Chronologizacja
1. pod ciężarem
Definicja
Pochodzenie
Zob. płaski
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury
Połączenia
- rozpłaszczyć się na brzuchu, na policzku
- rozpłaszczyć się pod ciężarem, pod naciskiem czegoś
- rozpłaszczyć się jak placek
Cytaty
|
[...] kula wgniotła solidną blachę niczym tekturę, przerwała ją, po czym rozpłaszczyła się na ścianie, na dodatek odłupując kawałek cegły. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Piołun i miód. Kroniki Drugiego Kręgu, Księga III, 2003 |
|
|
Nagle ojciec szeroko otworzył oczy, [...] wyciągnął rękę i z całej siły palnął muchę, aż się rozpłaszczyła na stole. źródło: KWSJP: Lucyna Legut: Piotrek zgubił dziadka oko, a Jasiek chce dożyć spokojnej starości, 1983 |
|
|
W momencie zderzenia poczułem tępy ból w brzuchu, gdy wszystkie organy wewnętrzne rozpłaszczyły się na żebrach, zagrzechotały o siebie rozluźnione szczęki. źródło: NKJP: mr: Zderzenie na własne życzenie, Trybuna Śląska, 2003-07-31 |
|
|
Głowę zwiesił melancholijnie, suta jego broda rozpłaszczyła się na piersi jak jesienny liść klonowy. Widocznie drzemał. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1995 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozpłaszczę się |
rozpłaszczymy się |
|||
| 2 os. |
rozpłaszczysz się |
rozpłaszczycie się |
|||
| 3 os. |
rozpłaszczy się |
rozpłaszczą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozpłaszczyłem się +(e)m się rozpłaszczył |
rozpłaszczyłam się +(e)m się rozpłaszczyła |
rozpłaszczyłom się +(e)m się rozpłaszczyło |
rozpłaszczyliśmy się +(e)śmy się rozpłaszczyli |
rozpłaszczyłyśmy się +(e)śmy się rozpłaszczyły |
| 2 os. |
rozpłaszczyłeś się +(e)ś się rozpłaszczył |
rozpłaszczyłaś się +(e)ś się rozpłaszczyła |
rozpłaszczyłoś się +(e)ś się rozpłaszczyło |
rozpłaszczyliście się +(e)ście się rozpłaszczyli |
rozpłaszczyłyście się +(e)ście się rozpłaszczyły |
| 3 os. |
rozpłaszczył się |
rozpłaszczyła się |
rozpłaszczyło się |
rozpłaszczyli się |
rozpłaszczyły się |
bezosobnik: rozpłaszczono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozpłaszczmy się |
|
| 2 os. |
rozpłaszcz się |
rozpłaszczcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozpłaszczyłbym się bym się rozpłaszczył |
rozpłaszczyłabym się bym się rozpłaszczyła |
rozpłaszczyłobym się bym się rozpłaszczyło |
rozpłaszczylibyśmy się byśmy się rozpłaszczyli |
rozpłaszczyłybyśmy się byśmy się rozpłaszczyły |
| 2 os. |
rozpłaszczyłbyś się byś się rozpłaszczył |
rozpłaszczyłabyś się byś się rozpłaszczyła |
rozpłaszczyłobyś się byś się rozpłaszczyło |
rozpłaszczylibyście się byście się rozpłaszczyli |
rozpłaszczyłybyście się byście się rozpłaszczyły |
| 3 os. |
rozpłaszczyłby się by się rozpłaszczył |
rozpłaszczyłaby się by się rozpłaszczyła |
rozpłaszczyłoby się by się rozpłaszczyło |
rozpłaszczyliby się by się rozpłaszczyli |
rozpłaszczyłyby się by się rozpłaszczyły |
bezosobnik: rozpłaszczono by się
bezokolicznik: rozpłaszczyć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozpłaszczywszy się
gerundium: rozpłaszczenie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozpłaszczenie się |
rozpłaszczenia się |
| D. | rozpłaszczenia się |
rozpłaszczeń się |
| C. | rozpłaszczeniu się |
rozpłaszczeniom się |
| B. | rozpłaszczenie się |
