Chronologizacja
Pochodzenie
1. ubranie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wielkość,
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie cechy ubrań
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | zmniejszać się |
Połączenia
- materiał, ubranie, żołądek kurczy się; komórki, palce, mięśnie kurczą się
- kurczyć się do jakichś rozmiarów
- kurczyć się na starość
- kurczyć się po praniu
- kurczyć się z zimna, ze strachu
- móc kurczyć się
- kurczyć się i rozkurczać, kurczyć się i zanikać; stygnąć i kurczyć się, topnieć i kurczyć się, wysychać i kurczyć się
Cytaty
|
Czuł, że zapada się w sobie, że kurczy się do rozmiarów kukiełki. źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004 |
|
|
Palce odmawiały posłuszeństwa, kurczyły się. źródło: NKJP: Radosław Kobierski: Harar, 2005 |
|
|
W ciągu jednej doby serce kurczy się około 100 tys. razy i tłoczy ok. 7 ton krwi. źródło: NKJP: Serce dla serca, Dziennik Polski - Nowy Sącz, 2002-12-27 |
|
|
Kurcząc się z chłodu pod smugami deszczu, prędko przebiegł przestrzeń od stodoły do ganku chałupy. źródło: KWSJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Sława i chwała, 1962. |
|
|
Cieśle starali się wykorzystywać naturalne tendencje do kurczenia się i pęcznienia drewna, dzięki temu mogli zmniejszyć ciężar konstrukcji, nie tracąc na jej wytrzymałości. źródło: NKJP: Andrzej Nazar: Ciesielska sztuka, Dziennik Polski - Dom, 2002-09-18 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
kurczę się |
kurczymy się |
|||
| 2 os. |
kurczysz się |
kurczycie się |
|||
| 3 os. |
kurczy się |
kurczą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
kurczyłem się +(e)m się kurczył |
kurczyłam się +(e)m się kurczyła |
kurczyłom się +(e)m się kurczyło |
kurczyliśmy się +(e)śmy się kurczyli |
kurczyłyśmy się +(e)śmy się kurczyły |
| 2 os. |
kurczyłeś się +(e)ś się kurczył |
kurczyłaś się +(e)ś się kurczyła |
kurczyłoś się +(e)ś się kurczyło |
kurczyliście się +(e)ście się kurczyli |
kurczyłyście się +(e)ście się kurczyły |
| 3 os. |
kurczył się |
kurczyła się |
kurczyło się |
kurczyli się |
kurczyły się |
bezosobnik: kurczono się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się kurczył będę się kurczyć |
będę się kurczyła będę się kurczyć |
będę się kurczyło będę się kurczyć |
będziemy się kurczyli będziemy się kurczyć |
będziemy się kurczyły będziemy się kurczyć |
| 2 os. |
będziesz się kurczył będziesz się kurczyć |
będziesz się kurczyła będziesz się kurczyć |
będziesz się kurczyło będziesz się kurczyć |
będziecie się kurczyli będziecie się kurczyć |
będziecie się kurczyły będziecie się kurczyć |
| 3 os. |
będzie się kurczył będzie się kurczyć |
będzie się kurczyła będzie się kurczyć |
będzie się kurczyło będzie się kurczyć |
będą się kurczyli będą się kurczyć |
będą się kurczyły będą się kurczyć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
kurczmy się |
|
| 2 os. |
kurcz się |
kurczcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
kurczyłbym się bym się kurczył |
kurczyłabym się bym się kurczyła |
kurczyłobym się bym się kurczyło |
kurczylibyśmy się byśmy się kurczyli |
kurczyłybyśmy się byśmy się kurczyły |
| 2 os. |
kurczyłbyś się byś się kurczył |
kurczyłabyś się byś się kurczyła |
kurczyłobyś się byś się kurczyło |
kurczylibyście się byście się kurczyli |
kurczyłybyście się byście się kurczyły |
| 3 os. |
kurczyłby się by się kurczył |
kurczyłaby się by się kurczyła |
kurczyłoby się by się kurczyło |
kurczyliby się by się kurczyli |
kurczyłyby się by się kurczyły |
bezosobnik: kurczono by się
bezokolicznik: kurczyć się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
kurcząc się
gerundium: kurczenie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | kurczenie się |
kurczenia się |
| D. | kurczenia się |
kurczeń się |
| C. | kurczeniu się |
kurczeniom się |
| B. | kurczenie się |
kurczenia się |
| N. | kurczeniem się |
kurczeniami się |
| Ms. | kurczeniu się |
kurczeniach się |
| W. | kurczenie się |
kurczenia się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: kurczący się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | kurczący się |
kurczący się |
kurczący się |
kurczące się |
kurcząca się |
| D. | kurczącego się |
kurczącego się |
kurczącego się |
kurczącego się |
kurczącej się |
| C. | kurczącemu się |
kurczącemu się |
kurczącemu się |
kurczącemu się |
kurczącej się |
| B. | kurczącego się |
kurczącego się |
kurczący się |
kurczące się |
kurczącą się |
| N. | kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącą się |
| Ms. | kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | kurczący się |
kurczący się |
kurczące się |
kurczące się |
| D. | kurczących się |
kurczących się |
kurczących się |
kurczących się |
| C. | kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
| B. | kurczących się |
kurczących się |
kurczących się |
kurczące się |
| N. | kurczącymi się |
kurczącymi się |
kurczącymi się |
kurczącymi się |
| Ms. | kurczących się |
kurczących się |
kurczących się |
kurczących się |
odpowiednik aspektowy: skurczyć się
2. możliwości
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | zmniejszać się |
Połączenia
- rynek pracy, zbytu...; grono przyjaciół, klientela kurczy się; czyjeś kompetencje, możliwości, wpływy; rezerwy, zasoby kurczą się
- kurczyć się w jakimś tempie
- kurczyć się z każdym rokiem; z dnia na dzień, z roku na rok
- kurczyć się gwałtownie, nagle, raptownie, stopniowo
- zacząć/zaczynać kurczyć się
Cytaty
|
Jak nas zapewniono w magistracie, proponowane kształty i rozmieszczenia stoisk spełniają oczekiwania środowiska, któremu sukcesywnie kurczy się klientela. źródło: NKJP: (waw): Targowisko jak spod igły, Nowiny Raciborskie, 2005-03-22 |
|
|
Podbijane, rozszarpywane na kawałki, palone i grabione, ormiańskie państwo kurczyło się coraz bardziej, aż w końcu w ogóle zniknęło z mapy świata. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Dobre miejsce do umierania, 2005 |
|
|
Nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie kurczą się zasoby wód słodkich powierzchniowych i podziemnych. źródło: NKJP: K.Jakubowski: Szanuj wodę!, Tygodnik Ciechanowski, 2006-09-03 |
|
|
Systematycznie kurczyły się kompetencje samorządu powiatowego. źródło: NKJP: Paweł Cieślewicz: Tygodnik Tucholski, 2003 |
|
|
Z jakich funduszy będą opłacały składki za swoich podopiecznych [...] jednostki pomocy społecznej? Czy z tych pieniędzy, które mają na swoje coraz bardziej kurczące się świadczenia [...]? źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 04.12.1996 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
kurczę się |
kurczymy się |
|||
| 2 os. |
kurczysz się |
kurczycie się |
|||
| 3 os. |
kurczy się |
kurczą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
kurczyłem się +(e)m się kurczył |
kurczyłam się +(e)m się kurczyła |
kurczyłom się +(e)m się kurczyło |
kurczyliśmy się +(e)śmy się kurczyli |
kurczyłyśmy się +(e)śmy się kurczyły |
| 2 os. |
kurczyłeś się +(e)ś się kurczył |
kurczyłaś się +(e)ś się kurczyła |
kurczyłoś się +(e)ś się kurczyło |
kurczyliście się +(e)ście się kurczyli |
kurczyłyście się +(e)ście się kurczyły |
| 3 os. |
kurczył się |
kurczyła się |
kurczyło się |
kurczyli się |
kurczyły się |
bezosobnik: kurczono się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się kurczył będę się kurczyć |
będę się kurczyła będę się kurczyć |
będę się kurczyło będę się kurczyć |
będziemy się kurczyli będziemy się kurczyć |
będziemy się kurczyły będziemy się kurczyć |
| 2 os. |
będziesz się kurczył będziesz się kurczyć |
będziesz się kurczyła będziesz się kurczyć |
będziesz się kurczyło będziesz się kurczyć |
będziecie się kurczyli będziecie się kurczyć |
będziecie się kurczyły będziecie się kurczyć |
| 3 os. |
będzie się kurczył będzie się kurczyć |
będzie się kurczyła będzie się kurczyć |
będzie się kurczyło będzie się kurczyć |
będą się kurczyli będą się kurczyć |
będą się kurczyły będą się kurczyć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
kurczmy się |
|
| 2 os. |
kurcz się |
kurczcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
kurczyłbym się bym się kurczył |
kurczyłabym się bym się kurczyła |
kurczyłobym się bym się kurczyło |
kurczylibyśmy się byśmy się kurczyli |
kurczyłybyśmy się byśmy się kurczyły |
| 2 os. |
kurczyłbyś się byś się kurczył |
kurczyłabyś się byś się kurczyła |
kurczyłobyś się byś się kurczyło |
kurczylibyście się byście się kurczyli |
kurczyłybyście się byście się kurczyły |
| 3 os. |
kurczyłby się by się kurczył |
kurczyłaby się by się kurczyła |
kurczyłoby się by się kurczyło |
kurczyliby się by się kurczyli |
kurczyłyby się by się kurczyły |
bezosobnik: kurczono by się
bezokolicznik: kurczyć się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
kurcząc się
gerundium: kurczenie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | kurczenie się |
kurczenia się |
| D. | kurczenia się |
kurczeń się |
| C. | kurczeniu się |
kurczeniom się |
| B. | kurczenie się |
kurczenia się |
| N. | kurczeniem się |
kurczeniami się |
| Ms. | kurczeniu się |
kurczeniach się |
| W. | kurczenie się |
kurczenia się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: kurczący się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | kurczący się |
kurczący się |
kurczący się |
kurczące się |
kurcząca się |
| D. | kurczącego się |
kurczącego się |
kurczącego się |
kurczącego się |
kurczącej się |
| C. | kurczącemu się |
kurczącemu się |
kurczącemu się |
kurczącemu się |
kurczącej się |
| B. | kurczącego się |
kurczącego się |
kurczący się |
kurczące się |
kurczącą się |
| N. | kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącą się |
| Ms. | kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | kurczący się |
kurczący się |
kurczące się |
kurczące się |
| D. | kurczących się |
kurczących się |
kurczących się |
kurczących się |
| C. | kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
| B. | kurczących się |
kurczących się |
kurczących się |
kurczące się |
| N. | kurczącymi się |
kurczącymi się |
kurczącymi się |
kurczącymi się |
| Ms. | kurczących się |
kurczących się |
kurczących się |
kurczących się |
odpowiednik aspektowy: skurczyć się
3. twarz
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd
Połączenia
- twarz kurczy się
- kurczyć się w grymasie
Cytaty
|
- Niewielka jego twarz kurczyła się w gwałtownych grymasach. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966 |
|
|
Widzę, jak ta twarz kurczy się, krzywi dziwnie, bruździ kolejnymi zmarszczkami [...], mąci się nieoczekiwaną brzydotą rozpaczy, szpetnością nieszczęścia, ohydą bólu. źródło: NKJP: Żniwa czasu: Usenet -- pl.hum.poezja, 2002-06-12, Internet |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
kurczę się |
kurczymy się |
|||
| 2 os. |
kurczysz się |
