UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

prychnąć

Chronologizacja

1912, SJPWar

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. prychnę
 prychniemy
2 os. prychniesz
 prychniecie
3 os. prychnie
 prychną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. prychnąłem
+(e)m prychnął
 prychnęłam
+(e)m prychnęła
 prychnęłom
+(e)m prychnęło
 prychnęliśmy
+(e)śmy prychnęli
 prychnęłyśmy
+(e)śmy prychnęły
2 os. prychnąłeś
+(e)ś prychnął
 prychnęłaś
+(e)ś prychnęła
 prychnęłoś
+(e)ś prychnęło
 prychnęliście
+(e)ście prychnęli
 prychnęłyście
+(e)ście prychnęły
3 os. prychnął
 prychnęła
 prychnęło
 prychnęli
 prychnęły

bezosobnik: prychnięto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. prychnijmy
2 os. prychnij
 prychnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. prychnąłbym
bym prychnął
 prychnęłabym
bym prychnęła
 prychnęłobym
bym prychnęło
 prychnęlibyśmy
byśmy prychnęli
 prychnęłybyśmy
byśmy prychnęły
2 os. prychnąłbyś
byś prychnął
 prychnęłabyś
byś prychnęła
 prychnęłobyś
byś prychnęło
 prychnęlibyście
byście prychnęli
 prychnęłybyście
byście prychnęły
3 os. prychnąłby
by prychnął
 prychnęłaby
by prychnęła
 prychnęłoby
by prychnęło
 prychnęliby
by prychnęli
 prychnęłyby
by prychnęły

bezosobnik: prychnięto by

bezokolicznik: prychnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: prychnąwszy

gerundium: prychnięcie

odpowiednik aspektowy: prychać

Pochodzenie

Zob. prychać

1. o zwierzęciu

Definicja

gwałtownie wydmuchać nosem lub ustami powietrze (wraz tym, co się ewentualnie znajduje w ustach), wydając przy tym charakterystyczny dźwięk

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:  parsknąć

Cytaty

[...] koń wysoko uniósł łeb, potrząsnął grzywą, prychnął przeciągle, nie spłoszył się jednak, pozwolił uchwycić za kantar, który nosił.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Wielką atrakcją - zwłaszcza dla dzieci - są konie, które nie tylko ze stoickim spokojem dają się pogłaskać, ale także prychną od czasu do czasu.

źródło: NKJP: (AnKa): Czarodziejska dorożka, Gazeta Krakowska, 2003-07-04

[...] Radek zakrztusił się sokiem, który właśnie pił, i z wrażenia prychnął nim przed siebie, brudząc biały obrus.

źródło: NKJP: Intercyza, Dziennik Polski, 1999-09-10

Słysząc to, rozbawiony Bąbel prychnął nagle zupą [...].

źródło: NKJP: Marcin Pałasz: Dziwne przypadki Ferdynanda Szkodnika, 2010

- A skąd on taki mokry? - Pawlak przyglądał się podejrzliwie włosom i koszuli syna. - Bom kobyłę naszą poił i prychnęła na mnie.

źródło: NKJP: Andrzej Mularczyk: Sami swoi, 1997

Składnia

bez ograniczeń + prychnąć +
(CZYM)
bez ograniczeń + prychnąć +
(na KOGO/CO)

2. ze złością

Definicja

odezwać się nieuprzejmie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  fuknąć, parsknąć

Połączenia

  • gniewnie, pogardliwie prychnąć

Cytaty

- Wiedziałem - prychnął - że nie ma co gadać z nieukami.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Ciotka prychnęła pogardliwie: Naprawdę nie wiecie?

źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Pociąg do Stalinogrodu i inne opowiadania, 2009

- Po co? - prychnęła na nieśmiałą uwagę Marty [...].

źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

- Gdzie sitówka, głąbie - Heniek Krzystek prychnął na brata.

źródło: NKJP: Robert Urbański, Jacek Kondracki: Operacja „Dunaj”, 2009

- Katecheta się znalazł - prychnął do Wojtka, po czym zwrócił się do Artura [...].

źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Rytuał, 2008

Składnia

bez ograniczeń + prychnąć +
MOWA WPROST
bez ograniczeń + prychnąć +
na KOGO/CO

3. o silniku

Definicja

wydać urywane dźwięki

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Relacje znaczeniowe

synonimy:  parsknąć

Cytaty

Motor prychnął, potem zawarczał miarowo.

źródło: NKJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1962

Auto warknęło, prychnęło i wyjechało na ulicę.

źródło: NKJP: Małgorzata Strękowska-Zaremba: Detektyw Kefirek i pierwszy trup, 2011

Wieczorem silnik prychnął i zamilkł, a co ważniejsze, nie można go było naprawić [...].

źródło: NKJP: IJ: Moja przygoda, Trybuna Śląska, 2001-10-10

Data ostatniej modyfikacji: 15.03.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN