Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *obědъ
Forma prasłowiańska jest rzeczownikiem odczasownikowym od przedrostkowego *oběsti 'objeść ze wszystkich stron, wszystko', *oběsti sę 'najeść się do syta'; pierwotne znaczenie byłoby 'obfity posiłek', ale znaczenie wyrazu bywa też objaśniane inaczej, zwłaszcza prawdopodobne jest 'wspólne jedzenie' (Bor); zob. jeść
1.a przedmiot
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | posiłek |
Połączenia
- dwudaniowy, jednodaniowy, trzydaniowy; lekki, postny, skromny, syty; pyszny, smaczny; domowy, wystawny; niedzielny, świąteczny; śląski; przypalony; tani; bezpłatny, darmowy obiad
- jeden obiad
- obiad dla dzieci; dla biednych, dla najuboższych, dla potrzebujących, dla ubogich; dla iluś osób; z dwóch, trzech dań
- obiad i kolacja; lunch i obiad, śniadanie i obiady
- zapach; cena, koszt; resztki obiadu
- resztki z obiadu
- rachunek za obiad
- obiad stygnie, wystygł; składał się z dwóch dań; smakuje
- gotować, odgrzewać, przygotowywać, szykować, ugotować; podać, serwować, wydać/wydawać; jadać, jeść, spożywać, zjeść; zamówić obiad; dofinansowywać, finansować, fundować, opłacać, wykupić obiady
- podjąć kogoś obiadem
- płacić, zapłacić za obiad
Cytaty
|
Po całym dniu zwiedzania, warto zjeść smaczny obiad w jednej z setek restauracji na Starym Mieście. źródło: NKJP: M.Zagajewska: Do Pragi na weekend, Echo Dnia, 2007-11-08 |
|
|
Tym razem obiad składał się ze zrobionej w domu zupy, gotowanych ziemniaków, wieprzowiny i oczywiście wódki. źródło: NKJP: NIEPOLSKIE SĄDY O POLSCE I POLAKACH NA KONIEC XX WIEKU, Dziennik Polski, 1999-03-26 |
|
|
[...] jeżeli zasobność sklepowych półek i portfeli pozwala, przynajmniej niektórym, codziennie na niedzielne obiady - to czym, oprócz mszy, różni się niedziela od powszedniego dnia? źródło: NKJP: Dzień siódmy, Dziennik Polski, 1998-07-17 |
|
|
W szkole bardzo łatwo zauważyć dysproporcje, to że jedne dzieci mają wszystko, a inne nie mają prawie nic. Wtedy szkoła stara się pomóc, organizując darmowe obiady czy zakup książek... źródło: NKJP: K. Juszczak: Czy zauważamy drugiego człowieka?, Czas Ostrzeszowski, 2005 |
|
|
Warto przypomnieć, że każde wejście na stronę www.pajacyk.pl i kliknięcie w Pajacyka to 5gr na obiady dla dzieci. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | obiad |
obiady |
|
| D. | obiadu |
obiadów |
|
| C. | obiadowi |
obiadom |
|
| B. | obiad |
obiady |
|
| N. | obiadem |
obiadami |
|
| Ms. | obiedzie |
obiadach |
|
| W. | obiedzie |
obiady |
1.b czynność
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | posiłek |
Połączenia
- poniedziałkowy; służbowy, szkolny, rodzinny, wspólny; spóźniony, szybki obiad
- obiad u babci, u mamy, u teściowej
- obiad o drugiej, czwartej, piątej,..., zwykłej godzinie
- pora obiadu
- przerwa na obiad
- siąść, usiąść, zasiąść; wypić (lampkę wina, kieliszek wódki,...) do obiadu
- podać coś, zrobić coś; coś jest; jeść, zjeść coś; wołać, wzywać; iść/pójść, udać się, wpaść dokądś, wyjść; spóźnić się; wrócić; zaprosić; czekać na obiad
- czekać na kogoś z obiadem
- zostać na obiedzie; zmywać po obiedzie
- po obiedzie, przed obiadem; podczas obiadu
Cytaty
|
[...] interesują się błahymi zewnętrznymi szczegółami: kto jak był ubrany, kto przy kim siedział w czasie obiadu, kto jakim zabłysnął dowcipem. źródło: NKJP: Marian Brandys: Nieznany Książę Poniatowski, 1960 |
|
|
Cały czas pyta o jedzenie - przy śniadaniu co będzie na obiad, a przy obiedzie - co będzie na kolację. źródło: NKJP: Zabójczy apetyt, Super Express, 1998 |
|
|
Wyjechaliśmy wkrótce po obiedzie w przekonaniu, że nie mamy tu ochoty więcej wracać. źródło: NKJP: Waldemar Borzestowski: Bulterier Samson i ja, 2008 |
|
|
W mieszkaniu na parterze Ewelina dostrzegła stół nakryty do obiadu, kwiaty w wazonie, biurko zawalone książkami. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: piołun, 1992 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | obiad |
obiady |
|
| D. | obiadu |
obiadów |
|
| C. | obiadowi |
obiadom |
|
| B. | obiad |
obiady |
|
| N. | obiadem |
obiadami |
|
| Ms. | obiedzie |
obiadach |
|
| W. | obiedzie |
obiady |
2. przyjęcie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja uroczystości i święta
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie miejsca, osoby, przedmioty, sytuacje związane z jedzeniem
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | przyjęcie |
Połączenia
- oficjalny, uroczysty; okolicznościowy; imieninowy, weselny; proszony obiad; obiady czwartkowe
- obiad na cześć kogoś
- zaproszenie na obiad
- bywać na obiadach
Cytaty
|
Czysty, stosownie ubrany i lekko pachnący gość zjawia się punktualnie co do minuty na proszony obiad lub kolację. Jeśli przybędzie zbyt wcześnie - czeka gdzieś do wyznaczonej w zaproszeniu pory, lecz tak, by gospodarze nie dostrzegli. źródło: NKJP: Biesiadny savoir-vivre, Dziennik Polski, 2000-06-10 |
|
|
[...] jeszcze w trakcie weselnego obiadu wyniosła na podwórze zawinięte w gazetę resztki dla kotów [...]. źródło: NKJP: Monika Piątkowska, Krakowska żałoba, 2006 |
|
|
Dumas ojciec [...] w swym zamku Monte Christo urządzał obiady na 600 osób [...]. źródło: NKJP: Jacek Szczerba: Królowie życia, Gazeta Wyborcza, 1999-03-17 |
|
|
Wieczorem Elżbieta II udała się na uroczysty obiad wydany na jej cześć przez prezydenta. źródło: NKJP: Agata Nowakowska, Joanna Wojciechowska: Elżbieta II w Warszawie, Gazeta Wyborcza, 1996-03-26 |
|
|
Wysyłając bukiet z okazji zaproszenia na obiad lub kolację, staramy się, aby adresat otrzymał go na kilka godzin przed początkiem przyjęcia. źródło: NKJP: Edward PIETKIEWICZ: NA SPECJALNE OKAZJE, prasa, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | obiad |
obiady |
|
| D. | obiadu |
obiadów |
|
| C. | obiadowi |
obiadom |
|
| B. | obiad |
obiady |
|
| N. | obiadem |
obiadami |
|
| Ms. | obiedzie |
obiadach |
|
| W. | obiedzie |
obiady |