UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

trzymać się

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	trzymam się	trzymamy się
2 os.	trzymasz się	trzymacie się
3 os.	trzyma się	trzymają się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	trzymałem się +(e)m się trzymał	trzymałam się +(e)m się trzymała	trzymałom się +(e)m się trzymało	trzymaliśmy się +(e)śmy się trzymali	trzymałyśmy się +(e)śmy się trzymały
2 os.	trzymałeś się +(e)ś się trzymał	trzymałaś się +(e)ś się trzymała	trzymałoś się +(e)ś się trzymało	trzymaliście się +(e)ście się trzymali	trzymałyście się +(e)ście się trzymały
3 os.	trzymał się	trzymała się	trzymało się	trzymali się	trzymały się

bezosobnik: trzymano się

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę się trzymał będę się trzymać	będę się trzymała będę się trzymać	będę się trzymało będę się trzymać	będziemy się trzymali będziemy się trzymać	będziemy się trzymały będziemy się trzymać
2 os.	będziesz się trzymał będziesz się trzymać	będziesz się trzymała będziesz się trzymać	będziesz się trzymało będziesz się trzymać	będziecie się trzymali będziecie się trzymać	będziecie się trzymały będziecie się trzymać
3 os.	będzie się trzymał będzie się trzymać	będzie się trzymała będzie się trzymać	będzie się trzymało będzie się trzymać	będą się trzymali będą się trzymać	będą się trzymały będą się trzymać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		trzymajmy się
2 os.	trzymaj się	trzymajcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	trzymałbym się bym się trzymał	trzymałabym się bym się trzymała	trzymałobym się bym się trzymało	trzymalibyśmy się byśmy się trzymali	trzymałybyśmy się byśmy się trzymały
2 os.	trzymałbyś się byś się trzymał	trzymałabyś się byś się trzymała	trzymałobyś się byś się trzymało	trzymalibyście się byście się trzymali	trzymałybyście się byście się trzymały
3 os.	trzymałby się by się trzymał	trzymałaby się by się trzymała	trzymałoby się by się trzymało	trzymaliby się by się trzymali	trzymałyby się by się trzymały

bezosobnik: trzymano by się

bezokolicznik: trzymać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: trzymając się

gerundium: trzymanie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	trzymanie się	trzymania się
D.	trzymania się	trzymań się
C.	trzymaniu się	trzymaniom się
B.	trzymanie się	trzymania się
N.	trzymaniem się	trzymaniami się
Ms.	trzymaniu się	trzymaniach się
W.	trzymanie się	trzymania się

imiesłów przymiotnikowy czynny: trzymający się

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	trzymający się	trzymający się	trzymający się	trzymające się	trzymająca się
D.	trzymającego się	trzymającego się	trzymającego się	trzymającego się	trzymającej się
C.	trzymającemu się	trzymającemu się	trzymającemu się	trzymającemu się	trzymającej się
B.	trzymającego się	trzymającego się	trzymający się	trzymające się	trzymającą się
N.	trzymającym się	trzymającym się	trzymającym się	trzymającym się	trzymającą się
Ms.	trzymającym się	trzymającym się	trzymającym się	trzymającym się	trzymającej się

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	trzymający się	trzymający się	trzymające się	trzymające się
D.	trzymających się	trzymających się	trzymających się	trzymających się
C.	trzymającym się	trzymającym się	trzymającym się	trzymającym się
B.	trzymających się	trzymających się	trzymających się	trzymające się
N.	trzymającymi się	trzymającymi się	trzymającymi się	trzymającymi się
Ms.	trzymających się	trzymających się	trzymających się	trzymających się

Pochodzenie

Zob. trzymać

1. poręczy

Definicja

chwycić rękami jakiś przedmiot, który zapewni, że osoba w danej sytuacji nie zmieni w sposób niepożądany swojej pozycji lub ułożenia ciała, i nie puszczać go

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	przytrzymywać się
	antonimy:	puszczać się

Połączenia

trzymać się balustrady, liny, poręczy
trzymać się za gałąź, za sznur

Cytaty

	Przebudzone dziecko leży na siedzeniu, trzymając się obu rękami krawędzi desek. źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1961
	Musiała go lubić. Zabierała ze sobą, kiedy jechała do sklepu, sadzała na bagażniku wielkiego czarnego roweru i kazała mocno trzymać się siodełka. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewsk: Bóg zapłacz!, 2000
	Miałem zamiar trzymać się za tę rączkę, aby wieko się nie zsunęło, kiedy będą mnie nieśli na pochyłości. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Opowiadania 1974-1979, 1979
	Auto przechyliło się gwałtownie, osunęli się w rozjeżdżony rów i wdrapali na polną drogę. Trzęsło nimi i rzucało tak, że musieli kurczowo trzymać się uchwytów , źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966

Składnia

	+	trzymać się	+	CZEGO
	+	trzymać się	+	za CO

2. za głowę

Definicja

dotykać ręką lub rękami jakiejś części swojego ciała

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

trzymać się za brzuch, głowę

Cytaty

Nagle kolejny kawałek cegły, z powodu zeza, wylądował na głowie Jacka. - Co mi zrobiłeś!!! Kretynie, idę do twojej matki!!! - wrzeszczał Jacek, trzymając się za głowę. Na jego włosach pojawiła się krew.

