UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

obronić

Chronologizacja

1410, SStp

1. miasto

Definicja

skutecznie przeciwstawić się atakowi fizycznemu bądź zbrojnemu

Pochodzenie

psł. *obborniti 'osłonić (orężnie), ochronić, obronić'

Forma prasłowiańska od psł. *borniti 'osłaniać orężem, bronią, strzec, chronić' z przedrostkiem *ob- 'dookoła'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Połączenia

  • obronić czyjeś życie; kraj, miasto, ojczyznę, Europę
  • obronić przed bandytą, napastnikiem; przed atakiem
  • wyżywić i obronić

Cytaty

Maria nie ukrywa wdzięczności w stosunku do dwóch oficerów niemieckich, którzy parokrotnie obronili rannych i kobiety przed dziczą [...].

źródło: NKJP: Alicja Maciejowska: Rocznice, Gazeta Wyborcza, 1994-07-29

Wciąż marzę o tym chłopcu, co mnie uratuje od złego, co mnie obroni przed zbirami.

źródło: NKJP: Marek Soból: Mojry, 2005

Ta młodzież obroniła w 1920 r. Polskę przed Armią Czerwoną.

źródło: NKJP: Zbigniew Siemiątkowski: Marzyciele i agenci, Gazeta Wyborcza, 1999-04-30

Mieli nadzieję, że wojsko obroni ich przed Azerami.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Dobre miejsce do umierania, 2005

Jedź, ja zostanę. Ja i Dopierała. We dwójkę jakoś obronimy generalski wóz.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obronię
 obronimy
2 os. obronisz
 obronicie
3 os. obroni
 obronią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obroniłem
+(e)m obronił
 obroniłam
+(e)m obroniła
 obroniłom
+(e)m obroniło
 obroniliśmy
+(e)śmy obronili
 obroniłyśmy
+(e)śmy obroniły
2 os. obroniłeś
+(e)ś obronił
 obroniłaś
+(e)ś obroniła
 obroniłoś
+(e)ś obroniło
 obroniliście
+(e)ście obronili
 obroniłyście
+(e)ście obroniły
3 os. obronił
 obroniła
 obroniło
 obronili
 obroniły

bezosobnik: obroniono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obrońmy
2 os. obroń
 obrońcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obroniłbym
bym obronił
 obroniłabym
bym obroniła
 obroniłobym
bym obroniło
 obronilibyśmy
byśmy obronili
 obroniłybyśmy
byśmy obroniły
2 os. obroniłbyś
byś obronił
 obroniłabyś
byś obroniła
 obroniłobyś
byś obroniło
 obronilibyście
byście obronili
 obroniłybyście
byście obroniły
3 os. obroniłby
by obronił
 obroniłaby
by obroniła
 obroniłoby
by obroniło
 obroniliby
by obronili
 obroniłyby
by obroniły

bezosobnik: obroniono by

bezokolicznik: obronić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: obroniwszy

gerundium: obronienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: obroniony

odpowiednik aspektowy: bronić

Składnia

bez ograniczeń + obronić +
KOGO/CO + (przed KIM/CZYM)

2. interesy

Definicja

zapobiec działaniom lub zjawiskom zagrażającym komuś lub czemuś

Pochodzenie

psł. *obborniti 'osłonić (orężnie), ochronić, obronić'

Forma prasłowiańska od psł. *borniti 'osłaniać orężem, bronią, strzec, chronić' z przedrostkiem *ob- 'dookoła'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

  • obronić naród; demokrację, niezależność (telewizji, urzędu), tożsamość (narodową); hipotezę, czyjeś racje, teorię, tezę; komisję
  • obronić przed krytyką, przed zarzutami
  • obronić skutecznie
  • (nie) potrafić, umieć obronić

Cytaty

Panią Rost [...] odważnie obronił przed wyrzuceniem dyrektor fabryki.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kalicki: W ćwierć drogi do Niemiec, Gazeta Wyborcza, 1993-02-13

Polscy rolnicy przetrwali najcięższe lata komunizmu w Polsce, obronili swoją własność i godność.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 16.02.2000

Wbrew życzeniom i prognozom Engelsa [...] obie społeczności obroniły własną tożsamość.

źródło: NKJP: Anna Wolff-Powęska: Postkomunistyczna melancholia, Gazeta Wyborcza, 1997-10-18

Razem z zarządem i radnymi obronili przed całkowitą likwidacją placówkę w swoim mieście.

źródło: NKJP: (bień): Mały nie znaczy, że zły, Euroregio Glacensis, 2000

Te dążenia napotykają na ostre protesty mieszkańców, którzy, aby obronić zieleń, zawiązali specjalny komitet.

źródło: NKJP: (PKO): Bloki zamiast parku, Dziennik Polski, 2001-02-15

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obronię
 obronimy
2 os. obronisz
 obronicie
3 os. obroni
 obronią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obroniłem
+(e)m obronił
 obroniłam
+(e)m obroniła
 obroniłom
+(e)m obroniło
 obroniliśmy
+(e)śmy obronili
 obroniłyśmy
+(e)śmy obroniły
2 os. obroniłeś
+(e)ś obronił
 obroniłaś
+(e)ś obroniła
 obroniłoś
+(e)ś obroniło
 obroniliście
+(e)ście obronili
 obroniłyście
+(e)ście obroniły
3 os. obronił
 obroniła
 obroniło
 obronili
 obroniły

bezosobnik: obroniono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obrońmy
2 os. obroń
 obrońcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obroniłbym
bym obronił
 obroniłabym
bym obroniła
 obroniłobym
bym obroniło
 obronilibyśmy
byśmy obronili
 obroniłybyśmy
byśmy obroniły
2 os. obroniłbyś
byś obronił
 obroniłabyś
byś obroniła
 obroniłobyś
byś obroniło
 obronilibyście
byście obronili
 obroniłybyście
byście obroniły
3 os. obroniłby
by obronił
 obroniłaby
by obroniła
 obroniłoby
by obroniło
 obroniliby
by obronili
 obroniłyby
by obroniły

bezosobnik: obroniono by

bezokolicznik: obronić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: obroniwszy

gerundium: obronienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: obroniony

odpowiednik aspektowy: bronić

Składnia

bez ograniczeń + obronić +
KOGO/CO + (przed CZYM)

3. strzał

Definicja

uniemożliwić zdobycie punktów przez przeciwnika podczas rywalizacji sportowej

Pochodzenie

Kalka ang. defend lub niem. verteitigen

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Połączenia

  • bramkarz, golkiper obronił
  • obronić dobitkę, główkę, karnego, meczbola, piłkę, rzut karny, setbola, strzał, uderzenie
  • obronić głową, nogami; cudem
  • obronić z łatwością
  • obronić w (pięknym, wspaniałym) stylu
  • obronić brawurowo, efektownie, fantastycznie, kapitalnie, ładnie, pięknie, świetnie, wspaniale; instynktownie, intuicyjnie
  • zdołać obronić

Cytaty

Debiutant już w 3 minucie obronił rzut karny wykonywany przez napastnika gospodarzy.

źródło: NKJP: TR: FC Brudzyń - UPKS MiPo Ślesiń 3:0 (3:0), Nakielski Czas, 2003-05-21

W tie-breaku obaj mieli piłki setowe. Przy stanie 6-7 [...] obronił setbola, serwując asa z drugiego podania.

źródło: NKJP: Tadeusz Jagodziński: Agassi mistrzem, Gazeta Wyborcza, 1992-06-06

Minutę później po dośrodkowaniu [...] obronił strzał [...], ale wobec poprawki [...] był już bezradny.

źródło: NKJP: IV liga - Małopolska, Dziennik Polski, 2001-06-11

Wszystkie oczy teraz na Bobisa, jeśli obroni, będzie dogrywka, jeśli puści, cały wysiłek na nic.

źródło: NKJP: Marek Kochan: Plac zabaw, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obronię
 obronimy
2 os. obronisz
 obronicie
3 os. obroni
 obronią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obroniłem
+(e)m obronił
 obroniłam
+(e)m obroniła
 obroniłom
+(e)m obroniło
 obroniliśmy
+(e)śmy obronili
 obroniłyśmy
+(e)śmy obroniły
2 os. obroniłeś
+(e)ś obronił
 obroniłaś
+(e)ś obroniła
 obroniłoś
+(e)ś obroniło
 obroniliście
+(e)ście obronili
 obroniłyście
+(e)ście obroniły
3 os. obronił
 obroniła
 obroniło
 obronili
 obroniły

bezosobnik: obroniono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obrońmy
2 os. obroń
 obrońcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obroniłbym
bym obronił
 obroniłabym
bym obroniła
 obroniłobym
bym obroniło
 obronilibyśmy
byśmy obronili
 obroniłybyśmy
byśmy obroniły
2 os. obroniłbyś
byś obronił
 obroniłabyś
byś obroniła
 obroniłobyś
byś obroniło
 obronilibyście
byście obronili
 obroniłybyście
byście obroniły
3 os. obroniłby
by obronił
 obroniłaby
by obroniła
 obroniłoby
by obroniło
 obroniliby
by obronili
 obroniłyby
by obroniły

bezosobnik: obroniono by

bezokolicznik: obronić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: obroniwszy

gerundium: obronienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: obroniony

odpowiednik aspektowy: bronić

Składnia

bez ograniczeń + obronić +
CO

4. medal

Definicja

powtórzyć sukces odniesiony w rozgrywkach sportowych

Pochodzenie

Kalka ang. defend lub niem. verteitigen

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Połączenia

  • obronić mistrzostwo, pozycję (lidera, wicelidera), puchar, tytuł, wicemistrzostwo, wygraną, złoto

Cytaty

Tytuł mistrzowski sprzed roku obronił też Józef Figura.

źródło: NKJP: (m): Udany debiut Roksany, Nowiny Raciborskie, 2005-12-13

Vitkovice [...] odpadły w pierwszej rundzie play-off, więc nie obroniły wicemistrzostwa kraju.

