UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

koktajl

Chronologizacja

SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

ang. cocktail 'drink; mieszanka'

1.a alkohol

Definicja

napój alkoholowy przyrządzony przez zmieszanie różnych alkoholi z sokiem lub innymi dodatkami

Noty o użyciu

Zapisywane również w postaci:  cocktail . Spotykany także zapis:  coctail .

Warianty

  • cocktail
  • coctail

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  alkohol

Połączenia

  • koktajl alkoholowy
  • koktajl na bazie wódki
  • amator (alkoholowych) koktajli
  • mieszać, przygotować/przygotowywać, przyrządzić, robić; pić, sączyć koktajl
  • używać czegoś do koktajli

Cytaty

Miejsce zacne, bar pamiętający kolonialne czasy. Kolonistów już tam dzisiaj nie ma, ale i milioner, i włóczęga mogą rozpocząć dzień w sławnym lokalu od wyjątkowo słodkiego koktajlu na bazie wódki i grenadiny.

źródło: NKJP: Przemysław Osuchowski Oberżyświat: Dziesięć toastów, Dziennik Polski, 2006-12-30

Jako Nadwiślanin nie jestem wielkim amatorem alkoholowych koktajli, ale znam nieodparty czar drinków sporządzanych na bazie tequili.

źródło: NKJP: Piotr Bikont: JADŁEM W..., Gazeta Wyborcza, 1993-10-15

Katarzyna Karbownik pokazała dwa interesujące obiekty przestrzenne ze szkła oraz delikatną kolekcję szkła użytkowego, w której znalazły się kieliszki, karafki i pałeczki do mieszania koktajli.

źródło: NKJP: Meble i wnętrza, Dziennik Polski, 2000-10-25

Rosé, wbrew przekonaniu wielu ludzi, nie jest mieszanką wina czerwonego z białym. Owszem, takie rzeczy też się zdarzają, ale tylko w Niemczech i niemieckojęzycznych kantonach Szwajcarii, gdzie taki cocktail ma nazwę Schillerwein.

źródło: NKJP: radwan: Czas na Rosé, Dziennik Polski, 2001-08-04

[...] czy możliwie jest uniknięcie wnoszenia opłaty za zezwolenia na napoje, które są tworzone z alkoholu powyżej 18%, ale serwowane jako coctaile o zawartości poniżej 18% alkoholu?

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 10.04.1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. koktajl
 koktajle
D. koktajlu
 koktajli
C. koktajlowi
 koktajlom
B. koktajl
 koktajle
N. koktajlem
 koktajlami
Ms. koktajlu
 koktajlach
W. koktajlu
 koktajle

Składnia

bez ograniczeń + koktajl +
JAKI

1.b porcja

Definicja

porcja koktajlu - alkoholu

Noty o użyciu

Zapisywane również w postaci:  cocktail . Spotykany także zapis:  coctail .

Warianty

  • cocktail
  • coctail

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  porcja

Połączenia

  • dwa, trzy koktajle
  • zamówić koktajl
  • wpaść na koktajl

Cytaty

Helena pewnym siebie głosem zamówiła wytrawny koktajl: żubrówka z sokiem gruszkowym i lodem, do tego szczypta przypraw.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska, Piotr Pietucha: Sceny z życia pozamałżeńskiego, 2007

Alice-Marie [...] czuła się w swoim żywiole. Wdzięcznym gestem kiwnęła na kelnera i zamówiła, po francusku, dwa koktajle “Midori Africaine”.

źródło: NKJP: Piotr Niklewicz: Niezwykła kariera Antoniego K, 2006

Francisco „Pancho” Morales [...] dla nieznanej kobiety, która zamówiła cocktail Magnolia, jednak barman nie pamiętał receptury i przygotował omawiane dzieło.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. koktajl
 koktajle
D. koktajlu
 koktajli
C. koktajlowi
 koktajlom
B. koktajl
 koktajle
N. koktajlem
 koktajlami
Ms. koktajlu
 koktajlach
W. koktajlu
 koktajle

Składnia

bez ograniczeń + koktajl +
JAKI

Informacja normatywna

Zapisywane również w postaci  cocktail . Spotykany także zapis  coctail .

2.a napój mleczny

Definicja

bezalkoholowy napój przygotowany przez zmieszanie mleka, kefiru, jogurtu lub śmietany z owocami lub sokiem owocowym, kawą, czekoladą lub innymi dodatkami smakowymi

Noty o użyciu

Zapisywane również w postaci:  cocktail . Spotykany także zapis:  coctail .

