UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

narzucić

Chronologizacja

SPXVI, SJPXVII, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. rzucić

1. zdanie

Definicja

zmusić do zaakceptowania czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zmusić

Połączenia

rząd, ustawodawca narzucił
państwo narzuciło
komuniści narzucili
narzucić czytelnikowi, inwestorom, krajowi, ludowi, narodowi, pracownikom, rywalowi, społeczeństwu, światu
narzucić ceny, podatki; tempo; demokrację, doktrynę, dyktaturę, komunizm, konstytucję, konwencję, normy, panowanie, prawa, reformy, reżim, ustrój, władzę; bariery, cenzurę, jarzmo, limity, ograniczenia, sankcje, termin; ideologię, interpretację, rygor, wiarę; kierunek, ład, standardy, stereotypy, styl, ton, warunki; metody, schemat, układy, wymagania, wymogi, wzorce, zasady; dyktat, wolę
narzucić arbitralnie, gwałtem, jednostronnie, odgórnie, przemocą, siłą, ustawowo

Cytaty

	W ten sposób próbuje się nam narzucić przekonanie, że normy w dziedzinie intymnych zachowań człowieka, wynikające z prawa naturalnego, ze zdrowego instynktu, a także z kultury i dobrego obyczaju, są nieaktualne. źródło: KWSJP: Ewa Polak-Pałkiewicz: Walka o język, Niedziela, 1998, nr 24
	Rząd komunistyczny w 1951 roku narzucił rządowi w Lhasie, któremu jeszcze przewodniczył dalajlama, układ o „pokojowym wyzwoleniu Tybetu”. źródło: KWSJP: Grzegorz Jaszuński: Hongkong dla Chin?, 1997
	Od początku dystansu ostre tempo narzucili czescy biegacze. źródło: KWSJP: kor: Polsko-czeskie bieganie, Euroregio Glacensis, 2000, nr 25 (131)
	Proces powrotu do prawosławia nasilił się w II RP, w latach 30., kiedy Kościół rzymskokatolicki próbował narzucić unickim duchownym celibat. źródło: KWSJP: Piotr Pytlakowski: Łemko szuka grobów, Polityka, 2000, nr 02/07
	To niezupełnie to samo, podjął na nowo profesor, starałem się zarysować fenomenologiczny aspekt munduru, przeświadczenie moje oparte jest od dawna na osobistej obserwacji i potwierdzone przez sądy znajomych, że mundur potrafi narzucić całemu społeczeństwu określony tok postępowania, a także myślenia i odczuwania. źródło: KWSJP: Wiesław Paweł Szymański: Niedźwiedź w katedrze, 1979

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	narzucę	narzucimy
2 os.	narzucisz	narzucicie
3 os.	narzuci	narzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	narzuciłem +(e)m narzucił	narzuciłam +(e)m narzuciła	narzuciłom +(e)m narzuciło	narzuciliśmy +(e)śmy narzucili	narzuciłyśmy +(e)śmy narzuciły
2 os.	narzuciłeś +(e)ś narzucił	narzuciłaś +(e)ś narzuciła	narzuciłoś +(e)ś narzuciło	narzuciliście +(e)ście narzucili	narzuciłyście +(e)ście narzuciły
3 os.	narzucił	narzuciła	narzuciło	narzucili	narzuciły

bezosobnik: narzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		narzućmy
2 os.	narzuć	narzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	narzuciłbym bym narzucił	narzuciłabym bym narzuciła	narzuciłobym bym narzuciło	narzucilibyśmy byśmy narzucili	narzuciłybyśmy byśmy narzuciły
2 os.	narzuciłbyś byś narzucił	narzuciłabyś byś narzuciła	narzuciłobyś byś narzuciło	narzucilibyście byście narzucili	narzuciłybyście byście narzuciły
3 os.	narzuciłby by narzucił	narzuciłaby by narzuciła	narzuciłoby by narzuciło	narzuciliby by narzucili	narzuciłyby by narzuciły

bezosobnik: narzucono by

bezokolicznik: narzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: narzuciwszy