rozpłaszczenia się |
| N. | rozpłaszczeniem się |
rozpłaszczeniami się |
| Ms. | rozpłaszczeniu się |
rozpłaszczeniach się |
| W. | rozpłaszczenie się |
rozpłaszczenia się |
odpowiednik aspektowy: rozpłaszczać się
Składnia
| Rznieżywotny | + | rozpłaszczyć się | + |
|
2. na ziemi
Definicja
Pochodzenie
Zob. płaski
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury
Połączenia
- rozpłaszczyć się na łóżku, na podłodze, na ziemi
Cytaty
|
Przed chwilą Esmeralda siedziała naburmuszona na łóżku. Teraz rozpłaszczyła się na podłodze z innymi dziećmi, które zbiegły się z sąsiednich sal. źródło: NKJP: Danuta Pawlicka: Do serca przytul kurczaka, Gazeta Poznańska, 2006-03-10 |
|
|
- Padnij! - krzyknął gromowym głosem starzec. - Nie podnosić się! Reynevan rozpłaszczył się na ziemi. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002 |
|
|
Tata błyskawicznym ruchem chwycił kota za kark i przydusił do ziemi. Belmondo miauknął dziko, rozpłaszczył się na podłodze i szarpnął do tyłu, jednak nie udało mu się oswobodzić. źródło: NKJP: Kinga Dunin: Tabu, 1998 |
|
|
Gdyby mógł, rozpłaszczyłby się jak placek, zostałby plamą albo wsiąkłby w kamienie. źródło: NKJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1996 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozpłaszczę się |
rozpłaszczymy się |
|||
| 2 os. |
rozpłaszczysz się |
rozpłaszczycie się |
|||
| 3 os. |
rozpłaszczy się |
rozpłaszczą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozpłaszczyłem się +(e)m się rozpłaszczył |
rozpłaszczyłam się +(e)m się rozpłaszczyła |
rozpłaszczyłom się +(e)m się rozpłaszczyło |
rozpłaszczyliśmy się +(e)śmy się rozpłaszczyli |
rozpłaszczyłyśmy się +(e)śmy się rozpłaszczyły |
| 2 os. |
rozpłaszczyłeś się +(e)ś się rozpłaszczył |
rozpłaszczyłaś się +(e)ś się rozpłaszczyła |
rozpłaszczyłoś się +(e)ś się rozpłaszczyło |
rozpłaszczyliście się +(e)ście się rozpłaszczyli |
rozpłaszczyłyście się +(e)ście się rozpłaszczyły |
| 3 os. |
rozpłaszczył się |
rozpłaszczyła się |
rozpłaszczyło się |
rozpłaszczyli się |
rozpłaszczyły się |
bezosobnik: rozpłaszczono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozpłaszczmy się |
|
| 2 os. |
rozpłaszcz się |
rozpłaszczcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozpłaszczyłbym się bym się rozpłaszczył |
rozpłaszczyłabym się bym się rozpłaszczyła |
rozpłaszczyłobym się bym się rozpłaszczyło |
rozpłaszczylibyśmy się byśmy się rozpłaszczyli |
rozpłaszczyłybyśmy się byśmy się rozpłaszczyły |
| 2 os. |
rozpłaszczyłbyś się byś się rozpłaszczył |
rozpłaszczyłabyś się byś się rozpłaszczyła |
rozpłaszczyłobyś się byś się rozpłaszczyło |
rozpłaszczylibyście się byście się rozpłaszczyli |
rozpłaszczyłybyście się byście się rozpłaszczyły |
| 3 os. |
rozpłaszczyłby się by się rozpłaszczył |
rozpłaszczyłaby się by się rozpłaszczyła |
rozpłaszczyłoby się by się rozpłaszczyło |
rozpłaszczyliby się by się rozpłaszczyli |
rozpłaszczyłyby się by się rozpłaszczyły |
bezosobnik: rozpłaszczono by się
bezokolicznik: rozpłaszczyć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozpłaszczywszy się
gerundium: rozpłaszczenie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozpłaszczenie się |
rozpłaszczenia się |
| D. | rozpłaszczenia się |
rozpłaszczeń się |
