Chronologizacja
Pochodzenie
łac. oleum
z gr. élaion
1. słonecznikowy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł materiały używane w przemyśle
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | tłuszcz |
Połączenia
- rozgrzany, wrzący olej; olej lniany, palmowy, roślinny, rybi, rzepakowy, słonecznikowy, sojowy; jadalny
- olej do smażenia; z kukurydzy, z pestek dyni/ moreli/ winogron, z oliwek, z wiesiołka; z łososia, z wątroby rekina; z pierwszego tłoczenia
- produkcja; zapach; butelka, kropla, łyżeczka, łyżka oleju
- balsam do ciała, krem z olejem (z wiesiołka)
- butelka po oleju; filety, sardynki, szproty, śledzie, tuńczyk w oleju
- tłoczyć, wytłaczać; dodać olej
- wysmarować (brytfannę, formę) olejem
- odsączyć coś z oleju
- dusić, prażyć, podsmażyć, smażyć, usmażyć, zeszklić coś na oleju
- nudny jak flaki z olejem
Cytaty
|
Naleśniki smaż na odrobinie oleju z obu stron, pamiętając, aby wcześniej dobrze rozgrzać patelnię. źródło: NKJP: MAJA STELLA-SAWICKA: Naleśniki za szpinakiem, Dziennik Polski, 2006-03-09 |
|
|
Umyte i obrane pieczarki oraz cebulę drobno pokroić, a następnie podsmażyć na patelni z rozgrzanym olejem. Zmniejszyć ogień. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Ser rozdrobnić, dodać zawartość puszki, razem z olejem, dodać drobno pokrojony szczypiorek lub cebulkę, utrzeć na gładką masę, gdy jest za sucha dodać łyżeczkę oleju lub oliwy. źródło: NKJP: Szkolna uczta (2), Dziennik Polski, 2008-09-04 |
|
|
Działanie ochronne na układ sercowo-naczyniowy mają kwasy tłuszczowe omega-3 [...]. Kwas alfa-linolenowy w największych ilościach występuje w olejach: rzepakowym tłoczonym na zimno, rzepakowym uniwersalnym, sojowym, z zarodków pszennych, lnianym i w oleju z orzechów włoskich. źródło: NKJP: (DD): Zdrowie na talerzu, Dziennik Polski, 2005-09-29 |
|
|
W 1992 r., na targach artykułów konsumpcyjnych w Poznaniu, przedsiębiorstwo GAL wystawiło krem z olejem wiesiołka, krem z olejem wiesiołka i nagietka, balsam do ciała z olejem wiesiołka i - rzecz jasna - olej z wiesiołka. źródło: NKJP: Alicja Kostecka: Konkurs „Polska prywatna”, Gazeta Wyborcza, 1993-07-01 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | olej |
oleje |
|
| D. | oleju |
olejów rzadziej olei |
|
| C. | olejowi |
olejom |
|
| B. | olej |
oleje |
|
| N. | olejem |
olejami |
|
| Ms. | oleju |
olejach |
|
| W. | oleju |
oleje |
Składnia
|
+ | olej | + |
(JAKI)
|
2. napędowy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn
CZŁOWIEK I TECHNIKA Energia źródła energii
Połączenia
- fałszowany, pełnowartościowy olej; olej mineralny, odpadowy, rafinowany, ropopochodny, syntetyczny; maszynowy, napędowy, opałowy, przekładniowy, samochodowy, silnikowy; smarny, smarowy
- olej do czyszczenia czegoś, do lamp, do maszyn, do silników
- benzyna i olej; smary i oleje
- produkcja; ekstrakcja; filtr, pompa; zbiornik; cena; wymiana; ciśnienie; temperatura; jakość; poziom; klasyfikacja; plama, wyciek; kropla, litr; beczka oleju
- akcyza, cło; popyt na olej (napędowy/opałowy)
- cysterna, tankowiec, zbiornik; transport z olejem (napędowym)
- plama, smuga; kontener, pojemnik po oleju
- olej wycieka
- skraść, ukraść; sprawdzić, uzupełnić, wymienić olej; spalanie, zużycie oleju
- korzystać z oleju (napędowego); oczyszczony, otrzymywany, produkowany, uzyskany z oleju
- coś działa, pracuje na jakimś oleju; jeździć na jakimś oleju
Cytaty
|
W ubiegłym tygodniu strażacy odnotowali jedynie 3 niegroźne interwencje. I tak, 19 lutego w Ligocie trzeba było usunąć plamę oleju napędowego z jezdni, a w Bierzowie wodę z zalanej piwnicy w budynku mieszkalnym. 25 lutego w Grabowie, ul. Klasztorna, również trzeba było się zająć plamą oleju na jezdni. źródło: NKJP: Rob.: 998, Czas Ostrzeszowski, 2007 |
|
|
Strażacy ściągnęli na pobocze wrak opla, zebrali rozlany olej silnikowy absorbującym dolomitem. źródło: NKJP: I znowu „zakręt śmierci”, Dziennik Polski, 2000-01-22 |
|
|
[...] na terenie lotniska w Nowym Targu została zlikwidowana nielegalna fabryka, w której przerabiano olej opałowy na napędowy, sprzedając go potem odbiorcom w całej Polsce. źródło: NKJP: Przetwórnia na lotnisku, Dziennik Polski, 2001-07-21 |
|
|
Wysiadła pompa oleju w moim silniku i wszyscy mówili mi, że nie mam prawa dojechać. A jednak się udało. źródło: NKJP: Czekając na Hołowczyca, Dziennik Polski, 1998-05-26 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | olej |
oleje |
|
| D. | oleju |
olejów rzadziej olei |
|
| C. | olejowi |
olejom |
|
| B. | olej |
oleje |
|
| N. | olejem |
olejami |
|
| Ms. | oleju |
olejach |
|
| W. | oleju |
oleje |
Składnia
|
|
+ | olej | + |
JAKI
|
3.a farba
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka sztuki plastyczne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | farba |
Połączenia
- malować olejami
- sięgać po oleje
Cytaty
|
Pani Krystyna lubi malować kwiaty, najczęściej tworzy piórkiem i tuszem, ale sięga też po oleje i pastele. źródło: NKJP: (TEZ): Pienińscy artyści w PPN, Dziennik Polski, 2005-09-13 |
|
|
Tegoroczna prezentacja jest zbiorem prac poplenerowych „Zabytki Raciborza”. Dominującą choć nieobowiązkową techniką prac był olej. źródło: NKJP: E.H.: Niesłyszący mówią malując, 2005-12-13 |
|
|
[...] na konkurs wysłał portret Prymasa wykonany olejem na desce, która miała kształt koła. źródło: NKJP: azim: Na koniec roku Prymasa Wyszyńskiego, Nowiny Raciborskie, 2002-01-02 |
|
|
Lubi szkicować ołówkiem, a przede wszystkim malować olejami. źródło: NKJP: (waw): Zaczęło się od autoportretu, Nowiny Raciborskie, 2002-05-22 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | olej |
oleje |
|
| D. | oleju |
olejów rzadziej olei |
|
| C. | olejowi |
olejom |
|
| B. | olej |
oleje |
|
| N. | olejem |
olejami |
|
| Ms. | oleju |
olejach |
|
| W. | oleju |
oleje |
Inne uwagi
Zwykle lm
3.b obraz
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka sztuki plastyczne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | obraz |
Połączenia
- oleje wiszą
- malować oleje
Cytaty
|
Wśród ponad 200 prac, na szczególne wyróżnienie zasługiwały [...] trzy realistyczne obrazy [...], dwa wielkoformatowe oleje z pleneru w Mościcach [...] i delikatne akwarelki [...] źródło: NKJP: NOTATNIK PLASTYCZNY, Arsenał Gorzowski, 1998 |
|
|
W nowym komandzie ok. stu więźniów hitlerowcy zatrudnili do opracowywania planów rozbudowy obozu. Siwek malował oleje z nowymi obiektami, robił ich modele, a także wraz z dwoma współwięźniami wykonał gipsową makietę obozu nazwaną przez oprawców „Oświęcim przyszłości” źródło: NKJP: Wanda Ryszkiewicz: Gdyby nie malował, Dziennik Polski, 2006-02-04 |
|
|
U mnie w domu [...] wiszą oleje mojej teściowej, malarki amatorki (bardzo owo amatorstwo w tych pracach widać), ale ze względu na sentyment - nie przeszkadza mi aż tak bardzo. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | olej |
oleje |
|
| D. | oleju |
olejów rzadziej olei |
|
| C. | olejowi |
olejom |
|
| B. | olej |
oleje |
|
| N. | olejem |
olejami |
|
| Ms. | oleju |
olejach |
|
| W. | oleju |
oleje |