Chronologizacja
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozetnę |
rozetniemy |
|||
| 2 os. |
rozetniesz |
rozetniecie |
|||
| 3 os. |
rozetnie |
rozetną |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozciąłem +(e)m rozciął |
rozcięłam +(e)m rozcięła |
rozcięłom +(e)m rozcięło |
rozcięliśmy +(e)śmy rozcięli |
rozcięłyśmy +(e)śmy rozcięły |
| 2 os. |
rozciąłeś +(e)ś rozciął |
rozcięłaś +(e)ś rozcięła |
rozcięłoś +(e)ś rozcięło |
rozcięliście +(e)ście rozcięli |
rozcięłyście +(e)ście rozcięły |
| 3 os. |
rozciął |
rozcięła |
rozcięło |
rozcięli |
rozcięły |
bezosobnik: rozcięto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozetnijmy |
|
| 2 os. |
rozetnij |
rozetnijcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozciąłbym bym rozciął |
rozcięłabym bym rozcięła |
rozcięłobym bym rozcięło |
rozcięlibyśmy byśmy rozcięli |
rozcięłybyśmy byśmy rozcięły |
| 2 os. |
rozciąłbyś byś rozciął |
rozcięłabyś byś rozcięła |
rozcięłobyś byś rozcięło |
rozcięlibyście byście rozcięli |
rozcięłybyście byście rozcięły |
| 3 os. |
rozciąłby by rozciął |
rozcięłaby by rozcięła |
rozcięłoby by rozcięło |
rozcięliby by rozcięli |
rozcięłyby by rozcięły |
bezosobnik: rozcięto by
bezokolicznik: rozciąć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozciąwszy
gerundium: rozcięcie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozcięcie |
rozcięcia |
| D. | rozcięcia |
rozcięć |
| C. | rozcięciu |
rozcięciom |
| B. | rozcięcie |
rozcięcia |
| N. | rozcięciem |
rozcięciami |
| Ms. | rozcięciu |
rozcięciach |
| W. | rozcięcie |
rozcięcia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: rozcięty
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | rozcięty |
rozcięty |
rozcięty |
rozcięte |
rozcięta |
| D. | rozciętego |
rozciętego |
rozciętego |
rozciętego |
rozciętej |
| C. | rozciętemu |
rozciętemu |
rozciętemu |
rozciętemu |
rozciętej |
| B. | rozciętego |
rozciętego |
rozcięty |
rozcięte |
rozciętą |
| N. | rozciętym |
rozciętym |
rozciętym |
rozciętym |
rozciętą |
| Ms. | rozciętym |
rozciętym |
rozciętym |
rozciętym |
rozciętej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | rozcięci |
rozcięci |
rozcięte |
rozcięte |
| D. | rozciętych |
rozciętych |
rozciętych |
rozciętych |
| C. | rozciętym |
rozciętym |
rozciętym |
rozciętym |
| B. | rozciętych |
rozciętych |
rozciętych |
rozcięte |
| N. | rozciętymi |
rozciętymi |
rozciętymi |
rozciętymi |
| Ms. | rozciętych |
rozciętych |
rozciętych |
rozciętych |
odpowiednik aspektowy: rozcinać
Pochodzenie
ogsł. *orz-tęti (*orz-tьnǫ)
Zob. ciąć
1. kopertę
Definicja
Wymowa
[rosciońć] lub pot. [rościońć]
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy
Połączenia
- rozciąć bułkę, jabłko; karty (książki), kopertę, książkę, paczkę; blachę, karoserię, kieszeń, kłódkę, kraty, kurtkę, nogawkę, obrożę, opakowanie, oponę, pętlę, plandekę, siatkę (ogrodzeniową), spodenki, spodnie, torebkę, ubranie
- rozciąć nożem, nożycami, palnikiem, scyzorykiem; ostrym narzędziem
- rozciąć na dwie, trzy... części, na dwoje, na czworo..., na pół
- rozciąć od góry do dołu
- rozciąć częściowo, kompletnie, równo; zręcznie; wzdłuż, w poprzek
- musieć rozciąć
- rozciąć i rozgiąć, rozciąć i rozsunąć, rozciąć i skraść, rozciąć i wyjąć, rozciąć i wynieść, rozciąć i wyciągnąć
- rozcięta spódnica, sukienka; rozcięte rękawy; rozcięcie w spódnicy; spódnica, suknia z rozcięciem
Cytaty
|
Niebieska koperta z pieczątką „Grudziądz” i jej nazwiskiem [...] długo leżała nietknięta. Dopiero wieczorem, zamykając rejestry i księgę przesyłek, rozcięła ją linijką. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Światło i lęk. Opowiadania starej daty, 2003 |
|
|
Szybkim ruchem wyjął z kieszeni duży scyzoryk i rozciął więzy. źródło: NKJP: Zygmunt Zeydler Zborowski: Czarny mercedes, 2005 |
|
|
Również w Nowym Targu, na jarmarku, złodziej rozciął Słowaczce torebkę, kradnąc z niej paszport. źródło: NKJP: (ASZ): Dziennik Polski - Podhale, 2002-10-15 |
|
|
Kiedy zmęczony kierowca zasnął w szoferce, rozcięli plandekę i wynieśli ok. tysiąca pudełek z rozpuszczalną czekoladą. źródło: NKJP: (MAB): Krótko, Dziennik Polski - Tarnów, 2001-01-20 |
|
|
Straż Pożarna gasiła podpalonego „malucha” i po rozcięciu auta uwalniała zeń poszkodowanego w wypadku. źródło: NKJP: (MM): Festyn na zdrowie, Dziennik Polski - Kraków, 2001-05-14 |
Składnia
|
+ | rozciąć | + |
CO +
(CZYM)
|
2. wargę
Definicja
Wymowa
[rosciońć] lub pot. [rościońć]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | przeciąć |
Połączenia
- rozciąć brew, brodę, brzuch, czoło, dłoń, kolano, łuk brwiowy, łydkę, głowę, nadgarstek, naskórek, nos, oko, palce, podbródek, policzek, powiekę, rękę, skórę, skroń, szyję, twarz, ucho, udo, wargę
- rozciąć butelką, butem, nożem, szkłem
- rozciąć coś do krwi
- rozciąć coś na (rozbitej) szybie
- rozciąć coś o mur
- rozciąć fatalnie, głęboko, lekko, mocno, paskudnie, porządnie, poważnie
- rozcięty i opuchnięty, rozcięty i pokrwawiony; przewrócić się i rozciąć, runąć na coś i rozciąć, uderzyć się i rozciąć
Cytaty
|
W starciu przy bandzie rywal kijem rozciął mi wargę i wybił dwa zęby. źródło: NKJP: (zab): Oby tak dalej, Dziennik Polski - Oświęcim, 2001-10-05 |
|
|
Gdy zjeżdżał do parku maszyn, okazało się, że łańcuch rozciął nie tylko jego but, ale i trzy palce. źródło: NKJP: Do ostatnich metrów, Dziennik Polski - Sport, 2000-08-14 |
|
|
Przed zabiegiem wykonano zdjęcie rentgenowskie krtani pacjenta oraz poddano go narkozie. Potem lekarze rozcięli tchawicę i umieścili w niej [...] rurkę, umożliwiającą dopływ powietrza do płuc. źródło: KJ PWN: Rzeczpospolita Nr: 02.25/2005 |
Składnia
|
|
+ | rozciąć | + |
(KOMU) +
(CZYM) +
CO
|
3. o trasie
Definicja
Wymowa
[rosciońć] lub pot. [rościońć]
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | podzielić, przedzielić |
Połączenia
- droga, trasa rozetnie
- rozciąć pomieszczenie, wieś, wzgórze
- rozciąć na pół
Cytaty
|
Tylko czekać, kiedy do protestów dołączą też ekolodzy. Trasa rozetnie bowiem duże kompleksy leśne [...], uniemożliwi migrację zwierzyny. źródło: NKJP: Nasza chata z kraja, Dziennik Polski - Magazyn, 2001-12-07 |
|
|
Rzeka rozcięła miasto na dwa światy. Pierwszy doświadczony powodzią, drugi - szczęśliwy, że go ominęło, lecz ciekawy, jak tragedia wygląda. źródło: NKJP: Paweł Smoleński: Gazeta Wyborcza, 1997-07-26/1997-07-27 |
|
|
Ani spostrzegli, kiedy zbliżyli się do skalistego pogórza, rozciętego na wprost nich szerokim wąwozem. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek w krainie kangurów, 1957 |
Składnia
| Rznieżywotny | + | rozciąć | + |
CO +
(na CO)
|
4. powiązania
Definicja
Wymowa
[rosciońć] lub pot. [rościońć]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu
Połączenia
- rozciąć powiązania, związki
- trzeba rozciąć
Cytaty
|
Istnieje w Polsce, obejmujący wszystkie szczeble władzy, klimat przyzwolenia na łapownictwo. Trzeba z tym skończyć. Trzeba rozciąć solidarność tych, którzy dają, z tymi, którzy biorą. źródło: NKJP: (PAP): Weekend kandydatów, Dziennik Polski - Kraj, 2000-08-14 |
Składnia
|
|
+ | rozciąć | + |
CO
|
5. niebo
Definicja
Wymowa
[rosciońć] lub pot. [rościońć]
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki
Połączenia
- rozciąć niebo; ciszę
Cytaty
|
Spiczasty pysk ośmiokołowego transportera rozciął kurtynę nocy. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Afrykanka, 2005 |
|
|
Anwaldt uchylił lekko drzwi do sypialni. Smuga światła rozcięła na pół łóżko. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003 |
|
|
Ostrze błyskawic rozcięło niebo na dwie części i ukazało głęboką ciemność. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Złodziejka pamięci, 1998 |
|
|
Ciszę lasu rozciął nagle skowyt. źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003 |
Składnia
|
|
+ | rozciąć | + |
CO +
(na CO)
|