UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

dopatrzyć się

rzadziej dopatrzeć się

Chronologizacja

SPXVI, SL, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. patrzeć

Definicja

przyjrzawszy się czemuś uważnie, dostrzec coś

Noty o użyciu

Zwykle służy do mówienia o zjawiskach negatywnych.

Warianty

  • rzadziej dopatrzeć się

Wymowa

[dopatszyć sie lub pot. dopaczszyć sie]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:  doszukać się
hiperonimy:  dostrzec

Połączenia

  • arbiter, NIK, prokurator, senat, sędzia, trybunał, wojewoda dopatrzył się; prokuratura dopatrzyła się; funkcjonariusze, kontrolerzy, krytycy, policjanci, radni, urzędnicy dopatrzyli się czegoś
  • dopatrzyć się aluzji, analogii, jakiejś cechy, podobieństwa, pozytywów, sensu, związku; błędów, faulu, luki prawnej, nadużyć, naruszeń, nieprawidłowości, nieścisłości, niezgodności, przewinienia, spalonego, sprzeczności, śladów przestępstwa, uchybień, usterek, wad, winy, zagrożenia, zaniedbań, złamania regulaminu, znamion czegoś
  • dopatrzyć się czegoś na zdjęciu
  • dopatrzyć się czegoś podczas kontroli
  • dopatrzyć się czegoś w tekście, w czyjejś wypowiedzi; w czyichś działaniach, w czyimś postępowaniu
  • łatwo, trudno dopatrzyć się; słusznie dopatrzył się
  • można; potrafić dopatrzyć się

Cytaty

Analizując tekst bardzo dokładnie, można dopatrzyć się w nim kilkunastu, nie chcę powiedzieć błędów, ale pewnych niedoskonałości językowych.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 28.08.2002

Ustawa o wykonywaniu mandatu posła i senatora stanowi, że zawodowy parlamentarzysta nie może mieć dodatkowych źródeł dochodu. Tymczasem prokuratura nie dopatrzyła się w działaniu senatora znamion przestępstwa.

źródło: NKJP: STRZ: Legalne dochody senatora, Dziennik Polski, 2002-08-09

Zenaida Mojsiejewna była o pięć lat starsza od Poliny. Trudno było dopatrzyć się podobieństwa pomiędzy tymi dwiema siostrami.

źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Gdy owoc dojrzewa, 1958

Gospodarze strzelili jeszcze jednego gola, ale arbiter słusznie dopatrzył się spalonego przy strzale Banasiaka.

źródło: NKJP: sem: Lider bez strat, Nowiny Raciborskie, 2002-04-10

Lekarze psychiatrzy dopatrzyli się u oskarżonego wybitnych cech psychopatycznych, ale tylko w niewielkim stopniu ograniczających możliwość kierowania czynami.

źródło: KWSJP: Stanisław Milewski: Ciemne sprawy międzywojnia, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. dopatrzę się
dopatrzymy się
2 os. dopatrzysz się
dopatrzycie się
3 os. dopatrzy się
dopatrzą się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. dopatrzyłem się
+(e)m się dopatrzył
dopatrzyłam się
+(e)m się dopatrzyła
dopatrzyłom się
+(e)m się dopatrzyło
dopatrzyliśmy się
+(e)śmy się dopatrzyli
dopatrzyłyśmy się
+(e)śmy się dopatrzyły
2 os. dopatrzyłeś się
+(e)ś się dopatrzył
dopatrzyłaś się
+(e)ś się dopatrzyła
dopatrzyłoś się
+(e)ś się dopatrzyło
dopatrzyliście się
+(e)ście się dopatrzyli
dopatrzyłyście się
+(e)ście się dopatrzyły
3 os. dopatrzył się
dopatrzyła się
dopatrzyło się
dopatrzyli się
dopatrzyły się

bezosobnik: dopatrzono się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. dopatrzmy się
2 os. dopatrz się
dopatrzcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. dopatrzyłbym się
bym się dopatrzył
dopatrzyłabym się
bym się dopatrzyła
dopatrzyłobym się
bym się dopatrzyło
dopatrzylibyśmy się
byśmy się dopatrzyli
dopatrzyłybyśmy się
byśmy się dopatrzyły
2 os. dopatrzyłbyś się
byś się dopatrzył
dopatrzyłabyś się
byś się dopatrzyła
dopatrzyłobyś się
byś się dopatrzyło
dopatrzylibyście się
byście się dopatrzyli
dopatrzyłybyście się
byście się dopatrzyły
3 os. dopatrzyłby się
by się dopatrzył
dopatrzyłaby się
by się dopatrzyła
dopatrzyłoby się
by się dopatrzyło
dopatrzyliby się
by się dopatrzyli
dopatrzyłyby się
by się dopatrzyły

bezosobnik: dopatrzono by się

bezokolicznik: dopatrzyć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: dopatrzywszy się

gerundium: dopatrzenie się

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. dopatrzenie się
dopatrzenia się
D. dopatrzenia się
dopatrzeń się
C. dopatrzeniu się
dopatrzeniom się
B. dopatrzenie się
dopatrzenia się
N. dopatrzeniem się
dopatrzeniami się
Ms. dopatrzeniu się
dopatrzeniach się
W. dopatrzenie się
dopatrzenia się

odpowiednik aspektowy: dopatrywać się

Składnia

Rzosobowy + dopatrzyć się +
(w KIM/CZYM) | (u KOGO) + CZEGO

Informacja normatywna

Wariant dopatrzeć uznawany za niepoprawny

Data ostatniej modyfikacji: 29.07.2011
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj