UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

morski

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	morski	morski	morski	morskie	morska
D.	morskiego	morskiego	morskiego	morskiego	morskiej
C.	morskiemu	morskiemu	morskiemu	morskiemu	morskiej
B.	morskiego	morskiego	morski	morskie	morską
N.	morskim	morskim	morskim	morskim	morską
Ms.	morskim	morskim	morskim	morskim	morskiej
W.	morski	morski	morski	morskie	morska

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	morscy	morscy	morskie	morskie
D.	morskich	morskich	morskich	morskich
C.	morskim	morskim	morskim	morskim
B.	morskich	morskich	morskich	morskie
N.	morskimi	morskimi	morskimi	morskimi
Ms.	morskich	morskich	morskich	morskich
W.	morscy	morscy	morskie	morskie

Pochodzenie

Zob. morze

1. związany z morzem - obszarem wodnym

Definicja

związany z morzem - zamkniętym obszarem wodnym o dużych rozmiarach

Cytaty

1.a dno

Definicja

będący częścią morza lub oceanu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

Połączenia

dno, głębiny; obszary morskie

Cytaty

	Prezentujemy np. europejskie i światowe dokonania w dziedzinie żeglugi, nawigacji i budowy okrętów, ratownictwa morskiego, ochrony środowiska morskiego, badania głębin morskich. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 07.09.2000
	Dno morskie obniża się bowiem biernie pod ciężarem skał osadowych. źródło: NKJP: Jerzy Dzik: Dzieje życia na ziemi: wprowadzenie do paleobiologii, 2003
	Skuteczne zapobieganie chorobie głębokościowej miałoby ogromne znaczenie praktyczne przy wszelkiego rodzaju pracach budowlanych pod wodą, oraz coraz częściej wydobywaniu z dna morskiego różnych bogactw mineralnych. źródło: NKJP: Nurkowanie do głębokości… jednego kilometra, Młody Technik nr 2, 1966
	Tradycyjne krajobrazy stworzone przez człowieka oraz naturalne i półnaturalne siedliska o znaczeniu ogólnoeuropejskim, takie jak wybrzeża, obszary morskie, tereny wodno-błotne, lasy, obszary górskie i użytki zielone są zagrożone; zagrożone są także dzikie gatunki roślin i zwierząt. źródło: NKJP: Stefan Kozłowski: Ekorozwój: wyzwanie XXI wieku, 2000

1.b przyroda

Definicja

związany z elementami przyrody nad morzem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

Połączenia

piach, piasek, podmuch, powiew, wiatr morski

Cytaty

	Najlepszy jest piasek morski, gdyż zawiera dużo szczątków muszli i innych składników bogatych w sole mineralne. źródło: NKJP: Hanna Jurczak-Gucwińska: Zwierzęta w moim domu, 1997
	Na pokładach stali korsarze, silni, rozrośnięci w barach, o ciemnej skórze spalonej słonym wiatrem morskim. źródło: NKJP: Halina Rudnicka: Uczniowie Spartakusa, 1996
	Rześki podmuch morski [...] też nie był do pogardzenia. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Opowiadania 1960-1965, 1997
	Nieuczciwi przedsiębiorcy budowlani oszczędzali na cemencie, dosypując piasek morski. źródło: NKJP: Świat - Domy na piasku, Dziennik Polski, 1999-08-26

1.c żegluga

Definicja

związany z drogą wodną prowadzącą przez morze lub ocean

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport wodny

Połączenia

port; prom morski; żegluga morska; przystanie morskie

Cytaty

Wśród mieszkańców Rzeczypospolitej żegluga morska była mało popularna. Poza mieszkającymi na wybrzeżu rybakami i marynarzami na morze zapuszczali się nieliczni.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych: praca zbiorowa, 2005

Powinieneś też odwiedzić na południowym wybrzeżu
port morski, do którego wpływają statki przybywające
z daleka.

źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Atlantyda, wyspa ognia, 1996

Wprowadzono także obowiązek uzgadniania decyzji o warunkach zabudowy z dyrektorem urzędu morskiego w odniesieniu do obszarów pasa technicznego, morskich portów i przystani, morskich wód wewnętrznych i morza terytorialnego.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 12.05.1994

1.d przemysł

Definicja

mający związek z rozwojem gospodarczym regionów znajdujących się w pobliżu morza

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

Połączenia

administracja, gospodarka morska; handel; przemysł; transport morski; rybołówstwo morskie

Cytaty

	Rybołówstwo morskie dostarczyło na rynek 180 tys. ton ryb i przetworów rybnych. źródło: NKJP: A.T.: 7 dni, Przegląd Techniczny nr 2, 1970
	Handel morski zdobył sobie decydującą przewagę nad lądowym. Nie zapominajmy jednak o tym, że zdolność transportowa lądowa nie pozostaje bez wpływu na transport morski; statek może załadować jedynie te masy, które mu dowiezie wehikuł lądowy 58. źródło: NKJP: Jan Matuszewski: Unknown - historia, 1997
	Eugeniusz Kwiatkowski jako minister skarbu zajął się gospodarką, tworzył m.in. przemysł morski i odbudowywał chemiczny. źródło: NKJP: Anna Bogusz: Grabksi kontra Kordian, Wprost nr 26/12, 1999
	Jest także zastanawiające, iż w kontekście złej sytuacji w gospodarce morskiej, na przykład, nakłady na urzędy morskie maleją o 10%. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 09.11.1998
	Tymczasem amerykańska marynarka wynajęła duży statek transportowy, który jeszcze we wrześniu może przewieźć czołgi i ciężką broń w rejon Zatoki Perskiej - podały źródła w instytucjach zajmujących się transportem morskim. źródło: NKJP: Świat - Szukanie sojuszników, Dziennik Polski, 2002-09-05

1.e ryby

Definicja

żyjący albo rosnący w morzu lub oceanie

Noty o użyciu

Wyraz używany jako składnik różnych terminów zoologicznych, np. konik morski, krowa morska, lew morski, słoń morski, świnka morska oraz terminów botanicznych, np. kapusta morska, trawa morska.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta wodne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny wodne

Połączenia

organizmy, ryby morskie

Cytaty

Ryby morskie są pokarmem bardziej pożywnym niż ryby żyjące w wodach lądowych.

źródło: NKJP: Stanisława Olko: Makrobiotyka w polskiej kuchni czyli Powrót do dawnego naturalnego sposobu odżywiania, 1994

Na jego wygasłym wierzchołku osiedlały się drobne organizmy morskie o wapiennym szkielecie, a więc czerwone wodorosty i korale głębinowe.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek wśród łowców głów, 1996

Wielkie połowy ryb morskich trwały jesienią, a ubój zwierząt na początku zimy, gdy osiągały one maksymalną wagę.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych: praca zbiorowa, 2005

2. kolor

Definicja

koloru takiego jak kolor morza - wody

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Połączenia

morskie oczy; kolor morski

Cytaty

Łódź o trójkątnym żaglu cichutko niosła go wzdłuż wybrzeża, gdy gładka toń zmąciła się i wychynął z niej dziewczęcy kształt, morskie oczy spojrzały na młodzieńca.

źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Może nie, może tak, 1995

Mundurek będzie najprawdopodobniej w kolorze morskim z logiem szkoły i ma kosztować mniej niż 50 zł.

źródło: NKJP: Kinga Olszewska: Jakie mundurki będą nosiły dzieci w szkołach, Tygodnik Tucholski, 2007

Frazeologizmy

anioł morski
choroba morska
dzielność morska
konik morski
krowa morska
latarnia morska
lew morski
mila morska
niedźwiedź morski
pianka morska
piechota morska
rozbójnik morski
szarytka morska
świnka morska
trawa morska
wąż morski
wilk morski
wydra morska
żółw morski

Data ostatniej modyfikacji: 24.02.2023