Chronologizacja
Pochodzenie
Od: dziewiętnasty wiek
1. świat
Definicja
Noty o użyciu
Zapisywane też w postaci: XIX-wieczny.
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu
Połączenia
- dziewiętnastowieczny świat; Kraków; kapitalizm, realizm, scjentyzm; dziewiętnastowieczna Europa; Anglia; dziewiętnastowieczne miasto; powstanie
Cytaty
Jestem też nieodrodnym synem dawnej inteligencji polskiej, inteligencji dziewiętnastowiecznego typu, z całym jej bałaganem szlachecko-mieszczańsko-cudzoziemskim. źródło: NKJP: Jerzy Adamski: Świat jako niespełnienie albo Samobójstwo Don Juana, 2000 |
|
Dziewiętnastowieczny Londyn stanowił po większej części jeden wielki śmietnik. Osławiona londyńska mgła w połowie brała się zapewne z ciężkiej, cuchnącej pary unoszącej się nad ulicznymi hałdami gnijących odpadków. źródło: NKJP: Jacek Dukaj: W kraju niewiernych, 2000 |
|
Zaznacza się też konieczność wyjścia poza ogólniki i standardy interpretacyjne, do których przyzwyczaiła nas tradycja literacka wyrosła z dziewiętnastowiecznej literatury o założeniach martyrologicznych, wsparta teraz modelem literatury zaangażowanej. źródło: NKJP: Małgorzata Całka: Z badań nad literaturą łagrową w Polsce, 2000 |
|
W Polsce panuje system przypominający XIX-wieczny kapitalizm, w którym godność pracownika jest poniżana, a byt materialny - katastrofalnie zagrożony. źródło: NKJP: Unia - ale z kim, Gazeta Wyborcza, 1992-10-22 |
|
Dzięki kolei XIX-wieczny Racibórz stał się potęgą przemysłową. źródło: NKJP: Rekordy 900-lecia, Nowiny Raciborskie, 2008-06-10 |
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczne |
dziewiętnastowieczna |
D. | dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowiecznej |
C. | dziewiętnastowiecznemu |
dziewiętnastowiecznemu |
dziewiętnastowiecznemu |
dziewiętnastowiecznemu |
dziewiętnastowiecznej |
B. | dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczne |
dziewiętnastowieczną |
N. | dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowieczną |
Ms. | dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznej |
W. | dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczne |
dziewiętnastowieczna |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | dziewiętnastowieczni |
dziewiętnastowieczni |
dziewiętnastowieczne |
dziewiętnastowieczne |
D. | dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
C. | dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
B. | dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowieczne |
N. | dziewiętnastowiecznymi |
dziewiętnastowiecznymi |
dziewiętnastowiecznymi |
dziewiętnastowiecznymi |
Ms. | dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
W. | dziewiętnastowieczni |
dziewiętnastowieczni |
dziewiętnastowieczne |
dziewiętnastowieczne |
2. budynek
Definicja
Noty o użyciu
Zapisywane też w postaci: XIX-wieczny.
