Chronologizacja
Inne znaczenie: 'w Biblii zasuwy, śluzy mające powstrzymywać wody niebieskie przed nagłym opadnięciem na ziemię'
1.a otwór
Definicja
Pochodzenie
psł. *okъno 'otwór w czymś, zwłaszcza otwór w ścianie pomieszczenia do wpuszczania światła i powietrza; podobne otwory w innych przedmiotach; odsłonięte, niezarośnięte miejsce (np. na wodzie)'
Forma prasłowiańska od psł. *oko z przyrostkiem *-ъno; pierwotne znaczenie 'otwór w ścianie do patrzenia, wpuszczania światła' zapewne wywodzi się z 'coś podobnego kształtem lub funkcją do oka' (Bor); zob. oko
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | otwór |
Połączenia
- balkonowe, kuchenne, piwniczne, wystawowe; kwadratowe, okrągłe; okratowane, zakratowane, zamurowane, zasłonięte; gotyckie; ślepe; boczne; małe, olbrzymie, szerokie, wąskie, wielkie okno
- okno kuchni, pokoju, salonu, werandy; parteru, pierwszego (drugiego, trzeciego,...) piętra
- okno na ogród, na podwórze, na ulicę
- okno na korytarzu, na parterze, na pierwszym (drugim, trzecim ...) piętrze, na strychu
- okna i balkony; okna i drzwi
- okno wychodzi na coś
- podejść do okna; patrzeć, wychylić się, wyjrzeć, wypaść; zaglądać przez okno
- siedzieć, usiąść, stanąć/stać przy oknie
Cytaty
|
Nagle serce skoczyło mu do gardła: z narożnego okna parteru ktoś skoczył na podwórze. źródło: NKJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1977 |
|
|
Sowa siedziała na stryszku, we wnęce po zamurowanym oknie. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996 |
|
|
Przy szerokim, wychodzącym na ogród oknie stał duży ciężki stół, pokryty papierami i księgami, przy stole wygodny fotel o wysokim oparciu. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Podróż do krainy om. Opowieść hipotetyczna, 1974 |
|
|
Mateusz jak zwykle patrzył przez zakratowane okno na zasypane śniegiem pole. źródło: NKJP: Daniel Odija: Kronika umarłych, 2010 |
|
|
Jeszcze w XVI w. nawet w oknach pałacowych umieszczano często błony zwierzęce nasycone olejem. Nierzadko w okna wstawiano płytki krzemienne oprawne w ołów. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce : od średniowiecza do czasów współczesnych : praca zbiorowa , 2005 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | okno |
okna |
|
| D. | okna |
okien |
|
| C. | oknu |
oknom |
|
| B. | okno |
okna |
|
| N. | oknem |
oknami |
|
| Ms. | oknie |
oknach |
|
| W. | okno |
okna |
1.b z szybą
Definicja
Pochodzenie
psł. *okъno 'otwór w czymś, zwłaszcza otwór w ścianie pomieszczenia do wpuszczania światła i powietrza; podobne otwory w innych przedmiotach; odsłonięte, niezarośnięte miejsce (np. na wodzie)'
Forma prasłowiańska od psł. *oko z przyrostkiem *-ъno; pierwotne znaczenie 'otwór w ścianie do patrzenia, wpuszczania światła' zapewne wywodzi się z 'coś podobnego kształtem lub funkcją do oka' (Bor); zob. oko
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli
Połączenia
- drewniane, plastikowe; podwójne, pojedyncze; witrażowe; brudne, czyste; pomalowane; domknięte, otwarte, przymknięte, uchylone okno
- okna i drzwi
- framuga, futryna, parapet, rama, skrzydło, szyba okna
- termometr za oknem
- doniczki, kwiaty na oknie; klamka, szyba w oknie
- otworzyć/otwierać, przymknąć, uchylić, zamknąć/zamykać; umyć; zasłonić firanką (roletami, żaluzjami); wstawić, wyjąć, wymienić okno
Cytaty
|
Przez uchylone okno słyszałem niespokojny stuk ludzkich kroków i turkot wozów na granitowym bruku. źródło: NKJP: Władysław Ogrodziński: Ulica zwana Bystrą, 1985 |
|
|
Gwałtowny, silny wiatr otwiera i zamyka okno. źródło: NKJP: Piotr Czerwiński: Przebiegum życiae czyli Kartonowa sieć , 2009 |
