UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zgłupieć

Chronologizacja

XV w., SStp

Pochodzenie

Zob. głupi

1. na starość

Definicja

pot.

stracić sprawność umysłową

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zbałwanieć

Połączenia

zgłupieć na starość
zgłupieć od narkotyków, od picia
zgłupieć całkiem, do cna, doszczętnie, zupełnie

Cytaty

Mąż uważa, że jego żona zgłupiała, przestała się rozwijać, nie dorasta do niego.

źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Gdyby zamilkły kobiety, 2005

Powiem mu! Co tam, pomyślałem. Najwyżej uzna, żem zgłupiał na starość i bajdy pletę...

źródło: NKJP: Jarosław Abramow-Newerly: Młyn w piekarni, 2002

Mistrz Hanus mocno zgłupiał? - Co? A... no, mocno. […] Po mojemu to nic już z Hanusa nie będzie.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Pogrzeb czarownicy, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zgłupieję	zgłupiejemy
2 os.	zgłupiejesz	zgłupiejecie
3 os.	zgłupieje	zgłupieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zgłupiałem +(e)m zgłupiał	zgłupiałam +(e)m zgłupiała	zgłupiałom +(e)m zgłupiało	zgłupieliśmy +(e)śmy zgłupieli	zgłupiałyśmy +(e)śmy zgłupiały
2 os.	zgłupiałeś +(e)ś zgłupiał	zgłupiałaś +(e)ś zgłupiała	zgłupiałoś +(e)ś zgłupiało	zgłupieliście +(e)ście zgłupieli	zgłupiałyście +(e)ście zgłupiały
3 os.	zgłupiał	zgłupiała	zgłupiało	zgłupieli	zgłupiały

bezosobnik: zgłupiano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zgłupiejmy
2 os.	zgłupiej	zgłupiejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zgłupiałbym bym zgłupiał	zgłupiałabym bym zgłupiała	zgłupiałobym bym zgłupiało	zgłupielibyśmy byśmy zgłupieli	zgłupiałybyśmy byśmy zgłupiały
2 os.	zgłupiałbyś byś zgłupiał	zgłupiałabyś byś zgłupiała	zgłupiałobyś byś zgłupiało	zgłupielibyście byście zgłupieli	zgłupiałybyście byście zgłupiały
3 os.	zgłupiałby by zgłupiał	zgłupiałaby by zgłupiała	zgłupiałoby by zgłupiało	zgłupieliby by zgłupieli	zgłupiałyby by zgłupiały

bezosobnik: zgłupiano by

bezokolicznik: zgłupieć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zgłupiawszy

gerundium: zgłupienie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zgłupienie	zgłupienia
D.	zgłupienia	zgłupień
C.	zgłupieniu	zgłupieniom
B.	zgłupienie	zgłupienia
N.	zgłupieniem	zgłupieniami
Ms.	zgłupieniu	zgłupieniach
W.	zgłupienie	zgłupienia

odpowiednik aspektowy: głupieć

Składnia

Rz_osobowy

zgłupieć

2. na czyjś widok

Definicja

pot.

stracić rozsądek lub rozeznanie w czymś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

zgłupieć na czyjś widok
zgłupieć od sukcesów
zgłupieć w czyjejś obecności
zgłupieć z miłości, ze strachu
zgłupieć całkiem
można zgłupieć

Cytaty

	Zadzwoniłam, ale ona mnie nie słuchała. Powiedziała, że jeśli znam mordercę, to mam iść na policję. Zgłupiałam. Nie wiedziałam, co robić. Ona wierzy, że to było morderstwo. źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009
	- Zgłupiałaś do reszty? Chcesz iść bez broni? źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Afrykanka, 2005
	[…] poprowadził ludzi na pewną śmierć, a sam całkiem zgłupiał pod ostrzałem i – zamiast poprosić o wsparcie lub wycofać się – dawał ciężko rannym rozkazy do dalszego ataku. źródło: NKJP: Paulina Grych: Schiza, 2008
	Musieli odbyć jakąś zasadniczą rozmowę i podjąć szereg decyzji. I zupełnie niespodziewanie przysłali mi tysiąc dolarów. […] Przyznaję, że zgłupiałam z wrażenia. źródło: NKJP: Danuta Błaszak: Karuzela ku słońcu, 2003
	Kilka miesięcy temu zapytał, czy nie wróciłaby z nim do Polski. Kaśka zgłupiała ze szczęścia. Chciała spakować się od razu i jechać. źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Magiczne oko. Opowiadania zebrane, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zgłupieję	zgłupiejemy
2 os.	zgłupiejesz	zgłupiejecie
3 os.	zgłupieje	zgłupieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zgłupiałem +(e)m zgłupiał	zgłupiałam +(e)m zgłupiała	zgłupiałom +(e)m zgłupiało	zgłupieliśmy +(e)śmy zgłupieli	zgłupiałyśmy +(e)śmy zgłupiały
2 os.	zgłupiałeś +(e)ś zgłupiał	zgłupiałaś +(e)ś zgłupiała	zgłupiałoś +(e)ś zgłupiało	zgłupieliście +(e)ście zgłupieli	zgłupiałyście +(e)ście zgłupiały
3 os.	zgłupiał	zgłupiała	zgłupiało	zgłupieli	zgłupiały

bezosobnik: zgłupiano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zgłupiejmy
2 os.	zgłupiej	zgłupiejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zgłupiałbym bym zgłupiał	zgłupiałabym bym zgłupiała	zgłupiałobym bym zgłupiało	zgłupielibyśmy byśmy zgłupieli	zgłupiałybyśmy byśmy zgłupiały
2 os.	zgłupiałbyś byś zgłupiał	zgłupiałabyś byś zgłupiała	zgłupiałobyś byś zgłupiało	zgłupielibyście byście zgłupieli	zgłupiałybyście byście zgłupiały
3 os.	zgłupiałby by zgłupiał	zgłupiałaby by zgłupiała	zgłupiałoby by zgłupiało	zgłupieliby by zgłupieli	zgłupiałyby by zgłupiały

bezosobnik: zgłupiano by

bezokolicznik: zgłupieć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zgłupiawszy

gerundium: zgłupienie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zgłupienie	zgłupienia
D.	zgłupienia	zgłupień
C.	zgłupieniu	zgłupieniom
B.	zgłupienie	zgłupienia
N.	zgłupieniem	zgłupieniami
Ms.	zgłupieniu	zgłupieniach
W.	zgłupienie	zgłupienia

odpowiednik aspektowy: głupieć

Składnia

Rz_osobowy

zgłupieć

(DLACZEGO)

3. urządzenie

Definicja

pot.

przestać poprawnie funkcjonować

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Połączenia

barometr, termometr zgłupiał; urządzenia zgłupiały

Cytaty

Czujnik poziomu paliwa zgłupiał i dał znać, że w zbiorniku nie ma już ani kropli, choć wypełniony był po brzegi.

źródło: NKJP: Marcin Bójko: Mamuśka u steru, Ozon, 2005, nr 14

Takiej sumy nigdy nie widziałem na oczy! Domyśliłem się, że bankomat zgłupiał i zapewne to pomyłka.

źródło: NKJP: Ewa Szczecińska: Wirtualna forsa, Gazeta Wrocławska, 2003-03-14

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zgłupieję	zgłupiejemy
2 os.	zgłupiejesz	zgłupiejecie
3 os.	zgłupieje	zgłupieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zgłupiałem +(e)m zgłupiał	zgłupiałam +(e)m zgłupiała	zgłupiałom +(e)m zgłupiało	zgłupieliśmy +(e)śmy zgłupieli	zgłupiałyśmy +(e)śmy zgłupiały
2 os.	zgłupiałeś +(e)ś zgłupiał	zgłupiałaś +(e)ś zgłupiała	zgłupiałoś +(e)ś zgłupiało	zgłupieliście +(e)ście zgłupieli	zgłupiałyście +(e)ście zgłupiały
3 os.	zgłupiał	zgłupiała	zgłupiało	zgłupieli	zgłupiały

bezosobnik: zgłupiano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zgłupiejmy
2 os.	zgłupiej	zgłupiejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zgłupiałbym bym zgłupiał	zgłupiałabym bym zgłupiała	zgłupiałobym bym zgłupiało	zgłupielibyśmy byśmy zgłupieli	zgłupiałybyśmy byśmy zgłupiały
2 os.	zgłupiałbyś byś zgłupiał	zgłupiałabyś byś zgłupiała	zgłupiałobyś byś zgłupiało	zgłupielibyście byście zgłupieli	zgłupiałybyście byście zgłupiały
3 os.	zgłupiałby by zgłupiał	zgłupiałaby by zgłupiała	zgłupiałoby by zgłupiało	zgłupieliby by zgłupieli	zgłupiałyby by zgłupiały

bezosobnik: zgłupiano by

bezokolicznik: zgłupieć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zgłupiawszy

gerundium: zgłupienie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zgłupienie	zgłupienia
D.	zgłupienia	zgłupień
C.	zgłupieniu	zgłupieniom
B.	zgłupienie	zgłupienia
N.	zgłupieniem	zgłupieniami
Ms.	zgłupieniu	zgłupieniach
W.	zgłupienie	zgłupienia

odpowiednik aspektowy: głupieć

Składnia

Rz_nieżywotny

zgłupieć

Data ostatniej modyfikacji: 22.05.2024