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu
Połączenia
- dziewiętnastowieczny budynek, dom, dwór; fort; obraz; dziewiętnastowieczna kamienica, zabudowa; książka, rycina; powieść, literatura, historiografia; koncepcja; tradycja
Cytaty
Jedną z atrakcji Osady Turystycznej są również niepowtarzalne wnętrza pełnych elegancji i wytwornego smaku apartamentów i pokojów gościnnych. Mieszczą się one w zabytkowych dziewiętnastowiecznych willach położonych tuż nad Jeziorem Czorsztyńskim. źródło: NKJP: Kuszą niepowtarzalne wnętrza, Dziennik Polski, 2001-07-20 |
|
Po wojnie wszystkie zdobienia dziewiętnastowiecznych fasad kamienic programowo niszczono. Zdobione tynki kuto, widząc w nich symbol mieszczaństwa niezgodny z obowiązkowym socrealistycznym kanonem. źródło: NKJP: Jakub Janiszewski, Nowy garnitur Ząbkowskiej, prasa, 2001 |
|
Nowy, tradycyjny gontowy dach otrzymał na zimę XIX-wieczny dwór kurpiowski, jeden z największych zabytkowych obiektów w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie nad Narwią. źródło: NKJP: Z kraju i ze świata, Dziennik Polski, 2001-01-02 |
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczne |
dziewiętnastowieczna |
D. | dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowiecznej |
C. | dziewiętnastowiecznemu |
dziewiętnastowiecznemu |
dziewiętnastowiecznemu |
dziewiętnastowiecznemu |
dziewiętnastowiecznej |
B. | dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczne |
dziewiętnastowieczną |
N. | dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowieczną |
Ms. | dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznej |
W. | dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczne |
dziewiętnastowieczna |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | dziewiętnastowieczni |
dziewiętnastowieczni |
dziewiętnastowieczne |
dziewiętnastowieczne |
D. | dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
C. | dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
B. | dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowieczne |
N. | dziewiętnastowiecznymi |
dziewiętnastowiecznymi |
dziewiętnastowiecznymi |
dziewiętnastowiecznymi |
Ms. | dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
W. | dziewiętnastowieczni |
dziewiętnastowieczni |
dziewiętnastowieczne |
dziewiętnastowieczne |
3. poeta
Definicja
Noty o użyciu
Zapisywane też w postaci: XIX-wieczny.
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu
Połączenia
- dziewiętnastowieczny historyk, pamiętnikarz, malarz, myśliciel, podróżnik, poeta, robotnik
Cytaty
Sienkiewicz stara się oddać to, co o księciu mówili współcześni Wiśniowieckiemu. Pisarz wiernie powtórzył również poglądy dziewiętnastowiecznych historyków, nie dokonał wszakże krytyki źródeł, na których się opierali. źródło: NKJP: Sienkiewicz był wizjonerem, Dziennik Polski,1998-06-26 |
|
Chałupa stojąca przy wysokim drzewie tworzy z nim jednolitą kompozycję. Cel użytkowy - ochrona od piorunów - nie zmienia faktu, że taki układ jest malowniczy i nie przypadkiem zauważany przez dziewiętnastowiecznych malarzy krajobrazu. źródło: NKJP: Aleksander Jackowski: Polska sztuka ludowa, 1974 |
|
W „Krakowiaku” Anny Libery, zapomnianej dziś dziewiętnastowiecznej poetki, czytamy: Kraków i Warszawa w rodzicielskiej parze, Życzliwe ku sobie obracają twarze. Jak dwa słoneczniki każde z swego końca, Płowieją miłością do wolności i słońca. (1860) źródło: NKJP: Imiona miasta, Dziennik Polski, 2000-09-16 |
|
„Co ty zrobisz ze swoim życiem?” - pomyślała. Wyszła z zabawy, wróciła do domu i podjęła ostateczną decyzję. Odtąd jej wzorem jest Edmund Bojanowski, XIX-wieczny ziemianin z Poznańskiego, twórca ochronek - przedszkoli dla dzieci wiejskich, w których personel miał dbać o fizyczne i moralne zdrowie wychowanków, prowadząc zakonne życie. źródło: NKJP: Służebnice starowiejskie, Dziennik Polski, 1999-12-03 |
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczne |
dziewiętnastowieczna |
D. | dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowiecznej |
C. | dziewiętnastowiecznemu |
dziewiętnastowiecznemu |
dziewiętnastowiecznemu |
dziewiętnastowiecznemu |
dziewiętnastowiecznej |
B. | dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowiecznego |
dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczne |
dziewiętnastowieczną |
N. | dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowieczną |
Ms. | dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznej |
W. | dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczny |
dziewiętnastowieczne |
dziewiętnastowieczna |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | dziewiętnastowieczni |
dziewiętnastowieczni |
dziewiętnastowieczne |
dziewiętnastowieczne |
D. | dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
C. | dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
dziewiętnastowiecznym |
B. | dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowieczne |
N. | dziewiętnastowiecznymi |
dziewiętnastowiecznymi |
dziewiętnastowiecznymi |
dziewiętnastowiecznymi |
Ms. | dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
dziewiętnastowiecznych |
W. | dziewiętnastowieczni |
dziewiętnastowieczni |
dziewiętnastowieczne |
dziewiętnastowieczne |