źródło: NKJP: Marek Miller: Pierwszy milion..., 1999

Śmieje się najpierw cicho, potem coraz głośniej. Trzyma się za brzuch, ma wrażenie, że śmiech wywraca ją na nice.

źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Wychowanie seksualne dla klasy wyższej, średniej i niższej, 1999

3. za ręce

Definicja

chwyciwszy siebie nawzajem za jakąś część ciała, pozostawać w tym stanie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	chwytać się
	antonimy:	puszczać się

Połączenia

trzymać się pod ręce
trzymać się za ręce

Cytaty

Dwie blondynki, jedna z długimi, druga z krótkimi włosami, trzymają się za ręce i stoją pod jakimś sklepieniem, którego nie mogę rozpoznać.

źródło: Marek Krajewski, Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009

Dziewczęta szły szybko, trzymały się pod ręce, rozglądały nieustannie w poszukiwaniu ewentualnych szpiegów i wymieniały szepty oraz westchnienia.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Głowa Minotaura, 2009

Składnia

trzymać się

(za CO)

4. na zawiasach

Definicja

być przymocowanym, zamocowanym na czymś lub związanym czymś, co zapewnia, że obiekt pozostaje na właściwym miejscu lub w stanie, w jakim powinien być

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	tkwić
	antonimy:	odpadać

Cytaty

Po drewnianych schodkach wspięli się na podwyższenie dwaj ludzie w szarych kombinezonach, prowadząc pod ręce człowieka ubranego w białą koszulę z oderwanym, trzymającym się na kilku zaledwie nitkach kołnierzem.

źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006

Furtka trzymała się na drucianej pętli - niżej była klamka, ale zrośnięta z resztą zamka w jedną bryłę rdzy.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004

[...] dwie nastolatki stoją przed półką z piwem. Lekko nadwyrężony makijaż, trzymające się na lakierze fryzury blond, rozchełstane kurtki

źródło: NKJP: Tam trwa impreza, Gazeta Krakowska, 2002-02-03

Składnia

trzymać się

(na CZYM)

5. prosto

Definicja

zachowywać określoną pozycję ciała

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Połączenia

trzymać się na nogach; w siodle
trzymać się prosto

Cytaty

Mógł mieć na oko nieco ponad sześćdziesiąt lat, ale trzymał się prosto i sprężyście, oceniając uzbrojoną grupę uważnym spojrzeniem.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006

Byli zmęczeni i pokryci kurzem, ale trzymali się w siodłach dziarsko, ochoczo odpowiadali na pozdrowienia goszczących w Loredo kamratów i znajomych.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996

Piją bez umiaru, a mimo to pewnie trzymają się na nogach, podczas gdy ich kompani już od dawna leżą pod stołem.

źródło: NKJP: Artur Włodarski: Biologiczne podstawy uzależnienia od alkoholu,Gazeta Wyborcza,1996-10-01

Składnia

trzymać się

JAK

6. nieźle

Definicja

zachowywać dobry stan fizyczny, psychiczny, techniczny, mimo że okoliczności wskazują, że mogłoby być inaczej

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Połączenia

trzymać się dobrze, dzielnie, nieźle

Cytaty

	Wszyscy zresztą byliśmy wykończeni. Jak dotąd, najlepiej trzymał się Janek. źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007
	Kozłowska dotąd trzymała się nieźle, lecz dzisiejszy ranek przepełnił czarę. Rozkleiła się. źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Rytuał, 2008
	Panie Krzysztofie, skończył Pan właśnie 60 lat. Ładny wiek. Nieźle się Pan trzyma. źródło: NKJP: Michał Migdał: Nie lubię Krawczyka, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2006-09-29
	- Mój ma 33 lata i całkiem nieźle się trzyma - twierdzi [...] właściciel gaza-69. - Przed dekadą wymieniłem mu silnik z dolnozaworowego na górnozaworowy i tyle. źródło: NKJP: Cztery na cztery, Dziennik Polski, 2004-03-27

Składnia

trzymać się

JAK

7. matki

Definicja

zachowywać z kimś określony typ kontaktu fizycznego lub psychicznego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

trzymać się matki, rodziców

Cytaty

Mam opiekuna, więc trzymam się go, nie odstępując na krok.

źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Obłęd, 1980

Pawełek trzymał się krawca, a krawiec lubił Pawełka. Przez jakiś czas stanowili nierozłączną parę, potem stosunki nieco się rozluźniły.

źródło: NKJP: Andrzej Szczypiorski: Początek, 1986

Trzymaj się blisko przyjaciół, kiedy pokręcony Merkury sprawi, że łatwiej będziesz ulegać niebezpiecznym męskim urokom.

źródło: NKJP: Cosmopolitan nr 07, 2000

Składnia

	+	trzymać się	+	KOGO/CZEGO
	+	trzymać się	+	GDZIE

8. szlaku

Definicja

nie oddalać się od określonego miejsca

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport

Relacje znaczeniowe

antonimy:

zbaczać

Połączenia

trzymać się drogi, szlaku, prawej, lewej... strony; cienia; brzegu

Cytaty

	Skręcały w małą uliczkę, przy której nie było chodników, szły więc, trzymając się blisko domów. źródło: NKJP: Ewa Kujawska: Dom Małgorzaty, 2007
	Tędy wyjdziesz, choć to daleko. Trzymaj się tylko brązowej linii na ścianie, dasz sobie radę. źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1961
	Tyle że laikowi „obserwować” morświny jest bardzo trudno, choć lubią one trzymać się brzegu i pływają niezbyt szybko, bo około 16 km na godzinę. źródło: NKJP: Adam Wajrak: Bałtyckie delfiny, Gazeta Wyborcza, 1995-03-03
	Zaraz za Hoa Bing straciliśmy z oczu Rzekę Czarną, lecz wciąż trzymaliśmy się dolin pomniejszych rzeczek. źródło: NKJP: Arkady Fiedler, Dzikie banany, 1960
	Lepiej sobie pójdę - pomyślał Krauze. Trzymając się cienia , poszedł w stronę szosy, zaznaczonej światłami jadących samochodów. źródło: NKJP: Joanna Rudniańska: Miejsca, 1999

Składnia

trzymać się

CZEGO

9. przepisów

Definicja

działać zgodnie z określonymi zasadami i normami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

przestrzegać, stosować się, zastosowywać się

Połączenia

trzymać się procedur, przepisów, reguł, zasad
należy, trzeba trzymać się czegoś

Cytaty

Po chwili na ekranie ponownie pojawił się szeryf i wygłosił umoralniającą opowieść o tym, że nawet w tak zdziczałych moralnie czasach każdy powinien trzymać się wiary swoich przodków i szanować innych ludzi.

źródło: NKJP: Adam Barczyński: Ślepy los, 1999

Trzymał się reguł, które sam ustalił.

źródło: NKJP: Mariusz Czubaj: 21:37, 2010

Powiedzcie dzisiaj rolnikom, czego oni się mają trzymać, na co się nastawić, na jaką produkcję?

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 25.10.2000

Składnia

trzymać się

CZEGO

10. na rynku

Definicja

nie zostać zwyciężonym, pokonanym,zastąpionym przez kogoś lub coś innego

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

coś ciągle, jeszcze, nadal się trzyma

Cytaty

	Admirał delikatnie dotknął mapy – na prawym brzegu Dniepru trzyma się jeszcze część armii generała Szylinga... źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006
	Zima trzyma się mocno. Od początku miesiąca temperatura ani razu nie przekroczyła 0 st. C. źródło: NKJP: Pogoda na tydzień. Najgorsze za nami? Poprawa pogody coraz bliżej, Gazeta Pomorska, 2010-01-29
	Astronomia polska wciąż więc jeszcze się trzyma, choć perspektywy nie są najlepsze. źródło: NKJP: Gazeta Wyborcza, 1993-11-12
	Zakładom różnie się wiodło. Mystal upadł, Światowit trzyma się na rynku ale nie jest to potentat, który nie musi liczyć się z groszem. źródło: NKJP: Wyłączają prąd, Dziennik Zachodni, 2001-01-29

Składnia

trzymać się

(JAK)

Frazeologizmy

coś trzyma się kupy
ktoś czepia się czegoś jak pijany płotu
ktoś trzyma się czegoś jak pijany płotu
ktoś stoi z boku
ktoś trzyma się na uboczu
ktoś trzyma się z boku
ktoś trzyma się czegoś zębami i pazurami
ktoś trzyma się czegoś rękami i nogami
ktoś trzyma się matczynej spódnicy
ktoś trzyma się maminej spódnicy
ktoś trzyma się na dystans
ktoś trzyma się na odległość
ktoś trzyma się przy życiu
ktoś trzyma się razem
ktoś trzyma się za kieszeń
ktoś twardo stąpa po ziemi
ktoś trzyma się ziemi
ktoś zrywa boki
ktoś trzyma się za boki
ktoś/coś trzyma się kupy
pieniądze się nie trzymają kogoś
trzymaj się ciepło
żarty się trzymają kogoś

Data ostatniej modyfikacji: 27.07.2015