Warianty

  • cocktail
  • coctail

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  szejk
hiperonimy:  napój

Połączenia

  • mleczny; owocowy; bananowy, jagodowy, truskawkowy koktajl
  • koktajl z (mrożonych) truskawek
  • koktajl na kefirze, na mleku
  • przygotować/przygotowywać, przyrządzić, robić, zrobić; pić koktajl

Cytaty

[...] mrożony koktajl na mleku jest po prostu pyszny.

źródło: NKJP: Dominik Dobrowolski: KIJ W MROWISKO, Zielone Brygady. Pismo Ekologów, 1998-07-16

Dochodzenie epidemiologiczne zidentyfikowało natomiast produkt z norowirusem, będący w drugim przypadku przyczyną zachorowania 22 osób - był nim prawdopodobnie koktajl z mrożonych truskawek, którym polano makaron.

źródło: NKJP: (ASZ): Rotawirus zamiast salmonelli, Dziennik Polski, 2008-08-06

- Odkąd tu jestem, irytuje mnie, jeśli ktoś robi coś wolno! - mówi I., duszkiem pijąc swój koktajl truskawkowo-ananasowo-mleczny o nazwie „Free Tibet”. Uśmiecha się przy tym ślicznie, ale prawie przepraszająco, jakby było coś złego w tej niechęci do powolnych i leniwych [...].

źródło: NKJP: Kamila Sławińska: Nowy Jork. Przewodnik niepraktyczny, 2008

[...] na urodzinowym przyjęciu zamiast szampana serwowano coca-colę i mleczne cocktaile.

źródło: NKJP: J.S.: Niedaleko pada jabłko od jabłoni..., prasa, 1999

Do picia polecam kwaśne mleko i coctail jagodowy.

źródło: NKJP: Jolanta Flach: Tuż pod Giewontem, 1999

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. koktajl
 koktajle
D. koktajlu
 koktajli
C. koktajlowi
 koktajlom
B. koktajl
 koktajle
N. koktajlem
 koktajlami
Ms. koktajlu
 koktajlach
W. koktajlu
 koktajle

Składnia

bez ograniczeń + koktajl +
JAKI

Informacja normatywna

Zapisywane również w postaci  cocktail . Spotykany także zapis  coctail .

2.b porcja

Definicja

porcja koktajlu - napoju mlecznego

Noty o użyciu

Zapisywane również w postaci:  cocktail . Spotykany także zapis:  coctail .

Warianty

  • cocktail
  • coctail

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  porcja

Połączenia

  • zamówić koktajl
  • siedzieć przy koktajlu

Cytaty

Mój znajomy zamówił koktajl owocowy i bardzo go chwalił [...].

źródło: Internet

Później poszliśmy znowu na starówkę, tym razem na koktajl owocowy. Ja zamówiłem truskawkowy, a Hert malinowy.

źródło: Internet

Seszele są drogie! Byłam zaszokowana cenami. Kolacja w średniej jakości restauracji to 30-40 USD za osobę! A można wydać więcej, zależy, co kto lubi. Raz mieliśmy rachunek ponad 100 USD, za dwie osoby - dwa dania główne, sałatka, sok i dwa coctaile owocowe (bez alkoholu).

źródło: Internet

[...] poproszę cocktail jagodowy [...].

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. koktajl
 koktajle
D. koktajlu
 koktajli
C. koktajlowi
 koktajlom
B. koktajl
 koktajle
N. koktajlem
 koktajlami
Ms. koktajlu
 koktajlach
W. koktajlu
 koktajle

Składnia

bez ograniczeń + koktajl +
JAKI

3. przyjęcie

Definicja

oficjalne, popołudniowe przyjęcie, na którym podawane są alkohole, najczęściej koktajle alkoholowe, i przekąski

Noty o użyciu

Zapisywane również w postaci:  cocktail . Spotykany także zapis:  coctail .

Warianty

  • cocktail
  • coctail

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja uroczystości i święta

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie miejsca, osoby, przedmioty, sytuacje związane z jedzeniem

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  przyjęcie

Połączenia

  • dyplomatyczny, elegancki, wieczorny koktajl
  • koktajl w ambasadzie, w konsulacie, w ogrodach, w salach muzeum
  • koktajle i przyjęcia
  • zaproszenie na koktajl
  • koktajl odbędzie się
  • wydać koktajl
  • iść, pójść, wejść na koktajl
  • zostać na koktajlu; uczestniczyć, wziąć udział w koktajlu

Cytaty

Za sprawą „podwędzonego” zaproszenia na koktajl dyplomatyczny Nikoś trafia w świat polityki.

