UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ziać

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zieję	ziejemy
2 os.	ziejesz	ziejecie
3 os.	zieje	zieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	ziałem +(e)m ział	ziałam +(e)m ziała	ziałom +(e)m ziało	zialiśmy zieliśmy +(e)śmy ziali +(e)śmy zieli	ziałyśmy +(e)śmy ziały
2 os.	ziałeś +(e)ś ział	ziałaś +(e)ś ziała	ziałoś +(e)ś ziało	zialiście zieliście +(e)ście ziali +(e)ście zieli	ziałyście +(e)ście ziały
3 os.	ział	ziała	ziało	ziali zieli	ziały

bezosobnik: ziano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę ział będę ziać	będę ziała będę ziać	będę ziało będę ziać	będziemy ziali będziemy zieli będziemy ziać	będziemy ziały będziemy ziać
2 os.	będziesz ział będziesz ziać	będziesz ziała będziesz ziać	będziesz ziało będziesz ziać	będziecie ziali będziecie zieli będziecie ziać	będziecie ziały będziecie ziać
3 os.	będzie ział będzie ziać	będzie ziała będzie ziać	będzie ziało będzie ziać	będą ziali będą zieli będą ziać	będą ziały będą ziać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		ziejmy
2 os.	ziej	ziejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	ziałbym bym ział	ziałabym bym ziała	ziałobym bym ziało	zialibyśmy zielibyśmy byśmy ziali byśmy zieli	ziałybyśmy byśmy ziały
2 os.	ziałbyś byś ział	ziałabyś byś ziała	ziałobyś byś ziało	zialibyście zielibyście byście ziali byście zieli	ziałybyście byście ziały
3 os.	ziałby by ział	ziałaby by ziała	ziałoby by ziało	zialiby zieliby by ziali by zieli	ziałyby by ziały

bezosobnik: ziano by

bezokolicznik: ziać

imiesłów przysłówkowy współczesny: ziejąc

gerundium: zianie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zianie	ziania
D.	ziania	ziań
C.	zianiu	zianiom
B.	zianie	ziania
N.	zianiem	zianiami
Ms.	zianiu	zianiach
W.	zianie	ziania

imiesłów przymiotnikowy czynny: ziejący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	ziejący	ziejący	ziejący	ziejące	ziejąca
D.	ziejącego	ziejącego	ziejącego	ziejącego	ziejącej
C.	ziejącemu	ziejącemu	ziejącemu	ziejącemu	ziejącej
B.	ziejącego	ziejącego	ziejący	ziejące	ziejącą
N.	ziejącym	ziejącym	ziejącym	ziejącym	ziejącą
Ms.	ziejącym	ziejącym	ziejącym	ziejącym	ziejącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	ziejący	ziejący	ziejące	ziejące
D.	ziejących	ziejących	ziejących	ziejących
C.	ziejącym	ziejącym	ziejącym	ziejącym
B.	ziejących	ziejących	ziejących	ziejące
N.	ziejącymi	ziejącymi	ziejącymi	ziejącymi
Ms.	ziejących	ziejących	ziejących	ziejących

Pochodzenie

psł. *zьjati, *zějǫ 'otwierać się, rozwierać się, stać otworem'

1. o psie

Definicja

o psie: oddychać szybko i głośno przez otwarty pysk

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane

Cytaty

- Pies się nie poci, więc musi ziać - tłumaczy Alina Kasprowicz, prezes Fundacji ,,Zwierzęta i My”. - Jeżeli nie ma jednak możliwości otwarcia pyska, może dojść do przegrzania zwierzęcia i w efekcie zejścia śmiertelnego.

źródło: NKJP: Krzysztof Ulanowski: Niebezpieczny kaganiec, Gazeta Poznańska, 2004-07-31

Ziejący pies naprawdę ma swój specyficzny nieprzyjemny zapach.

źródło: NKJP: Internet

2. wódką

Definicja

wydzielać z siebie to, co może być postrzegane zmysłami (ciepło, zimno, zapach,...)

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły

Połączenia

ziać chłodem, ciepłem, wódką

Cytaty

	Kaplica ziała chłodem i tonęła w półmroku, rozjaśnionym tylko jarzącymi się aureolami świec i skośnym słupem kolorowego światła przesączonego przez witraż. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002
	– Zagrajcie państwo u mnie! – zapraszał dyrektor sanatorium kolejowego. – I u mnie! W Toruniu, w Dworze Artusa! – dodawał spocony, ziejący wódką jegomość, też pewnie jakiś kierownik czy prezes. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Excentrycy, 2007
	Rozpalony piec ział gorącem. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Głowa Minotaura, 2009
	Wartownik odwrócił się z lekceważącym wzruszeniem ramion, kiedy przez wysoki płot windowaliśmy rozgrzane wiadro, ziejące wonną parą. źródło: NKJP: Jan Józef Szczepański: Polska jesień, 1995
	Na sąsiednie siedzenie z głośnym sapnięciem opadł jakiś grubas, lekko ziejąc piwem. źródło: NKJP: Kinga Dunin: Obciach, 1999

Składnia

ziać

CZYM

3. chłodem

Definicja

będąc skądś wydzielanym, rozchodzić się wokół

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii zapachy

Cytaty

Od wzgórz Kwirynalskiego i Wiminalskiego powiew wiatru przynosił rześki zapach drzew i kwiatów, od miasta ziało ciągle spalenizną i wonią trupów.

źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1996

- Zewsząd ziało zimnem i stęchlizną.

źródło: Internet: stoczek.pl

Składnia

ziać

CZYM + SKĄD

4. o wulkanie

Definicja

wyrzucać coś z siebie przez jakiś otwór szybko i z dużą siłą

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia budowa Ziemi

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Cytaty

Działalność sejsmiczna wzmogła się gwałtownie: na morzach chmur ciemniały plamy - bodaj wszystkie wulkany ziały magmą i gazami ze znaczną składową cyjanków.

źródło: NKJP: Stanisław Lem: Fiasko, 1987

Miotacze, które Niemcy zainstalowali w podziemiach, ziały ogniem na 50 metrów. W ciągu jednej sekundy wyrzucały sześć litrów paliwa i cała okolica stawała w płomieniach.

źródło: NKJP: Włodzimierz Nowak: Reportaż, Gazeta Wyborcza, 1993-09-10

Składnia

ziać

CZYM

5. gniewem

Definicja

intensywnie okazywać wobec kogoś wrogie uczucia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

ziać gniewem

Cytaty

	Nieudaczni, lecz nawiedzeni, pracują w gorączce, szale, agonii. Brakuje im rozumu. Zieją zarozumialstwem. źródło: NKJP: Ewa Kuryluk: Draperie Młodego Leonarda, Gazeta Wyborcza, 1998-01-30
	Ziałem wtedy, i nie tylko ja pośród kikowskiej młodzieży, świętą nienawiścią do władz PRL. źródło: NKJP: Ludwik Stomma: Pieczeń z lustracji, Polityka, 2006-06-10
	Przyszły parlament zostanie zdominowany przez ziejące do siebie niechęcią czy wręcz nienawiścią skrzydła prawicy i lewicy, a między nimi będzie pustka, czyli ring wolny. źródło: NKJP: Waldemar Kuczyński: Wyborcy środka, nie rozbiegajcie się!, Gazeta Wyborcza, 1996-06-15
	Z całego Twojego listu zieje agresją, o wszystkich wyrażasz się lekceważąco - personel jest głupi, niedouczony i ma Ciebie gdzieś... źródło: NKJP: Internet

Składnia

	+	ziać	+	CZYM
Ø	+	ziać	+	CZYM + SKĄD

6. nudą

Definicja

być intensywnie czymś przepełnionym

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Cytaty

Jednak reklamy telewizyjne zieją nudą nie tylko z braku pieniędzy na ich produkcję. Brakuje też dobrych pomysłów.

źródło: NKJP: Krystyna Lubelska: Królestwo w proszku (do prania), Polityka, 2004-11-27

Ziało beznadziejną melancholią z opuszczonych, chylących się ku ruinie chlewów, z zawalających się płotów, z wysychających studni.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Wiatr i pył, 2008

Składnia

	+	ziać	+	CZYM
Ø	+	ziać	+	CZYM + SKĄD

7. o dziurze

Definicja

o dziurze: znajdować się w jakimś miejscu

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

czeluść, dziura, otwór, wyrwa ziała

Cytaty

	W dole, tam, gdzie wodospad wypłukał spore jeziorko, w skale ział czarny otwór jaskini. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Wieża Jaskółki, 1997
	Zatrzymawszy się przy furtce, Mahmud oświetlił położony za nią pagórek, w którym ział czarny otwór. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999
	Wąsko, wyboiście, w ubitym śniegu ziały wyrwy o głębokości 15 centymetrów źródło: NKJP: (kow.): 25 godzin w zaspach, Express Ilustrowany, 2002-01-05
	Na jednym z chodników zapadła się część studzienki telekomunikacyjnej i zieje szeroką dziurą, w którą zmieści się stopa dorosłego człowieka. źródło: NKJP: (BESS): To trzeba naprawić!, Dziennik Zachodni, 2005-05-05

Składnia

	+	ziać	+	GDZIE
	+	ziać	+	CZYM

Frazeologizmy

coś świeci pustkami
coś zieje pustkami
coś zieje pustką

Data ostatniej modyfikacji: 27.08.2018