kurczycie się |
|||
| 3 os. |
kurczy się |
kurczą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
kurczyłem się +(e)m się kurczył |
kurczyłam się +(e)m się kurczyła |
kurczyłom się +(e)m się kurczyło |
kurczyliśmy się +(e)śmy się kurczyli |
kurczyłyśmy się +(e)śmy się kurczyły |
| 2 os. |
kurczyłeś się +(e)ś się kurczył |
kurczyłaś się +(e)ś się kurczyła |
kurczyłoś się +(e)ś się kurczyło |
kurczyliście się +(e)ście się kurczyli |
kurczyłyście się +(e)ście się kurczyły |
| 3 os. |
kurczył się |
kurczyła się |
kurczyło się |
kurczyli się |
kurczyły się |
bezosobnik: kurczono się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się kurczył będę się kurczyć |
będę się kurczyła będę się kurczyć |
będę się kurczyło będę się kurczyć |
będziemy się kurczyli będziemy się kurczyć |
będziemy się kurczyły będziemy się kurczyć |
| 2 os. |
będziesz się kurczył będziesz się kurczyć |
będziesz się kurczyła będziesz się kurczyć |
będziesz się kurczyło będziesz się kurczyć |
będziecie się kurczyli będziecie się kurczyć |
będziecie się kurczyły będziecie się kurczyć |
| 3 os. |
będzie się kurczył będzie się kurczyć |
będzie się kurczyła będzie się kurczyć |
będzie się kurczyło będzie się kurczyć |
będą się kurczyli będą się kurczyć |
będą się kurczyły będą się kurczyć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
kurczmy się |
|
| 2 os. |
kurcz się |
kurczcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
kurczyłbym się bym się kurczył |
kurczyłabym się bym się kurczyła |
kurczyłobym się bym się kurczyło |
kurczylibyśmy się byśmy się kurczyli |
kurczyłybyśmy się byśmy się kurczyły |
| 2 os. |
kurczyłbyś się byś się kurczył |
kurczyłabyś się byś się kurczyła |
kurczyłobyś się byś się kurczyło |
kurczylibyście się byście się kurczyli |
kurczyłybyście się byście się kurczyły |
| 3 os. |
kurczyłby się by się kurczył |
kurczyłaby się by się kurczyła |
kurczyłoby się by się kurczyło |
kurczyliby się by się kurczyli |
kurczyłyby się by się kurczyły |
bezosobnik: kurczono by się
bezokolicznik: kurczyć się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
kurcząc się
gerundium: kurczenie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | kurczenie się |
kurczenia się |
| D. | kurczenia się |
kurczeń się |
| C. | kurczeniu się |
kurczeniom się |
| B. | kurczenie się |
kurczenia się |
| N. | kurczeniem się |
kurczeniami się |
| Ms. | kurczeniu się |
kurczeniach się |
| W. | kurczenie się |
kurczenia się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: kurczący się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | kurczący się |
kurczący się |
kurczący się |
kurczące się |
kurcząca się |
| D. | kurczącego się |
kurczącego się |
kurczącego się |
kurczącego się |
kurczącej się |
| C. | kurczącemu się |
kurczącemu się |
kurczącemu się |
kurczącemu się |
kurczącej się |
| B. | kurczącego się |
kurczącego się |
kurczący się |
kurczące się |
kurczącą się |
| N. | kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącą się |
| Ms. | kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | kurczący się |
kurczący się |
kurczące się |
kurczące się |
| D. | kurczących się |
kurczących się |
kurczących się |
kurczących się |
| C. | kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
kurczącym się |
| B. | kurczących się |
kurczących się |
kurczących się |
kurczące się |
| N. | kurczącymi się |
kurczącymi się |
kurczącymi się |
kurczącymi się |
| Ms. | kurczących się |
kurczących się |
kurczących się |
kurczących się |
odpowiednik aspektowy: skurczyć się
Składnia
| Rznieżywotny | + | kurczyć się | + |
|