źródło: NKJP: (ZAB): Nie ma się czego bać, Dziennik Polski 2003-05-09

Będziemy się cieszyć, gdy [...] obroni brązowy medal z ubiegłego roku.

źródło: NKJP: Pech prześladowca, Dziennik Polski, 1998-08-31

Bardzo nam zależy, żeby obronić Puchar Polski, który przecież zdobywaliśmy dwa razy z rzędu.

źródło: NKJP: /PK/: Zagrają po rozruchu, Echo Dnia, 2005-04-13

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obronię
 obronimy
2 os. obronisz
 obronicie
3 os. obroni
 obronią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obroniłem
+(e)m obronił
 obroniłam
+(e)m obroniła
 obroniłom
+(e)m obroniło
 obroniliśmy
+(e)śmy obronili
 obroniłyśmy
+(e)śmy obroniły
2 os. obroniłeś
+(e)ś obronił
 obroniłaś
+(e)ś obroniła
 obroniłoś
+(e)ś obroniło
 obroniliście
+(e)ście obronili
 obroniłyście
+(e)ście obroniły
3 os. obronił
 obroniła
 obroniło
 obronili
 obroniły

bezosobnik: obroniono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obrońmy
2 os. obroń
 obrońcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obroniłbym
bym obronił
 obroniłabym
bym obroniła
 obroniłobym
bym obroniło
 obronilibyśmy
byśmy obronili
 obroniłybyśmy
byśmy obroniły
2 os. obroniłbyś
byś obronił
 obroniłabyś
byś obroniła
 obroniłobyś
byś obroniło
 obronilibyście
byście obronili
 obroniłybyście
byście obroniły
3 os. obroniłby
by obronił
 obroniłaby
by obroniła
 obroniłoby
by obroniło
 obroniliby
by obronili
 obroniłyby
by obroniły

bezosobnik: obroniono by

bezokolicznik: obronić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: obroniwszy

gerundium: obronienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: obroniony

odpowiednik aspektowy: bronić

Składnia

bez ograniczeń + obronić +
CO

5. doktorat

Definicja

zdać egzamin związany z napisaną wcześniej pracą, uprawniający do uzyskania określonego tytułu

Pochodzenie

Prawdopodobnie kalka n.-łac. dēfendō

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata studia

Połączenia

  • obronić doktorat, dyplom, habilitację, licencjat, magisterkę, pracę (doktorską, magisterską), rozprawę (doktorską, habilitacyjną)
  • napisać i obronić, przedstawić i obronić, przygotować i obronić

Cytaty

Doktorat obronił w czerwcu 1961 r. na Uniwersytecie Warszawskim.

źródło: NKJP: T.Woicki: Tropiciel listów Zygmunta Krasińskiego, Tygodnik Ciechanowski, 2005-07-08

Nasza redakcyjna koleżanka obroniła w miniony wtorek na piątkę pracę dyplomową w dwuletnim Studium Dziennikarskim przy Akademii Pedagogicznej.

źródło: NKJP: Klaudia wybroniona, Dziennik Polski, 2001-04-26

Wrócił do Warszawy, by w 1938 r. obronić dyplom architekta na Politechnice.

źródło: NKJP: Paweł Smoleński: Fotel po sołdatach, Gazeta Wyborcza, 1997-06-27

Zdaniem prokuratury 34 studentów w latach 2002-2004 obroniło licencjaty na podstawie prac napisanych przez nauczycielkę akademicką, doktor Olenę B.

źródło: NKJP: /pok/: Licencja na licencjaty, Echo Dnia, 2006-01-12

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obronię
 obronimy
2 os. obronisz
 obronicie
3 os. obroni
 obronią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obroniłem
+(e)m obronił
 obroniłam
+(e)m obroniła
 obroniłom
+(e)m obroniło
 obroniliśmy
+(e)śmy obronili
 obroniłyśmy
+(e)śmy obroniły
2 os. obroniłeś
+(e)ś obronił
 obroniłaś
+(e)ś obroniła
 obroniłoś
+(e)ś obroniło
 obroniliście
+(e)ście obronili
 obroniłyście
+(e)ście obroniły
3 os. obronił
 obroniła
 obroniło
 obronili
 obroniły

bezosobnik: obroniono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obrońmy
2 os. obroń
 obrońcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obroniłbym
bym obronił
 obroniłabym
bym obroniła
 obroniłobym
bym obroniło
 obronilibyśmy
byśmy obronili
 obroniłybyśmy
byśmy obroniły
2 os. obroniłbyś
byś obronił
 obroniłabyś
byś obroniła
 obroniłobyś
byś obroniło
 obronilibyście
byście obronili
 obroniłybyście
byście obroniły
3 os. obroniłby
by obronił
 obroniłaby
by obroniła
 obroniłoby
by obroniło
 obroniliby
by obronili
 obroniłyby
by obroniły

bezosobnik: obroniono by

bezokolicznik: obronić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: obroniwszy

gerundium: obronienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: obroniony

odpowiednik aspektowy: bronić

Składnia

bez ograniczeń + obronić +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 07.07.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN