UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

oliwka

Chronologizacja

1528, SPXVI

Pochodzenie

łac. olīva

1.a drzewo

Definicja

drzewo o podłużnych, spiczastych liściach i drobnych, białych kwiatach, uprawiane w krajach śródziemnomorskich dla drewna i jadalnych owoców

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin drzewa i krzewy

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny uprawne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  drzewo

Połączenia

  • gałązka oliwki; plantacja; uprawa oliwek
  • spać, usiąść pod oliwką

Cytaty

Oliwka europejska jest drzewem lub krzewem wiecznie zielonym o wysokości od 1,5 do 10 m, guzowatym pniu i jasnoszarej korowinie. Drzewo charakteryzuje się długowiecznością [...] i jest przystosowane do suchego klimatu. Najlepszym podłożem do uprawy oliwki są suche, piaszczyste, skaliste gleby, na wysokości nieprzekraczającej 400 m n.p.m.

źródło: NKJP: hl: Oliwka europejska - Olea europaea, Las Polski, 2009-08-01

Leżąc pod spróchniałą oliwką z twarzą wtuloną w nagrzaną, pachnącą ziemię, Anna zaciska lepkie palce na źdźbłach trawy.

źródło: NKJP: Ewa Cechnicka: Znak Anny, 1997

W oddali widać morze. Nic tylko usiąść pod oliwką starą jak świat i patrzeć.

źródło: NKJP: Joanna Podgórska: Kreta dla kulturalnych, Polityka, 2004-06-19

Wstałem ostrożnie i przechodząc koło jedenastu apostołów, którzy spali pod oliwkami, skierowałem się na pobliski wierzchołek góry, skąd chciałem spojrzeć w dal [...], w kierunku [...], gdzie stał mój rodzinny dom.

źródło: NKJP: Adam Wiśniewski-Snerg: Według łotra, 1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. oliwka
oliwki
D. oliwki
oliwek
C. oliwce
oliwkom
B. oliwkę
oliwki
N. oliwką
oliwkami
Ms. oliwce
oliwkach
W. oliwko
oliwki

1.b owoc

Definicja

owoc oliwki - drzewa, o owalnym kształcie, barwie szarozielonej lub czarnej, zawierający dużo tłuszczu, używany do wyrobu oliwy lub jako składnik różnych potraw

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin owoce i warzywa

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  owoc

Połączenia

  • czarna, zielona oliwka
  • eksporter; sprzedawca; cena; spożycie; kosz oliwek
  • oliwa z oliwek
  • kaczka, kurczak, koreczki z francuskiego sera, (grecka) sałatka; martini; słoik z oliwkami
  • zbierać oliwki

Cytaty

[...] zarządził przekąskę gorącą w postaci swoich ulubionych krewetek [...]. Po upieczeniu na grillu podano mu je z pieprznym sosem emulsyjnym, na bazie holenderskiego, z dodatkiem czarnych i zielonych oliwek.

źródło: NKJP: Piotr Bikont: Sztygar i krewetki, Gazeta Wyborcza, 1996-07-12

Tymczasem zimą właściciele licznych tawern i pensjonatów zajmują się swoimi plantacjami. Od grudnia do lutego zbierają oliwki, pomarańcze kończą się dopiero w maju.

źródło: NKJP: Darek Rostkowski: Zima na wyspie pomarańczy, Gazeta Wyborcza, 1992-03-06

Dzieci bawiły się przy charakterystycznej dla poszczególnych narodów muzyce, przyrządzały grecką sałatkę z oliwkami, słuchały największych przebojów Beatlesów [...].

źródło: NKJP: (Adk): Mali europejczycy, Nowiny Raciborskie, 2005-05-24

Gościom ze Wschodu najbardziej smakował pieczony schab i koreczki z francuskiego sera z oliwkami, a Polacy zajadali się czarnym kawiorem i świeżymi ananasami faszerowanymi sałatką jarzynową.

źródło: NKJP: Dorota Sajnug: Polska-Wschód dniem i nocą, Gazeta Wyborcza, 1993-03-22

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. oliwka
oliwki
D. oliwki
oliwek
C. oliwce
oliwkom
B. oliwkę
oliwki
N. oliwką
oliwkami
Ms. oliwce
oliwkach
W. oliwko
oliwki

2. kosmetyk

Definicja

kosmetyk w postaci olejku roślinnego, służący do natłuszczania skóry

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała przedmioty związane z pielęgnacją ciała

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  kosmetyk

Połączenia

  • oliwka z bawełny, z winogron
  • oliwka pod prysznic
  • oliwka z aloesem
  • kremy i oliwki
  • balsam do ciała z oliwką
  • oliwka dla niemowląt; do ciała
  • płyn do kąpieli z oliwką
  • używać oliwki
  • nałożyć, stosować, używać, wetrzeć oliwkę
  • smarować (ciało, skórę) oliwką

Cytaty

Firma [...] wprowadziła na rynek nowe produkty: oliwkę z aloesem, balsam do ciała z oliwką, płyn do mycia od stóp do głów [...].

źródło: NKJP: (P): Nowości handlowe, Dziennik Polski, 2005-07-21

Obok znanego już żelu z oliwką pod prysznic [...] pojawiły się dwa nowe produkty, które oczyszczają i nawilżają skórę - Żel + oliwka z winogron pod prysznic oraz Żel + oliwka z bawełny pod prysznic.

źródło: NKJP: Nowości, Dziennik Polski, 2008-06-05

Po kąpieli skórę bobasa powinno się natłuścić i nawilżyć specjalnym kremem pielęgnacyjnym dla dzieci, ewentualnie oliwką. Trzeba jednak uważać, ponieważ wiele dzieci źle reaguje na oliwkę.

źródło: NKJP: Katarzyna Montgomery: Bobas w krainie kremów, Gazeta Wyborcza, 1996-08-30

Dopiero w domu odkryłam, że instruktorkę i jej bobasa zatłuściłam oliwką dla niemowląt, która rozlała się w reklamówce.

źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Pudełko ze szpilkami, 2006

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. oliwka
oliwki
D. oliwki
oliwek
C. oliwce
oliwkom
B. oliwkę
oliwki
N. oliwką
oliwkami
Ms. oliwce
oliwkach
W. oliwko
oliwki

3. kolor

Definicja

kolor szarozielony, kolor taki jak kolor oliwki - owocu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  kolor

Cytaty

Podstawą kolekcji są nowocześnie potraktowane żakiety, spódnice z wysokim stanem i szerokie spodnie. Nieoczywiste połączenia materiałów np. tweedu ze skórą, dzianin i tkanin kreują nową jakość w ramach znanych form. Kolorystyka stonowana: czerń, szarości, beże, oliwki, granat.

źródło: Internet

W bieliźnie męskiej nowatorstwo kolorów: piana morska, beż, piasek z oliwką. Bielizna młodzieżowa ma wygląd jeansu.

źródło: NKJP: Dobre na ciało..., Dziennik Polski, 2000-07-11

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. oliwka
oliwki
D. oliwki
oliwek
C. oliwce
oliwkom
B. oliwkę
oliwki
N. oliwką
oliwkami
Ms. oliwce
oliwkach
W. oliwko
oliwki
Data ostatniej modyfikacji: 05.09.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj