Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *syrъ 'ser'
W st.pol. (dzisiaj tylko w dialektach) syr. Pierwotnie przymiotnik syrъ 'surowy, nie obrobiony, niedojrzały, świeży, mokry' < 'wilgotny, mokry'.
1.a produkt spożywczy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | serek |
Połączenia
- kozi, owczy; chudy, pełnotłusty, tłusty; twardy; świeży ser; ser edamski, pleśniowy, tylżycki; francuski, holenderski, polski; smażony, tarty; topiony, wędzony; podpuszczkowy; typu ementaler/ feta/ fromage
- ser cheddar, ementaler, feta, gouda, mozzarella, parmezan
- ser z koziego/ krowiego/ owczego mleka
- ser ze szczypiorkiem, ze śmietaną
- ser w kawałku, w plasterkach
- ser i mleko; masło i ser; mięso i ser
- producent, produkcja, wyrób; cena; gatunek, rodzaj; smak, zapach; degustacja; blok, kawałek, kilogram, kostka, misa, opakowanie, paczka, plaster, plasterek, porcja sera; deska, talerz serów
- łopatka, nóż, prasa do sera; nadzienie z sera
- bułka, drożdżówka, kanapka, makaron, naleśniki, pierogi z serem; półmisek, taca, talerz; stoisko z serami
- pojemnik po serze; dziury w serze
- ser dojrzewa
- odcisnąć, robić, zrobić; dodać, pokroić, zmielić; jadać, jeść, zjeść ser; podać, podawać sery; przechowywanie sera
- pachnieć serem; nadziewany serem
- dodać coś do sera; podawać (sos, wino) do serów
- wymieszać, zapiekać, zmieszać coś z serem
Cytaty
|
Jedz kartofle i mięso. Jedz ser. Od tego się rośnie. źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Asystent śmierci. Powieść o karykaturach Mahometa, o miłości i nienawiści w Europie, 2007 |
|
|
Młodzież miała okazję zapoznać się [...] z ciekawymi ilustracjami przedstawiającymi przedmioty codziennego użytku stosowane na przełomie wieków, jak np.: [...] prasa do odciskania sera, słomiane buty, tara, kijanka, brona, widły, kosa, kufel do piwa i żelazko. źródło: NKJP: E.Wa: W kręgu kultury dawnej, Nowiny Raciborskie, 2003-06-25 |
|
|
Gospodyni robi pyszne sery z koziego mleka [...], sama piecze chleb w angielskim urządzeniu i walczy ze skutkami ciągłego remontu. źródło: NKJP: W. Hagedorny: W Kosinach Bartosowych znaleźli swój dom: Wyrzeźbić sposób na życie, Tygodnik Ciechanowski, 2002-03-16 |
|
|
Z pobytu w Polsce [...] zapamięta m.in. [...] smak naleśników z serem. źródło: NKJP: I. Koba: Amerykanin w Pułtusku: Przystanek w podróży dookoła świata, Tygodnik Ciechanowski, 2006-09-01 |
|
|
Około 35 tys. osób może uzyskać pracę bezpośrednio przy hodowli, a około 15 tys. przy usługach związanych z tą hodowlą, takich jak: uprawa owsa, produkcja siana, kiszonek, usługi rolnicze, produkcja serów oraz rzemiosła na bazie wełny i skór. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 14.10.2003 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ser |
sery |
|
| D. | sera |
serów |
|
| C. | serowi |
serom |
|
| B. | ser |
sery |
|
| N. | serem |
serami |
|
| Ms. | serze |
serach |
|
| W. | serze |
sery |
1.b porcja
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | porcja |
Połączenia
- podwójny ser
- półka z serami
- etykieta na ser
Cytaty
|
– Warzywa mogłyby dla niego nie istnieć – martwi się mama Tomka. – Jego ulubione danie to pizza z podwójnym serem i mnóstwem dodatków. źródło: NKJP: Agnieszka Grzelak: Szklanka mleka dziennienie wystarczy..., Dziennik Łódzki, 2006-02-17 |
|
|
[...] ekspedientka liczyła 50 zł za kg zamiast po 45 zł za kg. Sprzedawczyni tłumaczy, że nie zauważyła właściwej ceny, bo etykieta na serze była zerwana. źródło: NKJP: Marcin Wichrzycki: Pan inspektor przyszedł, Poradnik Sprzedawcy Żywności, 1973 |
|
|
Otworzył lodówkę i zagryzł resztkami topionego sera. Poza serem w lodówce stał tylko wybrzuszony jogurt. źródło: NKJP: Marek Miller: Pierwszy milion..., 1999 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ser |
sery |
|
| D. | sera |
serów |
|
| C. | serowi |
serom |
|
| B. | ser |
sery |
|
| N. | serem |
serami |
|
| Ms. | serze |
serach |
|
| W. | serze |
sery |