źródło: NKJP: A może tak do kina..., Dziennik Polski, 2002-03-14

Pomruczy, pomyśli, policzy i [...] wyjdzie [...] do garderoby. Wybrać suknię na koktajl.

źródło: NKJP: Wojciech Bart: NEGOCJATOR, prasa, 2001

Pamiętam czasy, w których wystarczyło pójść na koktajl do ambasady amerykańskiej, aby następnego dnia przeczytać w ˝Trybunie Ludu˝, że jest się agentem CIA.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 01.02.1996

Doprawdy, to bardzo cieszy, że tylu Polaków się garnie do ich kultury i sztuki i że tout le monde chce bywać na rozmaitych imprezach, a zwłaszcza na otwarciach połączonych z cocktailem.

źródło: NKJP: Antoni Libera: Madame, 1998

Wspaniałą postacią była Chris Evert, chociaż nie grała tak widowiskowo. Uderzała z głębi kortu, ale bardzo precyzyjnie. Zachowywała się jak dama. Nawet najbardziej zmęczona, zawsze wyglądała tak wytwornie, że zaraz po grze mogła pójść na coctail.

źródło: NKJP: Wojciech Nowosielski: Bohdana Tomaszewskiego flirt z damskim tenisem, Gazeta Wyborcza, 1994-09-02

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. koktajl
 koktajle
D. koktajlu
 koktajli
C. koktajlowi
 koktajlom
B. koktajl
 koktajle
N. koktajlem
 koktajlami
Ms. koktajlu
 koktajlach
W. koktajlu
 koktajle

4. kultur

Definicja

mieszanina różnych składników

Noty o użyciu

Zapisywane również w postaci:  cocktail .

Warianty

  • cocktail

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  mieszanina

Połączenia

  • etniczny, kulturowy, muzyczny, słowno-muzyczny; swoisty koktajl
  • koktajl barw, dźwięków, kolorów, melodii, rytmów, wonności; kultur, subkultur; metod, technik

Cytaty

Jeździ za polską wschodnią granicę - aby odwiedzić rodzinny Drohobycz, obfotografować Czerniowce, posmakować coś, co zostało z dawnego bujnego życia. Z osobliwego kulturowego koktajlu, polsko-ukraińsko-żydowskiej mieszanki języków, obyczajów, strojów.

źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Strachy Schenkelbacha, Dziennik Polski, 2005-10-08

Przeboje muzyki klasycznej, jak i musicalu wypełniły program pierwszego, tegorocznego koncertu kameralnego w Rybnickim Centrum Kultury. To był istny koktajl muzyczny.

źródło: NKJP: (bea): Przetańczyć całą noc, Tygodnik Rybnicki, 2008-02-05

Negocjacje stanowią swoisty koktajl taktyk konfrontacyjnych, kooperacyjnych i kreatywnych. Ograniczając się tylko do taktyk jednego rodzaju, zmniejszasz swoje szanse na zawarcie „dobrego” porozumienia.

źródło: NKJP: Robert Rządca, Paweł Wujec: 13 najpoważniejszych błędów, Gazeta Wyborcza, 1997-06-20

Daleko, na horyzoncie słońce chowa się za skałami Olgas. Takich widoków nie sposób zapomnieć i... nie sposób opisać słowami. Można co najwyżej nieudolnie przekazywać namiastkę tego, co się widzi, opisami bajecznego koktajlu kolorów, który pojawia się na niebie [...].

źródło: NKJP: Kocham cię jak Australię, Dziennik Polski, 1998-12-24

Czymże jest więc ten film - musicalem, kryminałem, komedią, melodramatem? Cocktailem rodzajów i form filmowych.

źródło: NKJP: „Osiem kobiet”, Dziennik Polski, 2002-11-08

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. koktajl
 koktajle
D. koktajlu
 koktajli
C. koktajlowi
 koktajlom
B. koktajl
 koktajle
N. koktajlem
 koktajlami
Ms. koktajlu
 koktajlach
W. koktajlu
 koktajle

Składnia

bez ograniczeń + koktajl +
JAKI
bez ograniczeń + koktajl +
CZEGO

Frazeologizmy

koktajl Mołotowa
Data ostatniej modyfikacji: 21.01.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN