicja
Wymowa
[zmar-znąć]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | zziębnąć | |
| antonimy: | ogrzać się, zagrzać się |
Połączenia
- nogi, ręce zmarzły komuś
- zmarznąć bez marynarki, bez okrycia
- zmarznąć na stoku
- zmarznąć od czekania
- zmarznąć po drodze
- zmarznąć podczas spaceru
- zmarznąć przy (otwartym) oknie
- zmarznąć w nogi, w ręce; w nocy, w wodzie, w zimie; w (cienkim) okryciu, w jakiejś bluzce, garsonce, sukience...
- zmarznąć całkiem, nieco, porządnie, potwornie, solidnie, strasznie, trochę
- zmarznąć jak pies
- móc, zdążyć zmarznąć; można zmarznąć
- zmarznąć i zdrętwieć, zmarznąć i zgłodnieć; zmoknąć i zmarznąć
Cytaty
|
Siedział taki wymizerowany, ledwo się ruszał. I poprosił mnie o pled, bo był już wieczór i zmarzły mu nogi. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Lala, 2008 |
|
|
Badania na stanowiskach pomiarowych i wykopanie trzech głębokich dołów śnieżnych zajęły mu całe popołudnie. Nic dziwnego, że zmarzł i zgłodniał. źródło: NKJP: Jacek Jania: Zrozumieć lodowce, 1988 |
|
|
- Co pan robi? - spytali młodzi ludzie. - Zmarzł pan w stopy? źródło: NKJP: Janusz Kapłon: Ze wspomnień ratownika GOPR - Taksówka na Turbacz, Tygodnik Podhalański, 1999, nr 6 |
|
|
Nałożyłem rękawiczki, żeby mi ręce nie zmarzły, i tak piszę. źródło: NKJP: Stanisław Kowalewski: Czarne okna, 1993 |
Składnia
|
+ | zmarznąć | + |
(w CO)
|
|
|
+ | zmarznąć | + |
(KOMU)
|
2. o kwiatach
Definicja
Wymowa
[zmar-znąć]
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | wymarznąć |
Połączenia
- kartofle, kwiaty, owoce zmarzły
- zmarznąć na mrozie
Cytaty
|
W miejscu, gdzie leżał trup, pojawiło się wkrótce kilka kwiatów, które zmarzły na mrozie. źródło: NKJP: Andrzej Anonimus: Nie nadaje się, przecież to jeszcze szczeniak, 1999 |
|
|
Przyjazd z Santiago nie był przyjemny, zastałem tutaj straszne chłody [...]. Nawet jarzębiny zmarzły i czarne jagody i lipy u nas wcale nie kwitły! źródło: NKJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Listy do córek, 2009 |
|
|
Ważne jest także, aby poinsecja nie zmarzła podczas wietrzenia pokoju. Lepiej na ten czas przestawić ją w zaciszne miejsce z dala od otwartego okna. źródło: NKJP: (mag.): Święta z gwiazdą, Dziennik Łódzki, 2002-12-10 |
|
|
Największe szkody [dzik] wyrządza w kartoflach i burakach rosnących na polu lub zakopcowanych, gdyż w zimie powoduje często ich zmarznięcie wskutek rozkopania kopców. źródło: NKJP: Stanisław Godlewski: Vademecum myśliwego, 1996 |
3. o ziemi
Definicja
Wymowa
[zmar-znąć]
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
Relacje znaczeniowe
| antonimy: | stopnieć |
Połączenia
- ziemia zmarzła
Cytaty
|
Stara pokrywa śnieżna zmarzła, tworząc twardą skorupę. źródło: NKJP: JAR, MP: Myśliwi karmią zamiast strzelać, Trybuna Śląska, 2002-01-07 |
|
|
Chodzi o to, by dziki [...] utrzymać w lesie do czasu, aż pola zmarzną i zwierzaki nie wyrządzą tam szkód. źródło: NKJP: (SIM): Myśliwi szykują się do zimy, Express Ilustrowany, 2003-11-15 |
|
|
Potem przywiezie zdezelowanym „Rometem” kilka worków ściółki z lasu i rozsypie po grządkach, żeby ziemia nie zmarzła. źródło: NKJP: Agnieszka Gospodarczyk: Pustelnik z działki, Express Ilustrowany, 2002-10-08 |