gerundium: narzucenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	narzucenie	narzucenia
D.	narzucenia	narzuceń
C.	narzuceniu	narzuceniom
B.	narzucenie	narzucenia
N.	narzuceniem	narzuceniami
Ms.	narzuceniu	narzuceniach
W.	narzucenie	narzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: narzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	narzucony	narzucony	narzucony	narzucone	narzucona
D.	narzuconego	narzuconego	narzuconego	narzuconego	narzuconej
C.	narzuconemu	narzuconemu	narzuconemu	narzuconemu	narzuconej
B.	narzuconego	narzuconego	narzucony	narzucone	narzuconą
N.	narzuconym	narzuconym	narzuconym	narzuconym	narzuconą
Ms.	narzuconym	narzuconym	narzuconym	narzuconym	narzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	narzuceni	narzuceni	narzucone	narzucone
D.	narzuconych	narzuconych	narzuconych	narzuconych
C.	narzuconym	narzuconym	narzuconym	narzuconym
B.	narzuconych	narzuconych	narzuconych	narzucone
N.	narzuconymi	narzuconymi	narzuconymi	narzuconymi
Ms.	narzuconych	narzuconych	narzuconych	narzuconych

odpowiednik aspektowy: narzucać

Składnia

narzucić

KOMU + CO

2. ubranie

Definicja

w pośpiechu założyć ubranie lub jakąś jego część

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	zarzucić
	hiperonimy:	włożyć, założyć

Połączenia

narzucić futro, koszulę, kożuch, kurtkę, marynarkę, płaszcz, sweter, szal, szlafrok

Cytaty

	Szybko narzuć szlafrok i podejdź do okna. źródło: KWSJP: Andrzej Zaniewski: Król Tanga, 1997
	Jagoda pospiesznie narzuciła ubranie, nawet się nie wycierając. źródło: KWSJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004
	Jazda, na windę z nimi! Widząc, że Karlik trzęsie się z zimna, narzucił na chłopca jeszcze swoją marynarkę, ale jego mina nie wróżyła nic dobrego. źródło: KWSJP: Edmund Niziurski: Księga urwisów, 1954
	I raz jeszcze. - Odwiozę cię, Milu, jeśli się źle czujesz - narzucił mi kurtkę na ramiona. źródło: KWSJP: Ewa Nowacka: Emilia z kwiatem lilii leśnej, 1993
	Na stanik z różyczką narzuciłam kusy T-shirt i przejrzałam się w lustrze. źródło: KWSJP: Grażyna Plebanek: Pudełko ze szpilkami, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	narzucę	narzucimy
2 os.	narzucisz	narzucicie
3 os.	narzuci	narzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	narzuciłem +(e)m narzucił	narzuciłam +(e)m narzuciła	narzuciłom +(e)m narzuciło	narzuciliśmy +(e)śmy narzucili	narzuciłyśmy +(e)śmy narzuciły
2 os.	narzuciłeś +(e)ś narzucił	narzuciłaś +(e)ś narzuciła	narzuciłoś +(e)ś narzuciło	narzuciliście +(e)ście narzucili	narzuciłyście +(e)ście narzuciły
3 os.	narzucił	narzuciła	narzuciło	narzucili	narzuciły

bezosobnik: narzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		narzućmy
2 os.	narzuć	narzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	narzuciłbym bym narzucił	narzuciłabym bym narzuciła	narzuciłobym bym narzuciło	narzucilibyśmy byśmy narzucili	narzuciłybyśmy byśmy narzuciły
2 os.	narzuciłbyś byś narzucił	narzuciłabyś byś narzuciła	narzuciłobyś byś narzuciło	narzucilibyście byście narzucili	narzuciłybyście byście narzuciły
3 os.	narzuciłby by narzucił	narzuciłaby by narzuciła	narzuciłoby by narzuciło	narzuciliby by narzucili	narzuciłyby by narzuciły

bezosobnik: narzucono by

bezokolicznik: narzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: narzuciwszy