|
|
Strome dachy pokryto dachówką, a futryny okien pomalowano bielą albo kobaltem. źródło: NKJP: Małgorzata Szejnert: Czarny ogród, 2007 |
|
|
Leciwe, drewniane okna są tak nieszczelne, że zimą bez przeszkód do biur przedostaje się zimne powietrze. źródło: NKJP: (ans): Na nowe okna, Gazeta Krakowska, 2002-07-26 |
|
|
Marzyłam, żeby u nas, tak jak u sąsiadów, myto okna na Wielkanoc. źródło: NKJP: Lidia Ostałowska, Paweł Smoleński: To nie mój pies, ale moje łóżko, Gazeta Wyborcza, 1997-04-30 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | okno |
okna |
|
| D. | okna |
okien |
|
| C. | oknu |
oknom |
|
| B. | okno |
okna |
|
| N. | oknem |
oknami |
|
| Ms. | oknie |
oknach |
|
| W. | okno |
okna |
2. prześwit
Definicja
Pochodzenie
psł. *okъno 'otwór w czymś, zwłaszcza otwór w ścianie pomieszczenia do wpuszczania światła i powietrza; podobne otwory w innych przedmiotach; odsłonięte, niezarośnięte miejsce (np. na wodzie)'
Forma prasłowiańska od psł. *oko z przyrostkiem *-ъno; pierwotne znaczenie 'otwór w ścianie do patrzenia, wpuszczania światła' zapewne wywodzi się z 'coś podobnego kształtem lub funkcją do oka' (Bor); zob. oko
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | prześwit |
Połączenia
- okno na niebie; w chmurach
Cytaty
|
Wszystkie wyprawy, które były przede mną, zrezygnowały ze wspinaczki ze względu na bardzo niesprzyjające warunki pogodowe. Gdy przyjechałem, teoretycznie nie powinno być lepiej, a tu nagle zrobiło się okno i wykorzystałem je wchodząc na szczyt solo 1 września. źródło: NKJP: Wojciech Trzcionka: Naga Góra będzie nasza!, Dziennik Zachodni, 2006-12-01 |
|
|
Podnoszę wzrok ku górze, zatapiam spojrzenie w jasne błękitne okno na niebie. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | okno |
okna |
|
| D. | okna |
okien |
|
| C. | oknu |
oknom |
|
| B. | okno |
okna |
|
| N. | oknem |
oknami |
|
| Ms. | oknie |
oknach |
|
| W. | okno |
okna |
Inne uwagi
Zwykle lp
3. w komputerze
Definicja
Pochodzenie
Kalka ang. window
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny komputery/informatyka
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | okienko |
Połączenia
- główne okno; okno konfiguracyjne
- okno aplikacji, edytora, folderu, formularza, kreatora, podglądu, programu, przeglądarki
- otworzyć, wyświetlić, zamknąć okno
Cytaty
|
Widok miniaturek slajdów, widoczny z lewej strony okna programu, może okazać się niewystarczający przy dużej liczbie slajdów. źródło: NKJP: Roland Zimek: PowerPoint 2003 PL. Ćwiczenia, 2004 |
|
|
Osoby wybierające darmową wersję statystyk muszą pogodzić się z tym, że ich witryna od czasu do czasu będzie wyświetlać nowe okno z reklamą. źródło: NKJP: Bartosz Michał Danowski Makaruk: Pozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Jak się to robi, 2009 |
|
|
Jeśli nie wprowadzisz żadnej treści do okna notatki, naciśnięcie klawisza Esc lub zamknięcie okna notatki będzie równoznaczne z anulowaniem notatki. źródło: NKJP: Maria Sokol: ABC Outlook 2003 PL , 2004 |
|
|
Okna i ikony można przemieszczać na ekranie; można też zmieniać rozmiary okien od maksymalnych, kiedy okno wypełnia cały ekran, do wielkości wybranej przez użytkownika. źródło: NKJP: Andrzej Kisielewicz: Wprowadzenie do informatyki, 2002 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | okno |
okna |
|
| D. | okna |
okien |
|
| C. | oknu |
oknom |
|
| B. | okno |
okna |
|
| N. | oknem |
oknami |
|
| Ms. | oknie |
oknach |
|
| W. | okno |
okna |
Składnia
|
+ | okno | + |
(CZEGO)
|