| C. | rozpłaszczeniu się |
rozpłaszczeniom się |
| B. | rozpłaszczenie się |
rozpłaszczenia się |
| N. | rozpłaszczeniem się |
rozpłaszczeniami się |
| Ms. | rozpłaszczeniu się |
rozpłaszczeniach się |
| W. | rozpłaszczenie się |
rozpłaszczenia się |
odpowiednik aspektowy: rozpłaszczać się
Składnia
| Rzżywotny | + | rozpłaszczyć się | + |
(na CZYM)
|
3. gość
Definicja
Pochodzenie
Zob. płaszcz
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | rozebrać się |
Połączenia
- rozpłaszczyć się i wejść
Cytaty
|
- Rozpłaszczcie się i wejdźcie! Tylko uprzedzam, mamy dziś gościa - zastrzegła Ewa. źródło: NKJP: Joanna Szymczyk: Ewa i złoty kot, 2004 |
|
|
Popielski słyszał, jak gościnny sąsiad pełni honory domu i każe Cyganowi „rozpłaszczyć się, szapoklak wieszać”. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Głowa Minotaura, 2009 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozpłaszczę się |
rozpłaszczymy się |
|||
| 2 os. |
rozpłaszczysz się |
rozpłaszczycie się |
|||
| 3 os. |
rozpłaszczy się |
rozpłaszczą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozpłaszczyłem się +(e)m się rozpłaszczył |
rozpłaszczyłam się +(e)m się rozpłaszczyła |
rozpłaszczyłom się +(e)m się rozpłaszczyło |
rozpłaszczyliśmy się +(e)śmy się rozpłaszczyli |
rozpłaszczyłyśmy się +(e)śmy się rozpłaszczyły |
| 2 os. |
rozpłaszczyłeś się +(e)ś się rozpłaszczył |
rozpłaszczyłaś się +(e)ś się rozpłaszczyła |
rozpłaszczyłoś się +(e)ś się rozpłaszczyło |
rozpłaszczyliście się +(e)ście się rozpłaszczyli |
rozpłaszczyłyście się +(e)ście się rozpłaszczyły |
| 3 os. |
rozpłaszczył się |
rozpłaszczyła się |
rozpłaszczyło się |
rozpłaszczyli się |
rozpłaszczyły się |
bezosobnik: rozpłaszczono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozpłaszczmy się |
|
| 2 os. |
rozpłaszcz się |
rozpłaszczcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozpłaszczyłbym się bym się rozpłaszczył |
rozpłaszczyłabym się bym się rozpłaszczyła |
rozpłaszczyłobym się bym się rozpłaszczyło |
rozpłaszczylibyśmy się byśmy się rozpłaszczyli |
rozpłaszczyłybyśmy się byśmy się rozpłaszczyły |
| 2 os. |
rozpłaszczyłbyś się byś się rozpłaszczył |
rozpłaszczyłabyś się byś się rozpłaszczyła |
rozpłaszczyłobyś się byś się rozpłaszczyło |
rozpłaszczylibyście się byście się rozpłaszczyli |
rozpłaszczyłybyście się byście się rozpłaszczyły |
| 3 os. |
rozpłaszczyłby się by się rozpłaszczył |
rozpłaszczyłaby się by się rozpłaszczyła |
rozpłaszczyłoby się by się rozpłaszczyło |
rozpłaszczyliby się by się rozpłaszczyli |
rozpłaszczyłyby się by się rozpłaszczyły |
bezosobnik: rozpłaszczono by się
bezokolicznik: rozpłaszczyć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozpłaszczywszy się
gerundium: rozpłaszczenie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozpłaszczenie się |
rozpłaszczenia się |
| D. | rozpłaszczenia się |
rozpłaszczeń się |
| C. | rozpłaszczeniu się |
rozpłaszczeniom się |
| B. | rozpłaszczenie się |
rozpłaszczenia się |
| N. | rozpłaszczeniem się |
rozpłaszczeniami się |
| Ms. | rozpłaszczeniu się |
rozpłaszczeniach się |
| W. | rozpłaszczenie się |
rozpłaszczenia się |
odpowiednik aspektowy: rozpłaszczać się
Składnia
| Rzosobowy | + | rozpłaszczyć się | + |
|
Informacja normatywna
W tym znaczeniu uznawane za błędne.