gerundium: narzucenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	narzucenie	narzucenia
D.	narzucenia	narzuceń
C.	narzuceniu	narzuceniom
B.	narzucenie	narzucenia
N.	narzuceniem	narzuceniami
Ms.	narzuceniu	narzuceniach
W.	narzucenie	narzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: narzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	narzucony	narzucony	narzucony	narzucone	narzucona
D.	narzuconego	narzuconego	narzuconego	narzuconego	narzuconej
C.	narzuconemu	narzuconemu	narzuconemu	narzuconemu	narzuconej
B.	narzuconego	narzuconego	narzucony	narzucone	narzuconą
N.	narzuconym	narzuconym	narzuconym	narzuconym	narzuconą
Ms.	narzuconym	narzuconym	narzuconym	narzuconym	narzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	narzuceni	narzuceni	narzucone	narzucone
D.	narzuconych	narzuconych	narzuconych	narzuconych
C.	narzuconym	narzuconym	narzuconym	narzuconym
B.	narzuconych	narzuconych	narzuconych	narzucone
N.	narzuconymi	narzuconymi	narzuconymi	narzuconymi
Ms.	narzuconych	narzuconych	narzuconych	narzuconych

odpowiednik aspektowy: narzucać

Składnia

Rz_osobowy	+	narzucić	+	CO + (na KOGO)
Rz_osobowy	+	narzucić	+	CO + (KOMU) + na CO

3. obrus

Definicja

szybkim ruchem umieścić coś na jakiejś powierzchni

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	położyć
	hiperonimy:	rzucić

Cytaty

Kobiecie narzucili koc na głowę i przestraszoną obezwładnili tak, by nie mogła się ruszać.

źródło: NKJP: Napad w biały dzień w Stanisławiu, Gazeta Krakowska, 2005-06-10

Można narzucić dopasowaną kapę na kanapę.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	narzucę	narzucimy
2 os.	narzucisz	narzucicie
3 os.	narzuci	narzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	narzuciłem +(e)m narzucił	narzuciłam +(e)m narzuciła	narzuciłom +(e)m narzuciło	narzuciliśmy +(e)śmy narzucili	narzuciłyśmy +(e)śmy narzuciły
2 os.	narzuciłeś +(e)ś narzucił	narzuciłaś +(e)ś narzuciła	narzuciłoś +(e)ś narzuciło	narzuciliście +(e)ście narzucili	narzuciłyście +(e)ście narzuciły
3 os.	narzucił	narzuciła	narzuciło	narzucili	narzuciły

bezosobnik: narzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		narzućmy
2 os.	narzuć	narzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	narzuciłbym bym narzucił	narzuciłabym bym narzuciła	narzuciłobym bym narzuciło	narzucilibyśmy byśmy narzucili	narzuciłybyśmy byśmy narzuciły
2 os.	narzuciłbyś byś narzucił	narzuciłabyś byś narzuciła	narzuciłobyś byś narzuciło	narzucilibyście byście narzucili	narzuciłybyście byście narzuciły
3 os.	narzuciłby by narzucił	narzuciłaby by narzuciła	narzuciłoby by narzuciło	narzuciliby by narzucili	narzuciłyby by narzuciły

bezosobnik: narzucono by

bezokolicznik: narzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: narzuciwszy

gerundium: narzucenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	narzucenie	narzucenia
D.	narzucenia	narzuceń
C.	narzuceniu	narzuceniom
B.	narzucenie	narzucenia
N.	narzuceniem	narzuceniami
Ms.	narzuceniu	narzuceniach
W.	narzucenie	narzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: narzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	narzucony	narzucony	narzucony	narzucone	narzucona
D.	narzuconego	narzuconego	narzuconego	narzuconego	narzuconej
C.	narzuconemu	narzuconemu	narzuconemu	narzuconemu	narzuconej
B.	narzuconego	narzuconego	narzucony	narzucone	narzuconą
N.	narzuconym	narzuconym	narzuconym	narzuconym	narzuconą
Ms.	narzuconym	narzuconym	narzuconym	narzuconym	narzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	narzuceni	narzuceni	narzucone	narzucone
D.	narzuconych	narzuconych	narzuconych	narzuconych
C.	narzuconym	narzuconym	narzuconym	narzuconym
B.	narzuconych	narzuconych	narzuconych	narzucone
N.	narzuconymi	narzuconymi	narzuconymi	narzuconymi
Ms.	narzuconych	narzuconych	narzuconych	narzuconych

odpowiednik aspektowy: narzucać

Składnia

Rz_osobowy

narzucić

CO + na CO

Data ostatniej modyfikacji: 18.02.2014